UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zapleść

Chronologizacja

SStp, SKN: pod: *zaplatać, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  pleść 

1. warkocz

Definicja

połączyć pędy lub pasma, wielokrotnie przełożywszy je przez siebie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  spleść, upleść, uwić
antonimy:  odpleść, rozpleść

Połączenia

  • zapleść warkocz
  • fantazyjnie, misternie zapleciony; włosy zaplecione; zaplecione w warkocz

Cytaty

Ilonka ubrała się w długą, połyskliwą sukienkę, zaplotła włosy w warkocz i narzuciła sweterek, kupiony na bazarze.

źródło: KWSJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1997

Po kilku zdrowaśkach, gdy się wypłakała do syta, usiadła koło jabłonki i zaplotła w warkocz jasne włosy.

źródło: KWSJP: Tadeusz Nowak: Półbaśnie, 1976

Zatrzasnął za sobą drzwi i błyskawicznie zaplótł pętlę, tak że dwa splecione końce pozostały po jego stronie.

źródło: KWSJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962

Jeśli wolisz, możesz zapleść cienkie warkoczyki, ale takie nieregularne „strączki” wyglądają bardziej niegrzecznie.

źródło: KWSJP: Paulina Karolak: Na letnim luzie, Cosmopolitan nr 08, 2000

Miał szkarłatny dres, siwe włosy zaplecione w kucyk i rześkie spojrzenie.

źródło: KWSJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zaplotę
 zapleciemy
2 os. zapleciesz
 zapleciecie
3 os. zaplecie
 zaplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zaplotłem
+(e)m zaplótł
 zaplotłam
+(e)m zaplotła
 zaplotłom
+(e)m zaplotło
 zapletliśmy
+(e)śmy zapletli
 zaplotłyśmy
+(e)śmy zaplotły
2 os. zaplotłeś
+(e)ś zaplótł
 zaplotłaś
+(e)ś zaplotła
 zaplotłoś
+(e)ś zaplotło
 zapletliście
+(e)ście zapletli
 zaplotłyście
+(e)ście zaplotły
3 os. zaplótł
 zaplotła
 zaplotło
 zapletli
 zaplotły

bezosobnik: zapleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zaplećmy
2 os. zapleć
 zaplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zaplótłbym
bym zaplótł
 zaplotłabym
bym zaplotła
 zaplotłobym
bym zaplotło
 zapletlibyśmy
byśmy zapletli
 zaplotłybyśmy
byśmy zaplotły
2 os. zaplótłbyś
byś zaplótł
 zaplotłabyś
byś zaplotła
 zaplotłobyś
byś zaplotło
 zapletlibyście
byście zapletli
 zaplotłybyście
byście zaplotły
3 os. zaplótłby
by zaplótł
 zaplotłaby
by zaplotła
 zaplotłoby
by zaplotło
 zapletliby
by zapletli
 zaplotłyby
by zaplotły

bezosobnik: zapleciono by

bezokolicznik: zapleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaplótłszy

gerundium: zaplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapleciony

odpowiedniki aspektowe: zaplatać , pleść

Składnia

Rzosobowy + zapleść +
CO + (w CO)

2. ręce

Definicja

skrzyżowawszy, zacisnąć na sobie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  spleść
antonimy:  rozpleść

Połączenia

  • zapleść dłonie, nogi, ręce
  • zaplecione palce

Cytaty

Wydałam cichy okrzyk radości, klasnęłam w dłonie i zaplotłam mu ręce na szyi.

źródło: KWSJP: Margit Kaffka: Barwy i lata, 1960

Korzela siedział na podłodze, wyodrębniony ze światła czarnym tłem otwartych drzwi, ręce zaplótł na kolanach, zwiesił głowę - nie odzywał się - lecz jego obecność z każdą chwilą stawała się coraz bardziej dotkliwa dla Lucjana.

źródło: KWSJP: Romuald Cabaj: Trzebienie lasu, 1967

Dobiegła do mnie, zarzuciła mi dłonie na kark i zaplotła palce.

źródło: KWSJP: Stanisław Dobiasz: Nienawidzę Seneki, 1984

Speszona, zaplotła dłonie. – Nie chciałabym wyjść w pańskich oczach na parafiankę...

źródło: KWSJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003

Siedziała z zaplecionymi nogami, co zniekształcało łydki.

źródło: KWSJP: Tadeusz Hołuj: Raj, 1972

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zaplotę
 zapleciemy
2 os. zapleciesz
 zapleciecie
3 os. zaplecie
 zaplotą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zaplotłem
+(e)m zaplótł
 zaplotłam
+(e)m zaplotła
 zaplotłom
+(e)m zaplotło
 zapletliśmy
+(e)śmy zapletli
 zaplotłyśmy
+(e)śmy zaplotły
2 os. zaplotłeś
+(e)ś zaplótł
 zaplotłaś
+(e)ś zaplotła
 zaplotłoś
+(e)ś zaplotło
 zapletliście
+(e)ście zapletli
 zaplotłyście
+(e)ście zaplotły
3 os. zaplótł
 zaplotła
 zaplotło
 zapletli
 zaplotły

bezosobnik: zapleciono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zaplećmy
2 os. zapleć
 zaplećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zaplótłbym
bym zaplótł
 zaplotłabym
bym zaplotła
 zaplotłobym
bym zaplotło
 zapletlibyśmy
byśmy zapletli
 zaplotłybyśmy
byśmy zaplotły
2 os. zaplótłbyś
byś zaplótł
 zaplotłabyś
byś zaplotła
 zaplotłobyś
byś zaplotło
 zapletlibyście
byście zapletli
 zaplotłybyście
byście zaplotły
3 os. zaplótłby
by zaplótł
 zaplotłaby
by zaplotła
 zaplotłoby
by zaplotło
 zapletliby
by zapletli
 zaplotłyby
by zaplotły

bezosobnik: zapleciono by

bezokolicznik: zapleść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zaplótłszy

gerundium: zaplecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapleciony

odpowiednik aspektowy: zaplatać

Składnia

Rzosobowy + zapleść +
CO + (GDZIE)
Data ostatniej modyfikacji: 27.03.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN