UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozpraszać

Chronologizacja

1 połowa XVI w., SPXVI

Pochodzenie

Czasownik ze wzdłużeniem wokalizmu rdzennego o > a od  rozproszyć .
Zob.  prószyć 

1. tłum

Definicja

sprawiać, że każda z osób lub rzeczy, tworzących jakąś grupę, znajduje się w innym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

  • huragan, wiatr; policja rozprasza
  • rozpraszać demonstrantów, tłum, stado, zbiory

Cytaty

Choć straż miejska wzmocniona oddziałami gwardii rozpraszała zbiegowiska i płazowała krzykaczy, nie mogła być wszędzie.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Na szczęście puszcza okalająca obóz nieco łagodziła siłę uderzeń wichury. Mimo to musieli do świtu walczyć o ocalenie swego dobytku, wiatr bowiem rwał namioty, wywracał wozy, porywał sprzęty i rozpraszał zwierzęta.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

[...] rozpraszając ludzi, komendanci chcieli uratować ich jak najwięcej.

źródło: NKJP: Krzysztof Burnetko, Witold Bereś: Marek Edelman. Życie. Po prostu, 2008

Czasami, posiadając kolekcję pięknych drobiazgów, rozpraszamy je po mieszkaniu w przekonaniu, że upiększą więcej jego zakątków, a w rezultacie giną one gdzieś po kątach.

źródło: NKJP: Ewa Bojar: Mocny akcent, Trybuna Śląska, 2001-11-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszam
 rozpraszamy
2 os. rozpraszasz
 rozpraszacie
3 os. rozprasza
 rozpraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałem
+(e)m rozpraszał
 rozpraszałam
+(e)m rozpraszała
 rozpraszałom
+(e)m rozpraszało
 rozpraszaliśmy
+(e)śmy rozpraszali
 rozpraszałyśmy
+(e)śmy rozpraszały
2 os. rozpraszałeś
+(e)ś rozpraszał
 rozpraszałaś
+(e)ś rozpraszała
 rozpraszałoś
+(e)ś rozpraszało
 rozpraszaliście
+(e)ście rozpraszali
 rozpraszałyście
+(e)ście rozpraszały
3 os. rozpraszał
 rozpraszała
 rozpraszało
 rozpraszali
 rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę rozpraszał
będę rozpraszać
 będę rozpraszała
będę rozpraszać
 będę rozpraszało
będę rozpraszać
 będziemy rozpraszali
będziemy rozpraszać
 będziemy rozpraszały
będziemy rozpraszać
2 os. będziesz rozpraszał
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszała
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszało
będziesz rozpraszać
 będziecie rozpraszali
będziecie rozpraszać
 będziecie rozpraszały
będziecie rozpraszać
3 os. będzie rozpraszał
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszała
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszało
będzie rozpraszać
 będą rozpraszali
będą rozpraszać
 będą rozpraszały
będą rozpraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszajmy
2 os. rozpraszaj
 rozpraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałbym
bym rozpraszał
 rozpraszałabym
bym rozpraszała
 rozpraszałobym
bym rozpraszało
 rozpraszalibyśmy
byśmy rozpraszali
 rozpraszałybyśmy
byśmy rozpraszały
2 os. rozpraszałbyś
byś rozpraszał
 rozpraszałabyś
byś rozpraszała
 rozpraszałobyś
byś rozpraszało
 rozpraszalibyście
byście rozpraszali
 rozpraszałybyście
byście rozpraszały
3 os. rozpraszałby
by rozpraszał
 rozpraszałaby
by rozpraszała
 rozpraszałoby
by rozpraszało
 rozpraszaliby
by rozpraszali
 rozpraszałyby
by rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano by

bezokolicznik: rozpraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpraszając

gerundium: rozpraszanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpraszający

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpraszany

odpowiednik aspektowy: rozproszyć

Składnia

bez ograniczeń + rozpraszać +
CO

2. siły, środki

Definicja

osłabiać coś jednorodnego, rozdzielając to na części

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • rozpraszać kapitał, majątek, środki; siły, talenty, wysiłki, zdolności
  • nie można, nie należy rozpraszać

Cytaty

[...] nie chcemy rozpraszać naszych działań poprzez inwestowanie na różnych rynkach świata. Takie działania z naszego punktu widzenia będą nieefektywne.

źródło: NKJP: Bożena M. Dołęgowska-Wysocka: Światowa sieć i jakość największymi atutami, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2007-12-11

Zmiany w koncepcji rycerzy Chrystusa, porzucenie świętej wojny [...] okazały się korzystne dla wiernych i dla Kościoła. Pozwoliły im skoncentrować siły na umacnianiu i rozprzestrzenianiu wiary i nie rozpraszać ich w grze w świecką politykę.

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy. Rycerze Chrystusa, 2007

Od tego czasu Żukrowski ogłosił kilkanaście tomów powieści, nowel, szkiców i reportaży, rozpraszając nieco swój talent.

źródło: NKJP: Jerzy Stempowski: Szkice literackie. Klimat życia i klimat literatury: 1948-1967, 2001

[...] rozpraszany kapitał nie stanie się nigdy kapitałem inwestycyjnym.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 13. posiedzenia Senatu RP w dniu 10 kwietnia 2002 r.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszam
 rozpraszamy
2 os. rozpraszasz
 rozpraszacie
3 os. rozprasza
 rozpraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałem
+(e)m rozpraszał
 rozpraszałam
+(e)m rozpraszała
 rozpraszałom
+(e)m rozpraszało
 rozpraszaliśmy
+(e)śmy rozpraszali
 rozpraszałyśmy
+(e)śmy rozpraszały
2 os. rozpraszałeś
+(e)ś rozpraszał
 rozpraszałaś
+(e)ś rozpraszała
 rozpraszałoś
+(e)ś rozpraszało
 rozpraszaliście
+(e)ście rozpraszali
 rozpraszałyście
+(e)ście rozpraszały
3 os. rozpraszał
 rozpraszała
 rozpraszało
 rozpraszali
 rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę rozpraszał
będę rozpraszać
 będę rozpraszała
będę rozpraszać
 będę rozpraszało
będę rozpraszać
 będziemy rozpraszali
będziemy rozpraszać
 będziemy rozpraszały
będziemy rozpraszać
2 os. będziesz rozpraszał
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszała
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszało
będziesz rozpraszać
 będziecie rozpraszali
będziecie rozpraszać
 będziecie rozpraszały
będziecie rozpraszać
3 os. będzie rozpraszał
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszała
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszało
będzie rozpraszać
 będą rozpraszali
będą rozpraszać
 będą rozpraszały
będą rozpraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszajmy
2 os. rozpraszaj
 rozpraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałbym
bym rozpraszał
 rozpraszałabym
bym rozpraszała
 rozpraszałobym
bym rozpraszało
 rozpraszalibyśmy
byśmy rozpraszali
 rozpraszałybyśmy
byśmy rozpraszały
2 os. rozpraszałbyś
byś rozpraszał
 rozpraszałabyś
byś rozpraszała
 rozpraszałobyś
byś rozpraszało
 rozpraszalibyście
byście rozpraszali
 rozpraszałybyście
byście rozpraszały
3 os. rozpraszałby
by rozpraszał
 rozpraszałaby
by rozpraszała
 rozpraszałoby
by rozpraszało
 rozpraszaliby
by rozpraszali
 rozpraszałyby
by rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano by

bezokolicznik: rozpraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpraszając

gerundium: rozpraszanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpraszający

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpraszany

odpowiednik aspektowy: rozproszyć

Składnia

bez ograniczeń + rozpraszać +
CO

3. uwagę

Definicja

przeszkadzać w skupieniu się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dekoncentrować

Połączenia

  • jakiś dźwięk, głośna rozmowa, czyjaś obecność, jakiś widok, zgiełk rozprasza; dobiegające skądś głosy rozpraszają
  • rozpraszać czyjeś myśli, uwagę
  • denerwować i rozpraszać

Cytaty

Siadał wtedy w fotelu [...] i starał się czytać. Ale nie zawsze się to udawało. Może rozpraszały go głosy dobiegające z ogrodu, może szelest wiatru czy postukiwanie blaszanego koguta.

źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995

Zostaliśmy sami. Milczałem. Nie wolno było rozpraszać uwagi doktora ani sugerować diagnozy.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Uwiedzeni, 2009

Ja muszę się skupić. Dlatego idź już, mamo, jeżeli mi dobrze życzysz. Twoja obecność mnie rozprasza.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 4,1967-1973

Na czas medytacji Paul i Peter usunęli się z pokoju modlitewnego, by nie rozpraszać jogina.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: [bez tytułu], 1999

Nie robi pani notatek? – zapytał. – [...] Nie mogę rozpraszać ani onieśmielać pacjenta [...] pisaniem na kartce. Rozmawiam, słucham, obserwuję, a potem notuję.

