UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dowodzić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. wodzić , wieść II

1. swojej racji

Definicja

wykazywać prawdziwość lub istnienie czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

udowadniać

Połączenia

autor dowodzi; naukowcy dowodzą
dowodzić swego męstwa, swej niewinności, swej przynależności do czegoś, swojej racji; absurdalności zarzutów, fałszywości teorii, istnienia Boga, nadużycia władzy, pokrewieństwa, słuszności czegoś, winy, zdrady
dowodzić czynem, postawą
dowodzić w książce, w artykule
dowodzić jasno, niezbicie
objaśniać i dowodzić

Cytaty

	W Algierii nic nie kończy się na dyskusji. Tu każdy ma swoje zdanie, ale w dodatku każdy czuje jeszcze potrzebę, aby to zdanie forsować na siłę, aby dowodzić swojej racji. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Wojna futbolowa, 2005
	Spotkałam mężczyznę, który, podobnie jak ja, znalazł swoje miejsce w świecie i nie musiał już niczego nikomu dowodzić. źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Kartki z białego zeszytu, 2008
	Bruno pogłębił prace Kopernika [...]. Kierując się żelazną logiką, dowodził, że wszechświat jest nieskończony, a w nim może znajdować się nieskończenie wiele światów. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002
	Lew Gumilow […] w jednej ze swoich najważniejszych prac […] dowodził, jak wielki wpływ na kształtowanie się państwowości ruskiej (a w konsekwencji również rosyjskiej) miały ludy stepowe, przede wszystkim Mongołowie. źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: East Side Story: Kraina, w której można żyć tysiąc lat, Esensja, 2009-05-11
	Zbieg okoliczności, plotka, artykuł prasowy, wypadek drogowy czy katastrofa morska mogą - dowodził, posiłkując się obficie przykładami - rozchybotać […] gospodarkę równie skutecznie jak trwała koniunktura czy dekoniunktura. źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dowodzę	dowodzimy
2 os.	dowodzisz	dowodzicie
3 os.	dowodzi	dowodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dowodziłem +(e)m dowodził	dowodziłam +(e)m dowodziła	dowodziłom +(e)m dowodziło	dowodziliśmy +(e)śmy dowodzili	dowodziłyśmy +(e)śmy dowodziły
2 os.	dowodziłeś +(e)ś dowodził	dowodziłaś +(e)ś dowodziła	dowodziłoś +(e)ś dowodziło	dowodziliście +(e)ście dowodzili	dowodziłyście +(e)ście dowodziły
3 os.	dowodził	dowodziła	dowodziło	dowodzili	dowodziły

bezosobnik: dowodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dowodził będę dowodzić	będę dowodziła będę dowodzić	będę dowodziło będę dowodzić	będziemy dowodzili będziemy dowodzić	będziemy dowodziły będziemy dowodzić
2 os.	będziesz dowodził będziesz dowodzić	będziesz dowodziła będziesz dowodzić	będziesz dowodziło będziesz dowodzić	będziecie dowodzili będziecie dowodzić	będziecie dowodziły będziecie dowodzić
3 os.	będzie dowodził będzie dowodzić	będzie dowodziła będzie dowodzić	będzie dowodziło będzie dowodzić	będą dowodzili będą dowodzić	będą dowodziły będą dowodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dowodźmy dowódźmy
2 os.	dowodź dowódź	dowodźcie dowódźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dowodziłbym bym dowodził	dowodziłabym bym dowodziła	dowodziłobym bym dowodziło	dowodzilibyśmy byśmy dowodzili	dowodziłybyśmy byśmy dowodziły
2 os.	dowodziłbyś byś dowodził	dowodziłabyś byś dowodziła	dowodziłobyś byś dowodziło	dowodzilibyście byście dowodzili	dowodziłybyście byście dowodziły
3 os.	dowodziłby by dowodził	dowodziłaby by dowodziła	dowodziłoby by dowodziło	dowodziliby by dowodzili	dowodziłyby by dowodziły

bezosobnik: dowodzono by

bezokolicznik: dowodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

dowodząc

gerundium: dowodzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dowodzenie	dowodzenia
D.	dowodzenia	dowodzeń
C.	dowodzeniu	dowodzeniom
B.	dowodzenie	dowodzenia
N.	dowodzeniem	dowodzeniami
Ms.	dowodzeniu	dowodzeniach
W.	dowodzenie	dowodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: dowodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dowodzący	dowodzący	dowodzący	dowodzące	dowodząca
D.	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącej
C.	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącej
B.	dowodzącego	dowodzącego	dowodzący	dowodzące	dowodzącą
N.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącą
Ms.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dowodzący	dowodzący	dowodzące	dowodzące
D.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzących
C.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym
B.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzące
N.	dowodzącymi	dowodzącymi	dowodzącymi	dowodzącymi
Ms.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: dowodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dowodzony	dowodzony	dowodzony	dowodzone	dowodzona
D.	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonej
C.	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonej
B.	dowodzonego	dowodzonego	dowodzony	dowodzone	dowodzoną
N.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzoną
Ms.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dowodzeni	dowodzeni	dowodzone	dowodzone
D.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych
C.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym
B.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzone
N.	dowodzonymi	dowodzonymi	dowodzonymi	dowodzonymi
Ms.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych

odpowiednik aspektowy: dowieść

Składnia

Rz_osobowy	+	dowodzić	+	CZEGO
Rz_osobowy	+	dowodzić	+	że ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

