UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

toczyć

Chronologizacja

1420, SStp

Pochodzenie

psł. *točiti 'powodować, że coś płynie, ciecze’, ‘przesuwać coś nadając mu ruch obrotowy’, ‘obrabiać przedmiot obracając go'

W genetycznej więzi (regularna opozycja samogłoski rdzennej *e : *o) z psł. *tekti (zob. ciec ).

1. beczkę

Definicja

popychając okrągły przedmiot lub pojazd na kołach, przesuwać go na inne miejsce

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	kulać
	hiperonimy:	przemieszczać

Połączenia

toczyć beczkę, kamień, koło, kulkę, piłkę
toczyć po pochylni, po podłodze

Cytaty

	Z pobliskiego baraku myśliwi dźwigają na plecach silniki, toczą beczki z benzyną. źródło: NKJP: Tomasz Kizny: Czukcze nie przepraszają już wielorybów, Gazeta Wyborcza, 1996-06-14
	Połóż piłkę na podłodze, a następnie tocz ją z prawej na lewą stronę albo w przód i w tył. źródło: KWSJP: Julia Paczuska: Fitness, Cosmopolitan, 1998, nr 10
	W południe do sali weszła Raisa, tocząc przed sobą inwalidzki wózek. źródło: KWSJP: Henryk Panas: Na rozstajnych drogach, 1974
	Drugą popularną zabawą było toczenie kolorowych jajek po pochyłej desce. Czyje poturlało się najdalej, ten wygrywał. źródło: NKJP: Irena Domańska-Kubiak: Zakątek pamięci: życie w XIX-wiecznych dworkach kresowych, 2004
	Miliony skarabeuszy toczyły kulki oślego czy wielbłądziego nawozu, ale tylko nocą i to do godziny szóstej rano. Później znikały, kryjąc się przed spiekotą. źródło: NKJP: Bronisław Chromy: Kamień i marzenie. Autobiografia, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	toczę	toczymy
2 os.	toczysz	toczycie
3 os.	toczy	toczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłem +(e)m toczył	toczyłam +(e)m toczyła	toczyłom +(e)m toczyło	toczyliśmy +(e)śmy toczyli	toczyłyśmy +(e)śmy toczyły
2 os.	toczyłeś +(e)ś toczył	toczyłaś +(e)ś toczyła	toczyłoś +(e)ś toczyło	toczyliście +(e)ście toczyli	toczyłyście +(e)ście toczyły
3 os.	toczył	toczyła	toczyło	toczyli	toczyły

bezosobnik: toczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę toczył będę toczyć	będę toczyła będę toczyć	będę toczyło będę toczyć	będziemy toczyli będziemy toczyć	będziemy toczyły będziemy toczyć
2 os.	będziesz toczył będziesz toczyć	będziesz toczyła będziesz toczyć	będziesz toczyło będziesz toczyć	będziecie toczyli będziecie toczyć	będziecie toczyły będziecie toczyć
3 os.	będzie toczył będzie toczyć	będzie toczyła będzie toczyć	będzie toczyło będzie toczyć	będą toczyli będą toczyć	będą toczyły będą toczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		toczmy
2 os.	tocz	toczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłbym bym toczył	toczyłabym bym toczyła	toczyłobym bym toczyło	toczylibyśmy byśmy toczyli	toczyłybyśmy byśmy toczyły
2 os.	toczyłbyś byś toczył	toczyłabyś byś toczyła	toczyłobyś byś toczyło	toczylibyście byście toczyli	toczyłybyście byście toczyły
3 os.	toczyłby by toczył	toczyłaby by toczyła	toczyłoby by toczyło	toczyliby by toczyli	toczyłyby by toczyły

bezosobnik: toczono by

bezokolicznik: toczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc

gerundium: toczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	toczenie	toczenia
D.	toczenia	toczeń
C.	toczeniu	toczeniom
B.	toczenie	toczenia
N.	toczeniem	toczeniami
Ms.	toczeniu	toczeniach
W.	toczenie	toczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczący	toczący	toczący	toczące	tocząca
D.	toczącego	toczącego	toczącego	toczącego	toczącej
C.	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącej
B.	toczącego	toczącego	toczący	toczące	toczącą
N.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącą
Ms.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczący	toczący	toczące	toczące
D.	toczących	toczących	toczących	toczących
C.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym
B.	toczących	toczących	toczących	toczące
N.	toczącymi	toczącymi	toczącymi	toczącymi
Ms.	toczących	toczących	toczących	toczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczony	toczony	toczony	toczone	toczona
D.	toczonego	toczonego	toczonego	toczonego	toczonej
C.	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonej
B.	toczonego	toczonego	toczony	toczone	toczoną
N.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczoną
Ms.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczeni	toczeni	toczone	toczone
D.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych
C.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym
B.	toczonych	toczonych	toczonych	toczone
N.	toczonymi	toczonymi	toczonymi	toczonymi
Ms.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych

Składnia

toczyć

2. kulę śniegową

Definicja

formować jakiś obiekt z miękkiej lepkiej substancji, przesuwając ją po podłożu w ten sposób, że powstaje kula albo walec

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	katulać, kulać
	hiperonimy:	formować

Połączenia

toczyć kule śniegową

Cytaty

Kiedyś np. „National Geographic” opublikował artykuł o bawiących się zwierzętach: na fotografiach małpy toczą kule ze śniegu, kruk toczy się po stoku, biały niedźwiedź kręci na wyciągniętej łapie oponę jak obręcz,

źródło: NKJP: Halina Dobrucka: Pomysły, Zielone Brygady, 2001-12-01

Ugotować ziemniaki, przecisnąć dwa razy przez praskę, ubić w misce, wyjąć 1/4 część, w to miejsce wsypać na równo mąki ziemniaczanej, dołożyć wyjęta część. Zagnieść. Ja toczę wałek , kroję na równe kawałki [...]

źródło: NKJP: Internet

Gdy toczę kulę śniegową to ona się powiększa, bowiem przykleja się do niej śnieg z trawnika.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	toczę	toczymy
2 os.	toczysz	toczycie
3 os.	toczy	toczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłem +(e)m toczył	toczyłam +(e)m toczyła	toczyłom +(e)m toczyło	toczyliśmy +(e)śmy toczyli	toczyłyśmy +(e)śmy toczyły
2 os.	toczyłeś +(e)ś toczył	toczyłaś +(e)ś toczyła	toczyłoś +(e)ś toczyło	toczyliście +(e)ście toczyli	toczyłyście +(e)ście toczyły
3 os.	toczył	toczyła	toczyło	toczyli	toczyły

bezosobnik: toczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę toczył będę toczyć	będę toczyła będę toczyć	będę toczyło będę toczyć	będziemy toczyli będziemy toczyć	będziemy toczyły będziemy toczyć
2 os.	będziesz toczył będziesz toczyć	będziesz toczyła będziesz toczyć	będziesz toczyło będziesz toczyć	będziecie toczyli będziecie toczyć	będziecie toczyły będziecie toczyć
3 os.	będzie toczył będzie toczyć	będzie toczyła będzie toczyć	będzie toczyło będzie toczyć	będą toczyli będą toczyć	będą toczyły będą toczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		toczmy
2 os.	tocz	toczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłbym bym toczył	toczyłabym bym toczyła	toczyłobym bym toczyło	toczylibyśmy byśmy toczyli	toczyłybyśmy byśmy toczyły
2 os.	toczyłbyś byś toczył	toczyłabyś byś toczyła	toczyłobyś byś toczyło	toczylibyście byście toczyli	toczyłybyście byście toczyły
3 os.	toczyłby by toczył	toczyłaby by toczyła	toczyłoby by toczyło	toczyliby by toczyli	toczyłyby by toczyły

bezosobnik: toczono by

bezokolicznik: toczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc

gerundium: toczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	toczenie	toczenia
D.	toczenia	toczeń
C.	toczeniu	toczeniom
B.	toczenie	toczenia
N.	toczeniem	toczeniami
Ms.	toczeniu	toczeniach
W.	toczenie	toczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczący	toczący	toczący	toczące	tocząca
D.	toczącego	toczącego	toczącego	toczącego	toczącej
C.	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącej
B.	toczącego	toczącego	toczący	toczące	toczącą
N.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącą
Ms.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczący	toczący	toczące	toczące
D.	toczących	toczących	toczących	toczących
C.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym
B.	toczących	toczących	toczących	toczące
N.	toczącymi	toczącymi	toczącymi	toczącymi
Ms.	toczących	toczących	toczących	toczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczony	toczony	toczony	toczone	toczona
D.	toczonego	toczonego	toczonego	toczonego	toczonej
C.	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonej
B.	toczonego	toczonego	toczony	toczone	toczoną
N.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczoną
Ms.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczeni	toczeni	toczone	toczone
D.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych
C.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym
B.	toczonych	toczonych	toczonych	toczone
N.	toczonymi	toczonymi	toczonymi	toczonymi
Ms.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych

odpowiednik aspektowy: utoczyć

Składnia

toczyć

3. gwinty

Definicja

wytwarzać przedmioty o kształcie okrągłym lub walcowanym, używając do tego odpowiednich urządzeń lub działając w odpowiedni sposób

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

toczyć gwinty, nakrętki, pociski, tarcze, tuleje, śruby; dzbany, naczynia
toczony w drewnie, w metalu

Cytaty

	Ale dopiero od połowy VI wieku artyści zaczynają się interesować warsztatami, gdzie wyrabiano broń, toczono i malowano naczynia, rzeźbiono lub odlewano posągi, wyrabiano meble, szyto obuwie... źródło: KWSJP: Maria Nowicka: Z dziejów malarstwa greckiego i rzymskiego, 1988
	Pracował na tokarce, toczył pociski do dział kaliber 155. źródło: KWSJP: Stanisława Górnikiewicz: Lwy z Westerplatte, 1983
	W skansenie gimnazjaliści toczyli garnki i wyplatali wiklinę. źródło: NKJP: (AnKa): Garncarstwo w praktyce, Gazeta Krakowska, 2001-10-26
	Zdobiono także stolarskim sposobem ławy, ich oparcia, grzbiety półek. Pod wpływem mebli fabrycznych i stolarki małomiasteczkowej pojawiały się detale toczone: kule, kolumienki. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974
	Na trumnie były - widać to na zdjęciu - ornamenty i chyba rękojeść zakończona toczonymi w szlachetnym metalu gałkami. źródło: NKJP: Grobowy kamień i rzeczy porządek, Gazeta Wyborcza, 1998-08-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	toczę	toczymy
2 os.	toczysz	toczycie
3 os.	toczy	toczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłem +(e)m toczył	toczyłam +(e)m toczyła	toczyłom +(e)m toczyło	toczyliśmy +(e)śmy toczyli	toczyłyśmy +(e)śmy toczyły
2 os.	toczyłeś +(e)ś toczył	toczyłaś +(e)ś toczyła	toczyłoś +(e)ś toczyło	toczyliście +(e)ście toczyli	toczyłyście +(e)ście toczyły
3 os.	toczył	toczyła	toczyło	toczyli	toczyły

bezosobnik: toczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę toczył będę toczyć	będę toczyła będę toczyć	będę toczyło będę toczyć	będziemy toczyli będziemy toczyć	będziemy toczyły będziemy toczyć
2 os.	będziesz toczył będziesz toczyć	będziesz toczyła będziesz toczyć	będziesz toczyło będziesz toczyć	będziecie toczyli będziecie toczyć	będziecie toczyły będziecie toczyć
3 os.	będzie toczył będzie toczyć	będzie toczyła będzie toczyć	będzie toczyło będzie toczyć	będą toczyli będą toczyć	będą toczyły będą toczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		toczmy
2 os.	tocz	toczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłbym bym toczył	toczyłabym bym toczyła	toczyłobym bym toczyło	toczylibyśmy byśmy toczyli	toczyłybyśmy byśmy toczyły
2 os.	toczyłbyś byś toczył	toczyłabyś byś toczyła	toczyłobyś byś toczyło	toczylibyście byście toczyli	toczyłybyście byście toczyły
3 os.	toczyłby by toczył	toczyłaby by toczyła	toczyłoby by toczyło	toczyliby by toczyli	toczyłyby by toczyły

bezosobnik: toczono by

bezokolicznik: toczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc

gerundium: toczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	toczenie	toczenia
D.	toczenia	toczeń
C.	toczeniu	toczeniom
B.	toczenie	toczenia
N.	toczeniem	toczeniami
Ms.	toczeniu	toczeniach
W.	toczenie	toczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczący	toczący	toczący	toczące	tocząca
D.	toczącego	toczącego	toczącego	toczącego	toczącej
C.	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącej
B.	toczącego	toczącego	toczący	toczące	toczącą
N.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącą
Ms.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczący	toczący	toczące	toczące
D.	toczących	toczących	toczących	toczących
C.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym
B.	toczących	toczących	toczących	toczące
N.	toczącymi	toczącymi	toczącymi	toczącymi
Ms.	toczących	toczących	toczących	toczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczony	toczony	toczony	toczone	toczona
D.	toczonego	toczonego	toczonego	toczonego	toczonej
C.	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonej
B.	toczonego	toczonego	toczony	toczone	toczoną
N.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczoną
Ms.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczeni	toczeni	toczone	toczone
D.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych
C.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym
B.	toczonych	toczonych	toczonych	toczone
N.	toczonymi	toczonymi	toczonymi	toczonymi
Ms.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych

odpowiednik aspektowy: utoczyć

Składnia

toczyć

4. walkę

Definicja

wykonywać czynność nazwaną następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

staczać, wieść II

Połączenia

toczyć batalię, bitwę, bój, dyskusję, pojedynek, polemikę, potyczkę, rozmowę, spór, walkę, wojnę
toczyć coś ze zmiennym szczęściem
musieć toczyć

Cytaty

	Wieczorami całe rodziny wylegały na te na wpół zamknięte tarasy, tocząc rozmowy, grając w karty i zabawiając gości. źródło: NKJP: Lina Serlin: Moje dziecięce wspomnienia z Tel Awiwu, Midrasz, 2009-01-05
	Czasem zostawał jeszcze z kwadransik, tocząc uczoną dysputę z ojcem. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2008
	Był przystojny, nieprzekupny i toczył bezpardonową walkę z występkiem, a partnerował mu Batman. źródło: NKJP: Paweł Sasko: Mroczny Rycerz: Adwersarze Batmana, czyli galeria łotrów, Esensja, 2008, nr 7
	Przez trzy dni następne [...] walk już nie toczono, wojsku jednak zagroził inny nieprzyjaciel - głód. źródło: KWSJP: Aleksander Krawczuk: Julian Apostata, 1987
	W bogatej historii wojen toczonych przez naród polski do XIX wieku, także trafiają się, co prawda pojedyncze, postacie kobiet-żołnierzy. źródło: KWSJP: Kazimierz Żygulski: Wartości i wzory kultury. Rozważania socjologa, 1975

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	toczę	toczymy
2 os.	toczysz	toczycie
3 os.	toczy	toczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłem +(e)m toczył	toczyłam +(e)m toczyła	toczyłom +(e)m toczyło	toczyliśmy +(e)śmy toczyli	toczyłyśmy +(e)śmy toczyły
2 os.	toczyłeś +(e)ś toczył	toczyłaś +(e)ś toczyła	toczyłoś +(e)ś toczyło	toczyliście +(e)ście toczyli	toczyłyście +(e)ście toczyły
3 os.	toczył	toczyła	toczyło	toczyli	toczyły

