UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

goły

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *golъ 'nieporośnięty, łysy; nie okryty, nagi'

1.a człowiek

Definicja

taki, który nie ma na sobie ubrania

Noty o użyciu

Używane często w znaczeniu 'człowiek goły'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	jak kogoś Pan Bóg stworzył II, nagi, w stroju Adama II
	antonimy:	ubrany
	hiperonimy:	nieubrany

Połączenia

goły facet, mężczyzna, model; goła baba, dziewczyna, kobieta, panienka
kompletnie, niemal, prawie, zupełnie goły
całkiem goły

Cytaty

	Z tego wszystkiego zapomina, że drzwi są otwarte, a ona stoi na środku pokoju kompletnie goła. Dopiero po chwili przytomnieje i narzuca na siebie jakiś podkoszulek. źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997
	[...] wjeżdżałem na inwalidzkim wózku, pod parasolką, wśród gołych modeli i modelek, co tylko mieli namalowane majtki, i to skąpe. I tak żeśmy to wymyślili, że oni tańczą goli i gołe, rok dwa tysiące dziewiąty, wszystko dozwolone [...]. źródło: NKJP: Michał Witkowski: Margot, 2009
	To jest moje mieszkanie [...]. Nie masz prawa przychodzić tutaj bez zaproszenia i obrażać moich gości. Nawet jeśli byłyby tutaj trzy nagie kobiety, dwóch gołych facetów, a na dokładkę nawet pies, to moja sprawa. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008
	[...] moja żona urodziła córeczkę. [...] Kobiety, które jej pomagały, podały mi gołego noworodka. To była Sara. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

1.b brzuch

Definicja

świadczący o byciu nieubranym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nagi

Połączenia

goły biust, brzuch, tors, tyłek, zadek; goła głowa, pupa, szyja; gołe ciało; gołe cycki, kolana, łydki, nogi, piersi, plecy, pośladki, ramiona, stopy, uda

Cytaty

	Julek spał na wznak, z rączkami rozrzuconymi wokół głowy [...]. Spod zadartej góry od piżamy wystawał goły brzuszek. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006
	W piątek po południu czujne oko dyżurnego ciechanowskiej policji, obserwującego obraz z kamer ulicznego monitoringu, wypatrzyło goły, męski tyłek... w obleganym przez ciechanowian skwerze Jana Pawła II. źródło: NKJP: R.Nadaj: Goły tyłek na miejskim skwerze, Tygodnik Ciechanowski, 2007-07-02
	Twarze przeważnie młode i bardzo opalone. Kilka posiwiałych szarż i całkiem sporo kobiet w wyzywających, jaskrawych kreacjach w kwiaty i, o dziwo, zupełnie męskich blezerach narzuconych na gołe ramiona. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007
	Na progu stał młodzieniec [...]. Włosy miał długie jak kobieta, szczupłe palce, wydatne usta. Biodra otaczała mu przewiązana byle jak szmata, tors i nogi były gołe. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005
	Nosił szarawy drelich, narzucony na gołe ciało, i robocze dżinsy. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

2. zdjęcie

Definicja

przedstawiający osobę lub osoby bez ubrania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nagi

Połączenia

gołe zdjęcie

Cytaty

Nawet Gustaw wiedział, że to jest pierwsza i ostatnia rzecz, jaką należy wiedzieć o wszystkich fotografach. Zawsze mają gołe zdjęcia swoich dziewczyn.

źródło: NKJP: Piotr Czerwiński: Przebiegum życiae czyli Kartonowa sieć, 2009

Dla nikogo nie jest już tajemnicą, że w gołych ujęciach zastępowała ją dublerka, nie każdy jednak wie, że aktorka sama ją wybrała z grona setek chętnych dziewcząt.

źródło: NKJP: Adam Synowiec: Goło, choć wcale niewesoło, Dziennik Zachodni, 2006-03-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

Składnia

Rz	+	goły	+
szyk: neutralny

3. konar

Definicja

pot.

niczym niepokryty

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nagi

Połączenia

goły konar; beton, tynk; miecz; goła gałąź; czaszka, kość, skóra; owca; skała, ziemia; podłoga, ściana; cegła; szabla, szpada; gołe pisklę; pole; gołe drzewa; mury

Cytaty

	Przytył trochę, zgolił hiszpańską bródkę, a jego ciemna, falująca czupryna zaczęła powoli znikać. Zaczesywał włosy, ale gdy powiał wiatr, na czubku głowy ukazywał się placek gołej skóry. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008
	Znalazłam dziś maleńkie gołe pisklę, niewidome, ma dookoła dziobu żółty kolor, nie widzi jeszcze na oczy. źródło: Internet
	[...] przez chwilę patrzyła w rozświetlone zimowym słońcem okno, przez które widać było gołe gałęzie drzew w ogródku. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008
	Setki tymczasowych stoisk, ustawionych wprost na gołej ziemi, przyciągają tłumy klientów. źródło: NKJP: R.Nadaj: Kwitnie niedzielny handel, Tygodnik Ciechanowski, 2006-06-03
	Tak naprawdę zawsze marzyłam o strychu. 0 powietrzu gęstniejącym pod spiczastym sufitem, gołych belkach spinających całość w szałasowaty kształt, ruchliwych cieniach zagarniających kąty uwięzione między pochyłymi ścianami. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

4. pokój

Definicja

pot.

niczym niezapełniony

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	nagi
	hiperonimy:	pusty

Połączenia

goły pokój; stół; gołe mieszkanie; gołe haki

Cytaty

	[...] w bufecie, doszczętnie skamieniały pan Jermołaj podaje zimną wodę spod kiszonych ogórków i lodowatą gorzałkę, takie czasy. Ale nie ma co biadolić, na Łubiance [...] nawet tego nie ma, są tylko gołe stoły, zydle i ściany, i lodowaci panowie, co się ładnie uśmiechają. źródło: NKJP: Na zapleczu świata, Dziennik Polski, 2002-10-21
	Jeżeli nasze „gołe” mieszkanie kosztuje 300 000 zł, to po wykończeniu jego wartość wzrośnie. O ile? To określi już rzeczoznawca. źródło: Internet
	[...] mój goły pokój trzeba będzie jakoś przygotować! [...] Zacznę od podłogi - jest na razie goły parkiet. Wykładzina i gruby dywan powinien starczyć [...], na okno jakieś grube zasłony. Na pewno wejdą jakieś meble, kanapa, fotele. źródło: Internet
	[...] gdy szliśmy w niedzielę 4 czerwca 1989 r. do wyborów, na półkach sklepowych królował ocet i zielony groszek, w sklepach mięsnych straszyły gołe haki, obowiązywały kartki na żywność i buty [...]. źródło: NKJP: mmd: Wielka cena przemian, Wieczór Wybrzeża, 1999-06-04

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

5. etat

Definicja

pot.

pozbawiony jakichkolwiek dodatków

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca wynagrodzenie za pracę

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nagi

Połączenia

goły etat; goła pensja; żarówka; gołe wynagrodzenie; okno

Cytaty

	Znowu ktoś włączył światło, z sufitu zwisała goła żarówka w oprawce. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	[...] ładne zasłony widziałam, bo mam takie gołe okna i brakuje tu intymności [...]. źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: BIAŁO-CZERWONY, 2007
	Pomysł na zmniejszenie bezrobocia w powiecie raciborskim polega na przekazaniu zasiłku przysługującego bezrobotnemu na składki ZUS-owskie, tak by zatrudniający go pracodawca poniósł jedynie koszt tzw. gołego wynagrodzenia brutto. źródło: NKJP: (waw): Bezrobocie na papierze, Nowiny Raciborskie, 2003-10-22
	Dlaczego w zapowiadanych [...] subwencjach oświatowych przewiduje się środki tylko na [...] gołe etaty. Nie ma nic z zapowiedzi o nadgodzinach i innych zajęciach, w ogóle nie ma mowy o trzynastkach. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.01.2001
	[...] zwolnienie jednego z wiceprzewodniczących będzie sposobem na oszczędności. [...] Kilku radnych zaproponowało, aby oszczędności poszukać gdzie indziej. — Może po prostu gołe diety dla wszystkich? źródło: NKJP: Magdalena Nowacka: Lawina odwołań?, Dziennik Zachodni, 2004-02-27

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

6. prawda

Definicja

kwestion.

taki, który zawiera najistotniejszą treść czegoś bez dodatkowej interpretacji

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nagi

Połączenia

goły scenariusz; goła prawda; gołe fakty, liczby

Cytaty

	Urealnienie cen, kosztów i płac spowodowało, że ukazała się goła prawda o polskim górnictwie. Wiele kopalni przynosiło i przynosi straty. źródło: NKJP: Witold Gadomski: Kopalnie, Gazeta Wyborcza, 1997-10-17
	[...] moje argumenty nie są nielogiczne, moje argumenty to fakty i gołe liczby wsparte rzeczywistym przebiegiem wojny. źródło: NKJP: Internet
	Czesław Miłosz umarł w roku Gombrowicza, jakby przeczuwał albo z doświadczenia wiedział, że gołe fakty należy literacko ubarwiać. Tego wszakże, jak śmierć jego i pogrzeb zostaną przez specjalnego pokroju „literaturoznawców” ubarwione, przewidzieć nie mógł. źródło: NKJP: PILCH, prasa, 2004
	[...] każde wydarzenie, przyszłe, w wyobraźni, samo w sobie, według gołego scenariusza takie sobie tylko, nijakie, zabarwiam życzeniem. Życzeniem wszystkiego najlepszego, które biorę za oczywistość. źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

Informacja normatywna

W tym znaczeniu uznawane za niepoprawne

7. biedny

Definicja

pot.

taki, który ma mało pieniędzy lub innych dóbr materialnych

Noty o użyciu

Używane często w znaczeniu 'człowiek biedny'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	biedny
	antonimy:	arcybogaty, bogaty

Połączenia

jest goły

Cytaty

[...] nie mam też pracy, mieszkania... Parę groszy na koncie. Jestem goły.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005

[...] jestem goły. Jeżeli więc C. uważasz, że z mojej strony nie będzie to świństwo, proszę Cię o pożyczenie 100 frs i przysłanie zaraz. [...] jeżeli zaś uważasz, że świństwo jest z mej strony prosić Cię o pożyczenie, to nie przysyłaj.

źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003

Nie miałem pieniędzy, byłem goły, wszystko szło na konto spółki.

źródło: NKJP: Wojciech Stamm: Czarna matka, 2008

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	goły	goły	goły	gołe	goła
D.	gołego	gołego	gołego	gołego	gołej
C.	gołemu	gołemu	gołemu	gołemu	gołej
B.	gołego	gołego	goły	gołe	gołą
N.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołą
Ms.	gołym	gołym	gołym	gołym	gołej
W.	goły	goły	goły	gołe	goła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	goli	goli	gołe	gołe
D.	gołych	gołych	gołych	gołych
C.	gołym	gołym	gołym	gołym
B.	gołych	gołych	gołych	gołe
N.	gołymi	gołymi	gołymi	gołymi
Ms.	gołych	gołych	gołych	gołych
W.	goli	goli	gołe	gołe

Składnia

Cz	+	goły	+
szyk: neutralny

Frazeologizmy

goły jak święty turecki
gołym okiem
gołymi pięściami
gołymi rękami
na gołe ciało
pod gołe niebo
pod gołym niebem I
pod gołym niebem II
z gołymi rękami

Skrzydlate słowa

Goły, ale wesoły

Data ostatniej modyfikacji: 21.08.2013