2. jakiegoś faktu

Definicja

pokazywać coś w sposób niebudzący wątpliwości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

analiza rynku, praktyka, wygląd, zachowanie dowodzi; badania, czyjeś doświadczenia, wyniki wyborów, przykłady dowodzą
dowodzić miałkości umysłu, perfidii, trafności prognoz, czyjejś winy, zacofania, znajomości tematu
dowodzić dobitnie, niezbicie

Cytaty

	W komputerze znajdowały się skany artykułów z internetowych archiwów prasowych. […] Świadczyły o chorobliwym zainteresowaniu Mielnika całą sprawą. Mogły dowodzić jego winy. źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009
	Taśmy niczego nie dowodzą. To elektronika. Wszystko może być zmontowane. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Wprawa, z jaką to uczynili, dowodziła, że nie po raz pierwszy przemycają przez Jarugę kradzione konie. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996
	- Przegraliśmy!... - zawołał marszałek Drohojowski, wpadając do komnaty. Utrata zwykłego spokoju dowodziła, jak bardzo był wiadomością wstrząśnięty. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953
	[...] dosyć często, jak dowodzi praktyka, te trudności kończą się upadłością bądź likwidacją [...] zakładu. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.07.1992

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dowodzę	dowodzimy
2 os.	dowodzisz	dowodzicie
3 os.	dowodzi	dowodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dowodziłem +(e)m dowodził	dowodziłam +(e)m dowodziła	dowodziłom +(e)m dowodziło	dowodziliśmy +(e)śmy dowodzili	dowodziłyśmy +(e)śmy dowodziły
2 os.	dowodziłeś +(e)ś dowodził	dowodziłaś +(e)ś dowodziła	dowodziłoś +(e)ś dowodziło	dowodziliście +(e)ście dowodzili	dowodziłyście +(e)ście dowodziły
3 os.	dowodził	dowodziła	dowodziło	dowodzili	dowodziły

bezosobnik: dowodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dowodził będę dowodzić	będę dowodziła będę dowodzić	będę dowodziło będę dowodzić	będziemy dowodzili będziemy dowodzić	będziemy dowodziły będziemy dowodzić
2 os.	będziesz dowodził będziesz dowodzić	będziesz dowodziła będziesz dowodzić	będziesz dowodziło będziesz dowodzić	będziecie dowodzili będziecie dowodzić	będziecie dowodziły będziecie dowodzić
3 os.	będzie dowodził będzie dowodzić	będzie dowodziła będzie dowodzić	będzie dowodziło będzie dowodzić	będą dowodzili będą dowodzić	będą dowodziły będą dowodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dowodźmy dowódźmy
2 os.	dowodź dowódź	dowodźcie dowódźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dowodziłbym bym dowodził	dowodziłabym bym dowodziła	dowodziłobym bym dowodziło	dowodzilibyśmy byśmy dowodzili	dowodziłybyśmy byśmy dowodziły
2 os.	dowodziłbyś byś dowodził	dowodziłabyś byś dowodziła	dowodziłobyś byś dowodziło	dowodzilibyście byście dowodzili	dowodziłybyście byście dowodziły
3 os.	dowodziłby by dowodził	dowodziłaby by dowodziła	dowodziłoby by dowodziło	dowodziliby by dowodzili	dowodziłyby by dowodziły

bezosobnik: dowodzono by

bezokolicznik: dowodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

dowodząc

gerundium: dowodzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dowodzenie	dowodzenia
D.	dowodzenia	dowodzeń
C.	dowodzeniu	dowodzeniom
B.	dowodzenie	dowodzenia
N.	dowodzeniem	dowodzeniami
Ms.	dowodzeniu	dowodzeniach
W.	dowodzenie	dowodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: dowodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dowodzący	dowodzący	dowodzący	dowodzące	dowodząca
D.	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącej
C.	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącej
B.	dowodzącego	dowodzącego	dowodzący	dowodzące	dowodzącą
N.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącą
Ms.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dowodzący	dowodzący	dowodzące	dowodzące
D.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzących
C.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym
B.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzące
N.	dowodzącymi	dowodzącymi	dowodzącymi	dowodzącymi
Ms.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: dowodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dowodzony	dowodzony	dowodzony	dowodzone	dowodzona
D.	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonej
C.	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonej
B.	dowodzonego	dowodzonego	dowodzony	dowodzone	dowodzoną
N.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzoną
Ms.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dowodzeni	dowodzeni	dowodzone	dowodzone
D.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych
C.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym
B.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzone
N.	dowodzonymi	dowodzonymi	dowodzonymi	dowodzonymi
Ms.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych

odpowiednik aspektowy: dowieść

Składnia

Rz_nieżywotny	+	dowodzić	+	CZEGO
Rz_nieżywotny	+	dowodzić	+	że ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

3. oddziałem

Definicja

kierować na sposób wojskowy grupą ludzi lub jakąś akcją

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

dowodzić akcją ratowniczą, armią, bandą, brygadą, drużyną, eskadrą, kompanią, oddziałem, misją wojskową, obroną, patrolem, powstaniem, wojskiem, zwiadem; żelazną ręką
dowodzić sprawnie
centrum, punkty, sztab dowodzenia

Cytaty

	Respekt budził postawny generał Szyszko-Bohusz, szef sztabu, sławny z bojów pod Narvikiem, gdzie dowodził Brygadą Podhalańską. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978
	Admirał osobiście dowodził […] akcją ratowniczą. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006
	[...] jedna wygrana bitwa [...] - to za mało, by sprostać w otwartym boju dobrze wyćwiczonym, karnym i dowodzonym żelazną ręką formacjom. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003
	Systemy satelitów szpiegowskich oraz zwiad już na miejscu akcji generują setki tysięcy danych, które muszą być poddane bardzo szybkiej analizie w sztabie dowodzenia. źródło: NKJP: Andrzej Pająk Krzemowi wojownicy, Enter, 2003, nr 1

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dowodzę	dowodzimy
2 os.	dowodzisz	dowodzicie
3 os.	dowodzi	dowodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dowodziłem +(e)m dowodził	dowodziłam +(e)m dowodziła	dowodziłom +(e)m dowodziło	dowodziliśmy +(e)śmy dowodzili	dowodziłyśmy +(e)śmy dowodziły
2 os.	dowodziłeś +(e)ś dowodził	dowodziłaś +(e)ś dowodziła	dowodziłoś +(e)ś dowodziło	dowodziliście +(e)ście dowodzili	dowodziłyście +(e)ście dowodziły
3 os.	dowodził	dowodziła	dowodziło	dowodzili	dowodziły

bezosobnik: dowodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dowodził będę dowodzić	będę dowodziła będę dowodzić	będę dowodziło będę dowodzić	będziemy dowodzili będziemy dowodzić	będziemy dowodziły będziemy dowodzić
2 os.	będziesz dowodził będziesz dowodzić	będziesz dowodziła będziesz dowodzić	będziesz dowodziło będziesz dowodzić	będziecie dowodzili będziecie dowodzić	będziecie dowodziły będziecie dowodzić
3 os.	będzie dowodził będzie dowodzić	będzie dowodziła będzie dowodzić	będzie dowodziło będzie dowodzić	będą dowodzili będą dowodzić	będą dowodziły będą dowodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dowodźmy dowódźmy
2 os.	dowodź dowódź	dowodźcie dowódźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dowodziłbym bym dowodził	dowodziłabym bym dowodziła	dowodziłobym bym dowodziło	dowodzilibyśmy byśmy dowodzili	dowodziłybyśmy byśmy dowodziły
2 os.	dowodziłbyś byś dowodził	dowodziłabyś byś dowodziła	dowodziłobyś byś dowodziło	dowodzilibyście byście dowodzili	dowodziłybyście byście dowodziły
3 os.	dowodziłby by dowodził	dowodziłaby by dowodziła	dowodziłoby by dowodziło	dowodziliby by dowodzili	dowodziłyby by dowodziły

bezosobnik: dowodzono by

bezokolicznik: dowodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

dowodząc

gerundium: dowodzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dowodzenie	dowodzenia
D.	dowodzenia	dowodzeń
C.	dowodzeniu	dowodzeniom
B.	dowodzenie	dowodzenia
N.	dowodzeniem	dowodzeniami
Ms.	dowodzeniu	dowodzeniach
W.	dowodzenie	dowodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: dowodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dowodzący	dowodzący	dowodzący	dowodzące	dowodząca
D.	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącego	dowodzącej
C.	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącemu	dowodzącej
B.	dowodzącego	dowodzącego	dowodzący	dowodzące	dowodzącą
N.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącą
Ms.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dowodzący	dowodzący	dowodzące	dowodzące
D.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzących
C.	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym	dowodzącym
B.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzące
N.	dowodzącymi	dowodzącymi	dowodzącymi	dowodzącymi
Ms.	dowodzących	dowodzących	dowodzących	dowodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: dowodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dowodzony	dowodzony	dowodzony	dowodzone	dowodzona
D.	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonego	dowodzonej
C.	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonemu	dowodzonej
B.	dowodzonego	dowodzonego	dowodzony	dowodzone	dowodzoną
N.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzoną
Ms.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dowodzeni	dowodzeni	dowodzone	dowodzone
D.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych
C.	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym	dowodzonym
B.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzone
N.	dowodzonymi	dowodzonymi	dowodzonymi	dowodzonymi
Ms.	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych	dowodzonych

Składnia

Rz_osobowy

dowodzić

CZYM

Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2012