bezosobnik: toczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę toczył będę toczyć	będę toczyła będę toczyć	będę toczyło będę toczyć	będziemy toczyli będziemy toczyć	będziemy toczyły będziemy toczyć
2 os.	będziesz toczył będziesz toczyć	będziesz toczyła będziesz toczyć	będziesz toczyło będziesz toczyć	będziecie toczyli będziecie toczyć	będziecie toczyły będziecie toczyć
3 os.	będzie toczył będzie toczyć	będzie toczyła będzie toczyć	będzie toczyło będzie toczyć	będą toczyli będą toczyć	będą toczyły będą toczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		toczmy
2 os.	tocz	toczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłbym bym toczył	toczyłabym bym toczyła	toczyłobym bym toczyło	toczylibyśmy byśmy toczyli	toczyłybyśmy byśmy toczyły
2 os.	toczyłbyś byś toczył	toczyłabyś byś toczyła	toczyłobyś byś toczyło	toczylibyście byście toczyli	toczyłybyście byście toczyły
3 os.	toczyłby by toczył	toczyłaby by toczyła	toczyłoby by toczyło	toczyliby by toczyli	toczyłyby by toczyły

bezosobnik: toczono by

bezokolicznik: toczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc

gerundium: toczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	toczenie	toczenia
D.	toczenia	toczeń
C.	toczeniu	toczeniom
B.	toczenie	toczenia
N.	toczeniem	toczeniami
Ms.	toczeniu	toczeniach
W.	toczenie	toczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczący	toczący	toczący	toczące	tocząca
D.	toczącego	toczącego	toczącego	toczącego	toczącej
C.	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącej
B.	toczącego	toczącego	toczący	toczące	toczącą
N.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącą
Ms.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczący	toczący	toczące	toczące
D.	toczących	toczących	toczących	toczących
C.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym
B.	toczących	toczących	toczących	toczące
N.	toczącymi	toczącymi	toczącymi	toczącymi
Ms.	toczących	toczących	toczących	toczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczony	toczony	toczony	toczone	toczona
D.	toczonego	toczonego	toczonego	toczonego	toczonej
C.	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonej
B.	toczonego	toczonego	toczony	toczone	toczoną
N.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczoną
Ms.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczeni	toczeni	toczone	toczone
D.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych
C.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym
B.	toczonych	toczonych	toczonych	toczone
N.	toczonymi	toczonymi	toczonymi	toczonymi
Ms.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych

odpowiednik aspektowy: stoczyć

Składnia

Rz_osobowy

toczyć

CO + (z KIM/CZYM)

5. wino

Definicja

powodować, że jakiś płyn lub podobna substancja wydostaje się z określonego miejsca

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wytaczać

Połączenia

toczyć piwo, wino, wodę; krew; pianę, ślinę
toczyć z beczki; z pyska, z ust

Cytaty

	Fryc toczył piwo i wodę sodową - brudne szklanki pokryły ladę bufetu. źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989
	Dzban, do którego właśnie toczyła wino ze sporego antałka, wypadł jej z rąk i rozbił się na drobniutkie kawałki. źródło: KWSJP: Maria Klimas-Błachutowa: Siedem krów tłustych, 1965
	Nawet teraz, kiedy spali tocząc z ust ślinę, poznać można było, że wszyscy prawie zatrzymani są nieprzytomni z opicia. źródło: KWSJP: Marek Hłasko: Cmentarze, 1957
	Koń toczył pianę z pyska i gnał ślepo przed siebie. źródło: NKJP: Klątwa Upiora Mgieł, Esensja, 2006, nr 1

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	toczę	toczymy
2 os.	toczysz	toczycie
3 os.	toczy	toczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłem +(e)m toczył	toczyłam +(e)m toczyła	toczyłom +(e)m toczyło	toczyliśmy +(e)śmy toczyli	toczyłyśmy +(e)śmy toczyły
2 os.	toczyłeś +(e)ś toczył	toczyłaś +(e)ś toczyła	toczyłoś +(e)ś toczyło	toczyliście +(e)ście toczyli	toczyłyście +(e)ście toczyły
3 os.	toczył	toczyła	toczyło	toczyli	toczyły

bezosobnik: toczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę toczył będę toczyć	będę toczyła będę toczyć	będę toczyło będę toczyć	będziemy toczyli będziemy toczyć	będziemy toczyły będziemy toczyć
2 os.	będziesz toczył będziesz toczyć	będziesz toczyła będziesz toczyć	będziesz toczyło będziesz toczyć	będziecie toczyli będziecie toczyć	będziecie toczyły będziecie toczyć
3 os.	będzie toczył będzie toczyć	będzie toczyła będzie toczyć	będzie toczyło będzie toczyć	będą toczyli będą toczyć	będą toczyły będą toczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		toczmy
2 os.	tocz	toczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłbym bym toczył	toczyłabym bym toczyła	toczyłobym bym toczyło	toczylibyśmy byśmy toczyli	toczyłybyśmy byśmy toczyły
2 os.	toczyłbyś byś toczył	toczyłabyś byś toczyła	toczyłobyś byś toczyło	toczylibyście byście toczyli	toczyłybyście byście toczyły
3 os.	toczyłby by toczył	toczyłaby by toczyła	toczyłoby by toczyło	toczyliby by toczyli	toczyłyby by toczyły

bezosobnik: toczono by

bezokolicznik: toczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc

gerundium: toczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	toczenie	toczenia
D.	toczenia	toczeń
C.	toczeniu	toczeniom
B.	toczenie	toczenia
N.	toczeniem	toczeniami
Ms.	toczeniu	toczeniach
W.	toczenie	toczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczący	toczący	toczący	toczące	tocząca
D.	toczącego	toczącego	toczącego	toczącego	toczącej
C.	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącej
B.	toczącego	toczącego	toczący	toczące	toczącą
N.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącą
Ms.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczący	toczący	toczące	toczące
D.	toczących	toczących	toczących	toczących
C.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym
B.	toczących	toczących	toczących	toczące
N.	toczącymi	toczącymi	toczącymi	toczącymi
Ms.	toczących	toczących	toczących	toczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczony	toczony	toczony	toczone	toczona
D.	toczonego	toczonego	toczonego	toczonego	toczonej
C.	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonej
B.	toczonego	toczonego	toczony	toczone	toczoną
N.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczoną
Ms.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczeni	toczeni	toczone	toczone
D.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych
C.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym
B.	toczonych	toczonych	toczonych	toczone
N.	toczonymi	toczonymi	toczonymi	toczonymi
Ms.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych

odpowiedniki aspektowe: utoczyć , wytoczyć

Składnia

Rz_osobowy	+	toczyć	+	CO + z CZEGO + (do CZEGO)
Rz_żywotny	+	toczyć	+	CO + z CZEGO

6. choroba toczy organizm

Definicja

książk.

powodować postępujące pogarszanie się zdrowia jakiejś osoby lub stanu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	trawić, zżerać
	hiperonimy:	niszczyć

Połączenia

choroba, rak, robak czegoś; korupcja toczy; korniki, robaki toczą coś

Cytaty

	Sądy republiki weimarskiej, skażone nie ukrywaną stronniczością w sprawach politycznych, toczył rak korupcji. źródło: NKJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła: Niemcy w okresie hitlerowskim, 1997
	Zaczyna jednak być widoczne, że pomiędzy nich zakrada się niezgoda i toczy ich od środka. źródło: KWSJP: Jacek Chudy: Terroryści na pokładzie: Detektyw, 1999, nr 4
	Wszelako podniecenie owych tygodni, tocząca go niepewność, pożegnanie z Jenny i Karolem [...], wszystko to nie mogło poprawić stanu jego zdrowia. źródło: KWSJP: Gerhard Menzel: Gorzkie są ostatnie krople, 1965
	Zaskwierczało wilgotne próchno, zatrzeszczało toczone przez korniki drzewo, zaśmierdziały osmalone włosy na zaciśniętych pięściach. źródło: KWSJP: Dušan Kalić: Brzeg bez słońca, 1976
	I w tej właśnie chwili postawiłam sobie pytanie, które - jestem tego pewna - Rock stojąc w tym miejscu powtarzał sobie wielokrotnie w dniach, kiedy toczył go śmiertelny wirus. źródło: KWSJP: Jola Czaderska-Hayek: Mój Hollywood, 1990

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	toczę	toczymy
2 os.	toczysz	toczycie
3 os.	toczy	toczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłem +(e)m toczył	toczyłam +(e)m toczyła	toczyłom +(e)m toczyło	toczyliśmy +(e)śmy toczyli	toczyłyśmy +(e)śmy toczyły
2 os.	toczyłeś +(e)ś toczył	toczyłaś +(e)ś toczyła	toczyłoś +(e)ś toczyło	toczyliście +(e)ście toczyli	toczyłyście +(e)ście toczyły
3 os.	toczył	toczyła	toczyło	toczyli	toczyły

bezosobnik: toczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę toczył będę toczyć	będę toczyła będę toczyć	będę toczyło będę toczyć	będziemy toczyli będziemy toczyć	będziemy toczyły będziemy toczyć
2 os.	będziesz toczył będziesz toczyć	będziesz toczyła będziesz toczyć	będziesz toczyło będziesz toczyć	będziecie toczyli będziecie toczyć	będziecie toczyły będziecie toczyć
3 os.	będzie toczył będzie toczyć	będzie toczyła będzie toczyć	będzie toczyło będzie toczyć	będą toczyli będą toczyć	będą toczyły będą toczyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		toczmy
2 os.	tocz	toczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	toczyłbym bym toczył	toczyłabym bym toczyła	toczyłobym bym toczyło	toczylibyśmy byśmy toczyli	toczyłybyśmy byśmy toczyły
2 os.	toczyłbyś byś toczył	toczyłabyś byś toczyła	toczyłobyś byś toczyło	toczylibyście byście toczyli	toczyłybyście byście toczyły
3 os.	toczyłby by toczył	toczyłaby by toczyła	toczyłoby by toczyło	toczyliby by toczyli	toczyłyby by toczyły

bezosobnik: toczono by

bezokolicznik: toczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc

gerundium: toczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	toczenie	toczenia
D.	toczenia	toczeń
C.	toczeniu	toczeniom
B.	toczenie	toczenia
N.	toczeniem	toczeniami
Ms.	toczeniu	toczeniach
W.	toczenie	toczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczący	toczący	toczący	toczące	tocząca
D.	toczącego	toczącego	toczącego	toczącego	toczącej
C.	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącemu	toczącej
B.	toczącego	toczącego	toczący	toczące	toczącą
N.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącą
Ms.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym	toczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczący	toczący	toczące	toczące
D.	toczących	toczących	toczących	toczących
C.	toczącym	toczącym	toczącym	toczącym
B.	toczących	toczących	toczących	toczące
N.	toczącymi	toczącymi	toczącymi	toczącymi
Ms.	toczących	toczących	toczących	toczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toczony	toczony	toczony	toczone	toczona
D.	toczonego	toczonego	toczonego	toczonego	toczonej
C.	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonemu	toczonej
B.	toczonego	toczonego	toczony	toczone	toczoną
N.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczoną
Ms.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym	toczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toczeni	toczeni	toczone	toczone
D.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych
C.	toczonym	toczonym	toczonym	toczonym
B.	toczonych	toczonych	toczonych	toczone
N.	toczonymi	toczonymi	toczonymi	toczonymi
Ms.	toczonych	toczonych	toczonych	toczonych

Składnia

Rz_nieżywotny

toczyć

KOGO/CO

Frazeologizmy

coś toczy wody
coś toczy swe/swoje wody
ktoś wodzi wzrokiem po kimś/czymś
ktoś toczy wzrokiem
ktoś toczy spojrzeniem
ktoś toczy oczami

Data ostatniej modyfikacji: 10.03.2023