UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

bez II

beze

Chronologizacja

1418, SStp

Pochodzenie

psł. *bez(ъ)

1. kawa bez mleka

Definicja

kiedy mówimy o tym, o kim/czym mowa, to nie powiemy o tym wszystkiego, jeśli nie powiemy również o czymś innym, że w danej sytuacji nie występuje i, gdyby wystąpiło, nie byłoby niezależne od tego, o kim/czym mowa; nie mówilibyśmy o tym czymś, gdybyśmy nie mówili czegoś o tym, o kim/czym mowa

Noty o użyciu

Z zaimkiem osobowym ja występuje wariant beze .

Warianty

beze

Kategoria znaczeniowa

wykładnik współzależności zjawisk

Relacje znaczeniowe

	(quasi)antonimy:	za
	sprzeczne:	z

Cytaty

	Kawa podawana jest w malutkich filiżankach z cukrem i bez mleka. źródło: NKJP: Krystyna Chwedeńczu: Bakłażany z orzechami, Wieści podwarszawskie, 2005-03-13
	Muszę powiedzieć, że bez wahania rzucił mi się na pomoc, kiedy napadli na mnie troglodyci. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001
	Chłop bez kapelusza jest jak koń bez podkowy. źródło: NKJP: Tomasz Nowak: Półbaśnie, 1976
	- Co ustaliłeś w dyskotekach? - zaczął bez powitania inspektor. źródło: NKJP: Paweł Pollak: Kanalia, 2006
	Chyba poradzisz sobie beze mnie? źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Odmiana

część mowy: przyimek

Składnia

bez KOGO / CZEGO w pozycji prawostronnej: Rz. nazywający przedmiot, zdarzenie bądź stan psychiczny wykonawcy czynności, o której mowa, F. Rz, określająca pozycję ciała lub stan którejś jego części w pozycji lewostronnej: Cz. zdarzeniowy lub Rz. nazywający osobę, przedmiot lub zdarzenie
szyk: względem frazy lewostronnej: zmienny: neutralna postpozycja względem frazy prawostronnej: stały: bezpośrednia antepozycja

2. spacerował bez przyjaciół

Definicja

kiedy mówimy o pewnym zdarzeniu i charakteryzujemy je pod danym względem, mówiąc coś o kimś/czymś, to nie powiedzieliśmy wszystkiego; żeby powiedzieć wszystko, trzeba powiedzieć o kimś/czymś innym, że nie działo się z tym kimś/czymś to samo lub ten ktoś nie robił tego samego; nie mówilibyśmy o kimś/czymś innym, gdybyśmy nie mówili czegoś o kimś/czymś

Noty o użyciu

Z zaimkiem osobowym ja występuje wariant beze .

Warianty

beze

Kategoria znaczeniowa

wykładnik współwystępowania zjawisk

Relacje znaczeniowe

sprzeczne:

razem z, wraz z, z

Cytaty

	Według wyników spisu powszechnego, już ponad 51 proc. amerykańskich kobiet mieszka bez męża, z czego większość samotnie. źródło: NKJP: Tomasz Zalewski: Pani zastąpi pana, Polityka, 2007-04-28
	Pojedzie tam bez rodziny, ale za to z „silną grupą kobiet”, na ogół związanych z Klubem 22 (należą doń znane dziennikarki, biznesmenki oraz kobiety-politycy). źródło: NKJP: Małgorzata Staniewicz: Jak wypoczywają przedsiębiorczy Polacy, Gazeta Wyborcza, 1995-07-08
	Pewnie dużo lepiej bawił się bez żony i ja to nawet rozumiem. źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Czarna wdowa atakuje, 2009
	Do tej podpoznańskiej miejscowości Polonia wybrała się bez Macieja Tomkowiaka, który leczy kontuzję, oraz Marcina Szewczyka - podpory obrony. źródło: NKJP: Andrzej Bartkowiak: Miejsce tuż za podium, Gazeta Poznańska, 2003-01-02
	Na samą myśl, że mógłby pójść gdzieś beze mnie ogarnia mnie panika. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996

Odmiana

część mowy: przyimek

Składnia

bez KOGO / CZEGO
szyk: względem frazy czasownikowej: zmienny: neutralna postpozycja względem frazy rzeczownikowej: stały: bezpośrednia antepozycja

Data ostatniej modyfikacji: 20.03.2019