źródło: Tomasz Konatkowski: Przystanek Śmierć, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszam
 rozpraszamy
2 os. rozpraszasz
 rozpraszacie
3 os. rozprasza
 rozpraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałem
+(e)m rozpraszał
 rozpraszałam
+(e)m rozpraszała
 rozpraszałom
+(e)m rozpraszało
 rozpraszaliśmy
+(e)śmy rozpraszali
 rozpraszałyśmy
+(e)śmy rozpraszały
2 os. rozpraszałeś
+(e)ś rozpraszał
 rozpraszałaś
+(e)ś rozpraszała
 rozpraszałoś
+(e)ś rozpraszało
 rozpraszaliście
+(e)ście rozpraszali
 rozpraszałyście
+(e)ście rozpraszały
3 os. rozpraszał
 rozpraszała
 rozpraszało
 rozpraszali
 rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę rozpraszał
będę rozpraszać
 będę rozpraszała
będę rozpraszać
 będę rozpraszało
będę rozpraszać
 będziemy rozpraszali
będziemy rozpraszać
 będziemy rozpraszały
będziemy rozpraszać
2 os. będziesz rozpraszał
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszała
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszało
będziesz rozpraszać
 będziecie rozpraszali
będziecie rozpraszać
 będziecie rozpraszały
będziecie rozpraszać
3 os. będzie rozpraszał
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszała
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszało
będzie rozpraszać
 będą rozpraszali
będą rozpraszać
 będą rozpraszały
będą rozpraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszajmy
2 os. rozpraszaj
 rozpraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałbym
bym rozpraszał
 rozpraszałabym
bym rozpraszała
 rozpraszałobym
bym rozpraszało
 rozpraszalibyśmy
byśmy rozpraszali
 rozpraszałybyśmy
byśmy rozpraszały
2 os. rozpraszałbyś
byś rozpraszał
 rozpraszałabyś
byś rozpraszała
 rozpraszałobyś
byś rozpraszało
 rozpraszalibyście
byście rozpraszali
 rozpraszałybyście
byście rozpraszały
3 os. rozpraszałby
by rozpraszał
 rozpraszałaby
by rozpraszała
 rozpraszałoby
by rozpraszało
 rozpraszaliby
by rozpraszali
 rozpraszałyby
by rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano by

bezokolicznik: rozpraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpraszając

gerundium: rozpraszanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpraszający

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpraszany

odpowiednik aspektowy: rozproszyć

Składnia

bez ograniczeń + rozpraszać +
CO

4. światło, woń

Definicja

powodować, że drobne cząsteczki czegoś znajdują się w wielu różnych miejscach na jakimś obszarze

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • rozpraszać światło, woń

Cytaty

[...] dopalone świece spływały ciepłymi soplami ze świecznika, rozpraszając duszącą woń kopciu.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Zaświecił lampkę wiszącą nad łóżkiem, abażur miała zrobiony z czerwonych i zielonych kart celuloidu, rozpraszała przytulne światło.

źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

Na grobie rozpraszano szczypty tytoniu, żeby pozyskać przychylność duszy zmarłego.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Podmuch lodowatego wiatru odbił się świstem w zakamarkach ścian bazy, rozpraszając śnieżny pył.

źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal, Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun, 1996

W scyntylatorze bombardowanym przez neutrony [...] protony są rozpraszane w różnych kierunkach i każdy z nich uzyskuje energię zależną od kąta rozproszenia.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kusch: Co o promieniowaniu wiedzieć powinniśmy, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszam
 rozpraszamy
2 os. rozpraszasz
 rozpraszacie
3 os. rozprasza
 rozpraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałem
+(e)m rozpraszał
 rozpraszałam
+(e)m rozpraszała
 rozpraszałom
+(e)m rozpraszało
 rozpraszaliśmy
+(e)śmy rozpraszali
 rozpraszałyśmy
+(e)śmy rozpraszały
2 os. rozpraszałeś
+(e)ś rozpraszał
 rozpraszałaś
+(e)ś rozpraszała
 rozpraszałoś
+(e)ś rozpraszało
 rozpraszaliście
+(e)ście rozpraszali
 rozpraszałyście
+(e)ście rozpraszały
3 os. rozpraszał
 rozpraszała
 rozpraszało
 rozpraszali
 rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę rozpraszał
będę rozpraszać
 będę rozpraszała
będę rozpraszać
 będę rozpraszało
będę rozpraszać
 będziemy rozpraszali
będziemy rozpraszać
 będziemy rozpraszały
będziemy rozpraszać
2 os. będziesz rozpraszał
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszała
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszało
będziesz rozpraszać
 będziecie rozpraszali
będziecie rozpraszać
 będziecie rozpraszały
będziecie rozpraszać
3 os. będzie rozpraszał
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszała
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszało
będzie rozpraszać
 będą rozpraszali
będą rozpraszać
 będą rozpraszały
będą rozpraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszajmy
2 os. rozpraszaj
 rozpraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałbym
bym rozpraszał
 rozpraszałabym
bym rozpraszała
 rozpraszałobym
bym rozpraszało
 rozpraszalibyśmy
byśmy rozpraszali
 rozpraszałybyśmy
byśmy rozpraszały
2 os. rozpraszałbyś
byś rozpraszał
 rozpraszałabyś
byś rozpraszała
 rozpraszałobyś
byś rozpraszało
 rozpraszalibyście
byście rozpraszali
 rozpraszałybyście
byście rozpraszały
3 os. rozpraszałby
by rozpraszał
 rozpraszałaby
by rozpraszała
 rozpraszałoby
by rozpraszało
 rozpraszaliby
by rozpraszali
 rozpraszałyby
by rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano by

bezokolicznik: rozpraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpraszając

gerundium: rozpraszanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpraszający

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpraszany

odpowiednik aspektowy: rozproszyć

Składnia

bez ograniczeń + rozpraszać +
CO

5. ciemności

Definicja

sprawiać, że coś staje się mniej intensywnym lub znika w ogóle

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • księżyc, błyskawica, świt rozprasza; latarnie rozpraszają
  • rozpraszać ciemności, mgłę, mrok, półmrok, szarówkę, zmrok; ciszę, żar
  • rozpraszać powoli, stopniowo

Cytaty

Ciemność zalegającą w pokoju rozpraszał tylko słaby poblask z okna.

źródło: NKJP: Mirosława Sędzikowska: Eus, deus, kosmateus, 2008

Siedzieli pod skałą i patrzyli na biegnące ku nim wałami fal morze. Rześki wiatr rozpraszał żar słońca i napełniał ich nozdrza słoną wonią.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Wkrótce chmury rozpierzchły się, powoli niknęły w dali. Słońce nabierało mocy, rozpraszało mgłę.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965

Było tak wcześnie, że jeszcze nic nie rozpraszało ciszy zaczynającego się dnia.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Tego lata w Burbelkowie, 2000

[...] sen pierzchał, rozpraszany gorączką wzbudzonej wyobraźni. [...] Sięgnąłem po kontakt lampy i zapaliłem światło.

źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszam
 rozpraszamy
2 os. rozpraszasz
 rozpraszacie
3 os. rozprasza
 rozpraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałem
+(e)m rozpraszał
 rozpraszałam
+(e)m rozpraszała
 rozpraszałom
+(e)m rozpraszało
 rozpraszaliśmy
+(e)śmy rozpraszali
 rozpraszałyśmy
+(e)śmy rozpraszały
2 os. rozpraszałeś
+(e)ś rozpraszał
 rozpraszałaś
+(e)ś rozpraszała
 rozpraszałoś
+(e)ś rozpraszało
 rozpraszaliście
+(e)ście rozpraszali
 rozpraszałyście
+(e)ście rozpraszały
3 os. rozpraszał
 rozpraszała
 rozpraszało
 rozpraszali
 rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę rozpraszał
będę rozpraszać
 będę rozpraszała
będę rozpraszać
 będę rozpraszało
będę rozpraszać
 będziemy rozpraszali
będziemy rozpraszać
 będziemy rozpraszały
będziemy rozpraszać
2 os. będziesz rozpraszał
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszała
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszało
będziesz rozpraszać
 będziecie rozpraszali
będziecie rozpraszać
 będziecie rozpraszały
będziecie rozpraszać
3 os. będzie rozpraszał
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszała
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszało
będzie rozpraszać
 będą rozpraszali
będą rozpraszać
 będą rozpraszały
będą rozpraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszajmy
2 os. rozpraszaj
 rozpraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałbym
bym rozpraszał
 rozpraszałabym
bym rozpraszała
 rozpraszałobym
bym rozpraszało
 rozpraszalibyśmy
byśmy rozpraszali
 rozpraszałybyśmy
byśmy rozpraszały
2 os. rozpraszałbyś
byś rozpraszał
 rozpraszałabyś
byś rozpraszała
 rozpraszałobyś
byś rozpraszało
 rozpraszalibyście
byście rozpraszali
 rozpraszałybyście
byście rozpraszały
3 os. rozpraszałby
by rozpraszał
 rozpraszałaby
by rozpraszała
 rozpraszałoby
by rozpraszało
 rozpraszaliby
by rozpraszali
 rozpraszałyby
by rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano by

bezokolicznik: rozpraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpraszając

gerundium: rozpraszanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpraszający

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpraszany

odpowiednik aspektowy: rozproszyć

Składnia

bez ograniczeń + rozpraszać +
CO

6. obawy

Definicja

sprawiać, że ktoś przestaje coś odczuwać

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • rozpraszać niepokoje, nudę, obawy, podejrzenia, czyjąś senność, smutek, smutne myśli, wątpliwości

Cytaty

[...] słowa, którymi starał się mnie pocieszyć, nie rozpraszały mego smutku.

źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001

Sukces gospodarczy dyktatury ułatwił rachunek sumienia nie tylko jej zwolennikom. Również inni ludzie zaczęli czuć się dumni, nowe domy, sklepy i towary skutecznie zagłuszały wyrzuty sumienia i rozpraszały wątpliwości.

źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002

Emir [...] wyrósł na potężnego lokalnego przywódcę, zdołał [...] narzucić zwierzchność Walencji, zaś [...] niechęć i wrogość króla Kastylii rozpraszał kolejnymi tysiącami dinarów.

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy. Rycerze Chrystusa, 2007

Nasze wizyty rozpraszały też melancholię Ludwiga Czybirowa, który potrafił godzinami siedzieć w wielkim fotelu, wpatrzony w martwy [...] ekran telewizora. Ożywał na widok gości.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszam
 rozpraszamy
2 os. rozpraszasz
 rozpraszacie
3 os. rozprasza
 rozpraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałem
+(e)m rozpraszał
 rozpraszałam
+(e)m rozpraszała
 rozpraszałom
+(e)m rozpraszało
 rozpraszaliśmy
+(e)śmy rozpraszali
 rozpraszałyśmy
+(e)śmy rozpraszały
2 os. rozpraszałeś
+(e)ś rozpraszał
 rozpraszałaś
+(e)ś rozpraszała
 rozpraszałoś
+(e)ś rozpraszało
 rozpraszaliście
+(e)ście rozpraszali
 rozpraszałyście
+(e)ście rozpraszały
3 os. rozpraszał
 rozpraszała
 rozpraszało
 rozpraszali
 rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę rozpraszał
będę rozpraszać
 będę rozpraszała
będę rozpraszać
 będę rozpraszało
będę rozpraszać
 będziemy rozpraszali
będziemy rozpraszać
 będziemy rozpraszały
będziemy rozpraszać
2 os. będziesz rozpraszał
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszała
będziesz rozpraszać
 będziesz rozpraszało
będziesz rozpraszać
 będziecie rozpraszali
będziecie rozpraszać
 będziecie rozpraszały
będziecie rozpraszać
3 os. będzie rozpraszał
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszała
będzie rozpraszać
 będzie rozpraszało
będzie rozpraszać
 będą rozpraszali
będą rozpraszać
 będą rozpraszały
będą rozpraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozpraszajmy
2 os. rozpraszaj
 rozpraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozpraszałbym
bym rozpraszał
 rozpraszałabym
bym rozpraszała
 rozpraszałobym
bym rozpraszało
 rozpraszalibyśmy
byśmy rozpraszali
 rozpraszałybyśmy
byśmy rozpraszały
2 os. rozpraszałbyś
byś rozpraszał
 rozpraszałabyś
byś rozpraszała
 rozpraszałobyś
byś rozpraszało
 rozpraszalibyście
byście rozpraszali
 rozpraszałybyście
byście rozpraszały
3 os. rozpraszałby
by rozpraszał
 rozpraszałaby
by rozpraszała
 rozpraszałoby
by rozpraszało
 rozpraszaliby
by rozpraszali
 rozpraszałyby
by rozpraszały

bezosobnik: rozpraszano by

bezokolicznik: rozpraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpraszając

gerundium: rozpraszanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpraszający

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpraszany

odpowiednik aspektowy: rozproszyć

Składnia

bez ograniczeń + rozpraszać +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 17.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN