Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. wieść
1. swojej racji
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | udowodnić |
Połączenia
- autor, recenzent dowiódł; naukowcy, prawnicy dowiedli
- dowieść opinii publicznej, sobie samemu, społeczeństwu
- dowieść swego męstwa, swej niewinności, swej przynależności do czegoś, swojej racji, swojej użyteczności; absurdalności zarzutów, fałszywości teorii, nadużycia władzy, pokrewieństwa, słuszności czegoś, udziału kogoś w czymś, winy, zdrady
- dowieść czynem, postawą, swoim postępowaniem, swoimi utworami
- dowieść na przykładzie
- dowieść przed komisją, przed sądem
- dowieść za pomocą doświadczenia
- dowieść bezspornie, czarno na białym, niezbicie, ponad wszelką wątpliwość; łatwo, trudno
- nie móc, potrafić, postarać się, próbować, starać się dowieść
- uznać za dowiedzione
Cytaty
|
Swojej niewinności dowiedziemy przed sądem. źródło: NKJP: (wit, szad): Polowanie na Stoczniowca, Dziennik Bałtycki, 2002-03-02 |
|
|
Trzeba uważać. Pilnować słów, wyrazu twarzy nawet. Niczego mi nie dowiodą. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996 |
|
|
Nakazując budowę tam na Nilu, chciał dowieść światu, że cesarstwo rośnie i kwitnie, a wszelkie pomówienia o biedę i korupcję są tylko złośliwą paplaniną wrogów monarchii. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Cesarz, 2005 |
|
|
[...] syn znowu dowiódł, jakim jest niewdzięcznikiem i nieudacznikiem. Wszystkie ojcowskie podejrzenia się potwierdziły. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005 |
|
|
Okolice Lwowa [...] i praktycznie cała Wileńszczyzna zamieszkana była przez zwartą ludność polską i to wysoce patriotyczną, która w 1920/21 roku dowiodła tego czynami. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
dowiodę |
dowiedziemy |
|||
| 2 os. |
dowiedziesz |
dowiedziecie |
|||
| 3 os. |
dowiedzie |
dowiodą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dowiodłem +(e)m dowiódł |
dowiodłam +(e)m dowiodła |
dowiodłom +(e)m dowiodło |
dowiedliśmy +(e)śmy dowiedli |
dowiodłyśmy +(e)śmy dowiodły |
| 2 os. |
dowiodłeś +(e)ś dowiódł |
dowiodłaś +(e)ś dowiodła |
dowiodłoś +(e)ś dowiodło |
dowiedliście +(e)ście dowiedli |
dowiodłyście +(e)ście dowiodły |
| 3 os. |
dowiódł |
dowiodła |
dowiodło |
dowiedli |
dowiodły |
bezosobnik: dowiedziono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
dowiedźmy |
|
| 2 os. |
dowiedź |
dowiedźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dowiódłbym bym dowiódł |
dowiodłabym bym dowiodła |
dowiodłobym bym dowiodło |
dowiedlibyśmy byśmy dowiedli |
dowiodłybyśmy byśmy dowiodły |
| 2 os. |
dowiódłbyś byś dowiódł |
dowiodłabyś byś dowiodła |
dowiodłobyś byś dowiodło |
dowiedlibyście byście dowiedli |
dowiodłybyście byście dowiodły |
| 3 os. |
dowiódłby by dowiódł |
dowiodłaby by dowiodła |
dowiodłoby by dowiodło |
dowiedliby by dowiedli |
dowiodłyby by dowiodły |
bezosobnik: dowiedziono by
bezokolicznik: dowieść
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
dowiódłszy
gerundium: dowiedzenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | dowiedzenie |
dowiedzenia |
| D. | dowiedzenia |
dowiedzeń |
| C. | dowiedzeniu |
dowiedzeniom |
| B. | dowiedzenie |
dowiedzenia |
| N. | dowiedzeniem |
dowiedzeniami |
| Ms. | dowiedzeniu |
dowiedzeniach |
| W. | dowiedzenie |
dowiedzenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: dowiedziony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | dowiedziony |
dowiedziony |
dowiedziony |
dowiedzione |
dowiedziona |
| D. | dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedzionej |
| C. | dowiedzionemu |
dowiedzionemu |
dowiedzionemu |
dowiedzionemu |
dowiedzionej |
| B. | dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedziony |
dowiedzione |
dowiedzioną |
| N. | dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzioną |
| Ms. | dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | dowiedzeni |
dowiedzeni |
dowiedzione |
dowiedzione |
| D. | dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
| C. | dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
| B. | dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzione |
| N. | dowiedzionymi |
dowiedzionymi |
dowiedzionymi |
dowiedzionymi |
| Ms. | dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
odpowiednik aspektowy: dowodzić
Składnia
| Rzosobowy | + | dowieść | + |
(KOMU) +
(CZEGO)
|
| Rzosobowy | + | dowieść | + |
(KOMU) +
że ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|
2. jakiegoś faktu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- eksperyment, czyjś przypadek, wynik dowiódł; czyjaś historia, praktyka, próba, wojna dowiodła; śledztwo dowiodło; badania, dane statystyczne, wydarzenia dowiodły
- dowieść skuteczności leku, podobieństwa, słuszności tezy
- dowieść bezspornie, czarno na białym, niezbicie, ponad wszelką wątpliwość
Cytaty
|
Nominacja Spletta dowiodła nieskuteczności działań dyplomacji polskiej w Watykanie, gdy przyszło jej rywalizować z dyplomacją niemiecką. źródło: NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji polskiej, 1995 |
|
|
Tragiczne wydarzenia na Thanedd […] dowiodły, że efekty setek lat pozornie bezkonfliktowej współpracy w mgnieniu oka poszły na marne, gdy do głosu doszły prywata i wygórowane ambicje. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
|
|
Ten incydent dowiódł, jak dalece nielojalne wobec szefa partii było jego najbliższe otoczenie. źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002 |
|
|
[...] wszelkie choroby cywilizacyjne u ludzi i zwierząt, jak dowiodły tego liczne badania niezależnych naukowców, mają swoje podłoże w nadmiarze kwasowości. źródło: NKJP: Bogdan Trawkowski: Wegetarianizm a zdrowie i rozwój potencjału psychoenergetycznego. Rzecz o odkwaszaniu świata, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 2005-07-01 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
dowiodę |
dowiedziemy |
|||
| 2 os. |
dowiedziesz |
dowiedziecie |
|||
| 3 os. |
dowiedzie |
dowiodą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dowiodłem +(e)m dowiódł |
dowiodłam +(e)m dowiodła |
dowiodłom +(e)m dowiodło |
dowiedliśmy +(e)śmy dowiedli |
dowiodłyśmy +(e)śmy dowiodły |
| 2 os. |
dowiodłeś +(e)ś dowiódł |
dowiodłaś +(e)ś dowiodła |
dowiodłoś +(e)ś dowiodło |
dowiedliście +(e)ście dowiedli |
dowiodłyście +(e)ście dowiodły |
| 3 os. |
dowiódł |
dowiodła |
dowiodło |
dowiedli |
dowiodły |
bezosobnik: dowiedziono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
dowiedźmy |
|
| 2 os. |
dowiedź |
dowiedźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dowiódłbym bym dowiódł |
dowiodłabym bym dowiodła |
dowiodłobym bym dowiodło |
dowiedlibyśmy byśmy dowiedli |
dowiodłybyśmy byśmy dowiodły |
| 2 os. |
dowiódłbyś byś dowiódł |
dowiodłabyś byś dowiodła |
dowiodłobyś byś dowiodło |
dowiedlibyście byście dowiedli |
dowiodłybyście byście dowiodły |
| 3 os. |
dowiódłby by dowiódł |
dowiodłaby by dowiodła |
dowiodłoby by dowiodło |
dowiedliby by dowiedli |
dowiodłyby by dowiodły |
bezosobnik: dowiedziono by
bezokolicznik: dowieść
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
dowiódłszy
gerundium: dowiedzenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | dowiedzenie |
dowiedzenia |
| D. | dowiedzenia |
dowiedzeń |
| C. | dowiedzeniu |
dowiedzeniom |
| B. | dowiedzenie |
dowiedzenia |
| N. | dowiedzeniem |
dowiedzeniami |
| Ms. | dowiedzeniu |
dowiedzeniach |
| W. | dowiedzenie |
dowiedzenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: dowiedziony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | dowiedziony |
dowiedziony |
dowiedziony |
dowiedzione |
dowiedziona |
| D. | dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedzionej |
| C. | dowiedzionemu |
dowiedzionemu |
dowiedzionemu |
dowiedzionemu |
dowiedzionej |
| B. | dowiedzionego |
dowiedzionego |
dowiedziony |
dowiedzione |
dowiedzioną |
| N. | dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzioną |
| Ms. | dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | dowiedzeni |
dowiedzeni |
dowiedzione |
dowiedzione |
| D. | dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
| C. | dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
dowiedzionym |
| B. | dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzione |
| N. | dowiedzionymi |
dowiedzionymi |
dowiedzionymi |
dowiedzionymi |
| Ms. | dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
dowiedzionych |
odpowiednik aspektowy: dowodzić
Składnia
|
+ | dowieść | + |
CZEGO
|
|
|
+ | dowieść | + |
że ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|