Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *dura / *ďura
1. w skarpecie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań
Połączenia
- mała, ogromna, olbrzymia, potężna, spora, wielka dziura
- dziura od kuli
- dziura po kuli, po pocisku; dziura w dachu, w murze, w ogrodzeniu, w parkanie, w płocie, w podłodze, w siatce, w ścianie; w czaszce, w ręce; w bucie, w skarpetce, w spodniach, w worku
- wybić, wyciąć, wywiercić, zrobić; załatać, zaszyć dziurę; reperować dziury
- przejść, przeleźć, uciec, wejść przez dziurę
Cytaty
|
Przez dziurę w dachu biła struga słonecznego blasku. Nie załatali jej dekarze, a może kawał blachy się zsunął źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995 |
|
|
W bocznej ścianie hangaru widniała ogromna dziura wyrąbana siekierą. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008 |
|
|
W ostatnich dniach kilka saren przeszło przez dziurę w siatce na autostradę A2. źródło: NKJP: (wp): Sarny skaczą po A2, Dziennik Łódzki, 2006-11-02 |
|
|
Z dziury w podłodze, gdzie parę dech zgniło, dęło tak, że aż świece od przeciągu dygotały. źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Dom nad Oniego, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |
Składnia
|
+ | dziura | + |
(w CZYM)
|
2. w drodze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- głęboka, wielka dziura
- dziura o głębokości 3 m, 25 m…; dziura w asfalcie, w chodniku, w drodze, w jezdni, w nawierzchni jezdni, ulicy…; w serze
- dziury i błoto, dziury i kałuże, dziury i koleiny, dziury i nierówności, dziury i wyboje, dziury i wyrwy
- naprawa dziur
- ser z dziurami
- kopać, wykopać; załatać, zasypać; ominąć/omijać dziurę; łatać dziury
- wpaść/wpadać do dziury
- wjechać, wpaść w dziurę
- jeździć po dziurach
Cytaty
|
Nie było do tej pory przypadku, aby pojazd lub człowiek wpadł do dziury w studzience, ale takie zagrożenie istnieje. źródło: NKJP: Kradną włazy, Dziennik Polski, 2001-06-29 |
|
|
Gdy była w ciąży, wykopała dziurę w ziemi i schowała się w niej, żeby urodzić szczenięta. źródło: NKJP: (Mik): Pies z przeszłością, Wieczór Wybrzeża, 2000-02-05 |
|
|
Ponad dwa tysiące dziur w asfalcie załatali drogowcy w ciągu kilku minionych dni. źródło: NKJP: (KP): Teraz za późno, Gazeta Krakowska, 2005-02-17 |
|
|
- Ostatnio mój znajomy wjechał w dziurę , przebił dwie opony i uszkodził felgę [...]. źródło: NKJP: Mateusz Bolechowski: Drogowe pułapki, Echo Dnia, 2006-04-07 |
|
|
W kąt szły kiełbasy i plastry żółtego sera z dziurami , a goście wręcz ostentacyjnie sięgali do tego, co być może ostatni raz jedli kilkanaście lat temu. źródło: NKJP: (RED): Regionalne smakołyki, Gazeta Poznańska, 2006-10-26 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |
Składnia
|
|
+ | dziura | + |
(w CZYM)
|
3. w zębie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ubytek |
Połączenia
- dziura w płucach, w zębie, w żołądku
- dziura pojawiła się
Cytaty
|
Musimy pamiętać, że dziura w zębie to bomba z opóźnionym zapłonem. źródło: NKJP: Dent-Lux. Zdrowie dla Ciebie: Mazowieckie To i Owo, 2001-11-11 |
|
|
Leczyło się tu ok. 220 osób. Jakie przypadki tu trafiały? „Formy naciekowe i gruźlica włóknisto-jamista stanowią ok. 60 % przypadków, przy czym znaczna część chorych ma jamy i prątkuje”. Podobny był stan Nikifora. Kiedy dowiedział się, że ma dziury w płucach, bardzo się zdenerwował; przekonywał, iż żadnych dziur nie ma, bo nie był na wojnie i nikt mu ich nie podziurawił. źródło: NKJP: Olgerd Dziechciarz: Marzył o zielonych zębach, Gazeta Krakowska 2004-04-03 |
|
|
Operacja trwa półtorej godziny. Lekarz Z. informuje żonę, że była perforacja żołądka, że dziura w żołądku ma wielkość pięciozłotówki, że we wnętrzu jamy brzusznej znajdowało się sześć litrów toksycznych płynów. źródło: NKJP: Krystyna Chwedeńczuk: Nie miało prawa się zdarzyć, Wieści Podwarszawskie, 2002-03-31 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |
Składnia
|
|
+ | dziura | + |
(w CZYM)
|
4. w budżecie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Połączenia
- dziura budżetowa, finansowa; logiczna; dziury kadrowe
- dziura w pamięci, w życiorysie; w oprogramowaniu, w programie, w przeglądarce, w systemie, w zabezpieczeniach
- łatać, załatać, zasypać, zatkać dziurę
Cytaty
|
Wysoka Izba stała przed dylematem, jak obniżyć wydatki budżetu państwa, żeby załatać dziurę budżetową, którą Sejm tej kadencji zastał w budżecie na rok 2002. źródło: NKJP: Sprawozdania stenograficzne Sejmu RP, 4 kadencja, 89 posiedzenie, 1 dzień, 2004-11-17 |
|
|
Kiedy szefowie spółek zorientowali się, że raportom uważnie przygląda się WUG, same postanowiły załatać dziury kadrowe, organizując szkolenia i podnosząc kwalifikacje tych, którzy zostali w zawodzie. źródło: NKJP: Oskar Filipowicz: Luka po górniku, Trybuna Śląska, 2001-12-07 |
|
|
Fidel słabuje, nawet czasem od własnych przemówień omdlewa, czasem gubi słowa, ma dziury w pamięci , a nawet zagląda do napisanego tekstu [...]. źródło: NKJP: Leopold Unger: Prorok z okiem kobry, Polityka, 2001-09-01 |
|
|
Microsoft został poinformowany o dziurze w zabezpieczeniach . Jak się okazało, firma jest już w fazie produkcji łaty. źródło: NKJP: Piotr Cygan: Microsoft Internet Explorer znowu dziurawy, Dziennik Internautów, 2002-06-06 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |
Składnia
|
|
+ | dziura | + |
(JAKA)
|
|
|
+ | dziura | + |
(w CZYM)
|
5. miejscowość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka wieś
Połączenia
- mała, odludna, prowincjonalna, zapadła, zapyziała dziura
- mieszkać w dziurze
Cytaty
|
W czasach gdy Paryż był zapadłą dziurą, Berlin - drewnianą osadą, a po ulicach Rzymu biegały owce, muzułmańska Kordowa miała pół miliona mieszkańców, brukowane ulice i 70 bibliotek. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Rok 999: europa spała tej nocy, Polityka, 2000-01-01 |
|
|
– Gdy byłem dzieckiem, to mówiono mi, że mieszkam w dziurze na końcu świata. Teraz jest to miejsce, które odwiedziło dwóch papieży, a jeden z nich się nawet tu urodził. źródło: NKJP: (TAM): Miasto widziane z ławki, Gazeta Krakowska, 2007-06-05 |
|
|
Maywood to nie żadna prowincjonalna dziura, to przedmieście Chicago. źródło: NKJP: Tomasz Sas: Wieczny gliniarz, Express Ilustrowany, 2001-10-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |
6. lokal
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | lokal |
Połączenia
- straszna, śmierdząca dziura
- mieszkać w dziurze
Cytaty
|
- Wolałbym gdzieś na mieście. Może gdzieś w okolicy Bulwaru? Tam jest dobra knajpa, choć straszna dziura. źródło: NKJP: Rafał Nowakowski: Rdza, 2008 |
|
|
W sprawozdaniu z 18 sierpnia 1946 r. napisała, że mieszkańcy Serocka mieszkają w rozmaitych dziurach , piwniczkach, strychach, kryją się miedzy ruinami w lepiankach [...]. źródło: NKJP: Serock po zniszczeniach wojennych, Mazowieckie To i Owo, 2007-06-05 |
|
|
- Pospiesz no się. Ja nie po to przyszedłem, żeby w tej waszej śmierdzącej dziurze siedzieć. źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |
7. pochwa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność
Cytaty
|
Sztafety też nie dla mnie[...] to jak sracz na dworcu, kolejka do jednej dziury, chromolę taki wyczyn, nie znalazłem kapucyna w śmieciach. źródło: Maciej Grochowski: Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, 1995 |
|
|
- Żona ma bardzo dużą dziurę, czy to znaczy ze jest łajdaczką? źródło: Internet: http://f.kafeteria.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dziura |
dziury |
|
| D. | dziury |
dziur |
|
| C. | dziurze |
dziurom |
|
| B. | dziurę |
dziury |
|
| N. | dziurą |
dziurami |
|
| Ms. | dziurze |
dziurach |
|
| W. | dziuro |
dziury |