UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

spędzić

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *jьz/pǫditi / *sъpǫditi

Zob.  pędzić 

1. czas

Definicja

przeżyć jakiś czas w pewnym miejscu w jakiś sposób lub na robieniu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

  • spędzić czas, chwile, godzinę, miesiąc; dni, lata; noc, popołudnie, wieczór, Wigilię; sylwestra; ferie, święta, urlop, wakacje, weekend; zimę; dzieciństwo, resztę życia, życie; wojnę
  • spędzić na boisku, na basenie, na dworcu, na granicy, na lodowisku, na lodzie, na ławce, na morzu, na obozie, na parkiecie, na planie, na pustyni, na stadionie, na statku, na terenie, na ulicy, na wsi; na emigracji, na wygnaniu, na zesłaniu; na dyskusji, na modlitwach, na naradach, na poszukiwaniu, na przygotowaniach, na rozmowach, na spacerach, na treningach, na wycieczce; na nartach; na wolności
  • spędzić w kraju, w Krakowie, ..., w Polsce; w areszcie, w niewoli, w więzieniu; w obozach; w domu, w pracy, w szkole; w górach; w czyimś gronie, towarzystwie; w łóżku, w szpitalu
  • aktywnie, bezpiecznie, ciekawie, cudownie, dobrze, fajnie, interesująco, mile, miło, oryginalnie, pożytecznie, pracowicie, przyjemnie, samotnie, spokojnie, wspólnie spędzić

Cytaty

Czy z dzisiejszych podopiecznych wyrosną artyści? - Trudno powiedzieć. Powiem, ze dobrze iż przychodzą na zajęcia. Czegoś się nauczą, godziwie spędzą czas.

źródło: NKJP: S.Żagiel: Plastyków coraz mniej, Tygodnik Ciechanowski, 2006-11-05

Przyciągnęła nas także specyficzna atmosfera grupy. Możliwość spotkania się z bardzo pozytywnymi ludźmi i miłe spędzenie wolnego czasu.

źródło: NKJP: Emil Szwed: Wolny czas spędzają na wodzie, Nowiny Raciborskie, 2008-10-28

Obecny był także poseł Marian Cycoń i senator Krzysztof Kozłowski. Popołudnie spędzili na rozmowach politycznych na krynickim deptaku.

źródło: NKJP: (WCH): Liczymy na jeden mandat, Dziennik Polski, 2001-08-27

Mariusz, 11 lat, z Marklowic był w Holandii i Chorwacji, resztę wakacji spędzi w domu.

źródło: NKJP: (AiK): Szumi woda w Szymocicach, Nowiny Raciborskie, 2006-08-01

Ci mnisi lub też grzesznicy w strojach pokutnych przyszli tu, wysoko w góry, by spędziwszy zimną noc na cichej modlitwie odpokutować swe dawne winy.

źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spędzę
 spędzimy
2 os. spędzisz
 spędzicie
3 os. spędzi
 spędzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spędziłem
+(e)m spędził
 spędziłam
+(e)m spędziła
 spędziłom
+(e)m spędziło
 spędziliśmy
+(e)śmy spędzili
 spędziłyśmy
+(e)śmy spędziły
2 os. spędziłeś
+(e)ś spędził
 spędziłaś
+(e)ś spędziła
 spędziłoś
+(e)ś spędziło
 spędziliście
+(e)ście spędzili
 spędziłyście
+(e)ście spędziły
3 os. spędził
 spędziła
 spędziło
 spędzili
 spędziły

bezosobnik: spędzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spędźmy
2 os. spędź
 spędźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spędziłbym
bym spędził
 spędziłabym
bym spędziła
 spędziłobym
bym spędziło
 spędzilibyśmy
byśmy spędzili
 spędziłybyśmy
byśmy spędziły
2 os. spędziłbyś
byś spędził
 spędziłabyś
byś spędziła
 spędziłobyś
byś spędziło
 spędzilibyście
byście spędzili
 spędziłybyście
byście spędziły
3 os. spędziłby
by spędził
 spędziłaby
by spędziła
 spędziłoby
by spędziło
 spędziliby
by spędzili
 spędziłyby
by spędziły

bezosobnik: spędzono by

bezokolicznik: spędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: spędziwszy

gerundium: spędzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: spędzony

odpowiednik aspektowy: spędzać

Składnia

Rzosobowy + spędzić +
CO + GDZIE
Rzosobowy + spędzić +
CO + na CZYM

2. w jedno miejsce

Definicja

zmusić wiele osób lub zwierząt do przyjścia na jedno miejsce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zegnać

Połączenia

  • spędzić ludność
  • spędzić na rynek

Cytaty

W połowie lipca 1940 roku Niemcy, w odwet za zastrzelenie policjanta, zgładzili w Olkuszu dwudziestu Polaków. Dwa tygodnie później spędzono na rynek mężczyzn z całego Olkusza.

źródło: NKJP: (syp): Rocznica Krwawej Środy, Dziennik Polski, 2001-08-01

Z polecenia płk. Ksawerego Czengierego 22.12.1863 r. na egzekucję za rogatkami miasta spędzono ludność z miasta, miała być przestrogą dla kielczan, którzy mocno angażowali się w popieranie powstania styczniowego.

źródło: NKJP: Krzysztof Urbański: Leksykon dziejów ludności żydowskiej Kielc 1789-1999, 2000

Na miejsce zbrodni, tzw. grzebalniku końskim, za starym szpitalem, spędzono sołtysów z okolicznych wsi, aby spotęgować efekt zastraszenia miejscowej ludności.

źródło: NKJP: W.Hagedorny: Dzieci naszych wrogów, Tygodnik Ciechanowski, 2008-06-10

Kiedyś obiło mu się o uszy, że Nabal spędził owce na górę Karmel, by ostrzyc je z wełny.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spędzę
 spędzimy
2 os. spędzisz
 spędzicie
3 os. spędzi
 spędzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spędziłem
+(e)m spędził
 spędziłam
+(e)m spędziła
 spędziłom
+(e)m spędziło
 spędziliśmy
+(e)śmy spędzili
 spędziłyśmy
+(e)śmy spędziły
2 os. spędziłeś
+(e)ś spędził
 spędziłaś
+(e)ś spędziła
 spędziłoś
+(e)ś spędziło
 spędziliście
+(e)ście spędzili
 spędziłyście
+(e)ście spędziły
3 os. spędził
 spędziła
 spędziło
 spędzili
 spędziły

bezosobnik: spędzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spędźmy
2 os. spędź
 spędźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spędziłbym
bym spędził
 spędziłabym
bym spędziła
 spędziłobym
bym spędziło
 spędzilibyśmy
byśmy spędzili
 spędziłybyśmy
byśmy spędziły
2 os. spędziłbyś
byś spędził
 spędziłabyś
byś spędziła
 spędziłobyś
byś spędziło
 spędzilibyście
byście spędzili
 spędziłybyście
byście spędziły
3 os. spędziłby
by spędził
 spędziłaby
by spędziła
 spędziłoby
by spędziło
 spędziliby
by spędzili
 spędziłyby
by spędziły

bezosobnik: spędzono by

bezokolicznik: spędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: spędziwszy

gerundium: spędzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: spędzony

odpowiednik aspektowy: spędzać

Składnia

bez ograniczeń + spędzić +
KOGO/CO + DOKĄD

3. z jakiegoś miejsca

Definicja

zmusić kogoś lub jakieś zwierzę do opuszczenia jakiegoś miejsca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zegnać, zgonić

Cytaty

- Nie ma się co dziwić - mówię - czytałem gdzieś ostatnio, jak po wojnie w Szwecji zainstalowano nowego polskiego ambasadora. Przysyłają po niego karetę, a on pcha się na kozioł, koło woźnicy. Aż go musieli stamtąd spędzić i wsadzić do środka.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Jadźka Pocieszkówna chciała dziś wcześniej niż zwykle spędzić swoje kozy z Wilczej Góry, ale chytre brodaczki wyniuchały, że chce je oszukać, i rozbiegły się po górze z żałosnym beczeniem, że jeszcze głodne.

źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954

[...] a signora na to, że proszę bardzo, ona chętnie zobaczy, spędziła z kolan psa, podniosła się z fotela i krzyknęła na Alcinę, żeby nas też zawołała, to wszystkie sobie obejrzymy te wiekopomne dzieła naszego małego księżyka z Norwegii [...].

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spędzę
 spędzimy
2 os. spędzisz
 spędzicie
3 os. spędzi
 spędzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spędziłem
+(e)m spędził
 spędziłam
+(e)m spędziła
 spędziłom
+(e)m spędziło
 spędziliśmy
+(e)śmy spędzili
 spędziłyśmy
+(e)śmy spędziły
2 os. spędziłeś
+(e)ś spędził
 spędziłaś
+(e)ś spędziła
 spędziłoś
+(e)ś spędziło
 spędziliście
+(e)ście spędzili
 spędziłyście
+(e)ście spędziły
3 os. spędził
 spędziła
 spędziło
 spędzili
 spędziły

bezosobnik: spędzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. spędźmy
2 os. spędź
 spędźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. spędziłbym
bym spędził
 spędziłabym
bym spędziła
 spędziłobym
bym spędziło
 spędzilibyśmy
byśmy spędzili
 spędziłybyśmy
byśmy spędziły
2 os. spędziłbyś
byś spędził
 spędziłabyś
byś spędziła
 spędziłobyś
byś spędziło
 spędzilibyście
byście spędzili
 spędziłybyście
byście spędziły
3 os. spędziłby
by spędził
 spędziłaby
by spędziła
 spędziłoby
by spędziło
 spędziliby
by spędzili
 spędziłyby
by spędziły

bezosobnik: spędzono by

bezokolicznik: spędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: spędziwszy

gerundium: spędzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: spędzony

odpowiednik aspektowy: spędzać

Składnia

bez ograniczeń + spędzić +
KOGO/CO + SKĄD

Frazeologizmy

coś spędziło sen z powiek komuś
ktoś spędził płód
Data ostatniej modyfikacji: 14.09.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN