UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

polec

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN: pod: sztychem, SJPXVII, STR, SL, SWil: poledz, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  lec 

1. w walce

Definicja

książk. 
zginąć w walce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  lec
hiperonimy:  zginąć

Połączenia

  • dowódca, ojciec, syn poległ; powstańcy, żołnierze polegli
  • polec bohaterską, męczeńską, piękną, żołnierską... śmiercią, śmiercią walecznych, żołnierza...
  • polec na froncie, na polu bitwy (chwały, walki...), na wojnie; na posterunku, na służbie
  • polec od kuli, od miecza, od ostrza
  • polec pod Grunwaldem, pod Monte Cassino
  • polec podczas bitwy, podczas kampanii, podczas walk, podczas wojny
  • polec w bitwie, w boju, w kampanii wrześniowej, w obronie czegoś, w potyczce, w powstaniu, w starciu, w walce, w wojnie; w Afganistanie, w Iraku; w imię czegoś
  • polec z bronią, z mieczem w ręku; z honorem
  • polec za kraj, za ojczyznę, za Polskę, za wiarę, za wolność
  • bohatersko, chlubnie polec
  • musieć polec

Cytaty

Złożono wiązanki kwiatów pod tablicami upamiętniającymi tych uczniów i nauczycieli szkoły, którzy walczyli i polegli za ojczyznę podczas trzech wojen.

źródło: NKJP: PK: Pamiętają o żołnierzach, Dziennik Polski, 2000-09-29

Po ciężkiej walce, w której Niemcy użyli czołgów, oddział uległ rozproszeniu, a sam Hubal poległ z bronią w ręku.

źródło: NKJP: jj: Pseudonim Hubal, Dziennik Zachodni, 2006-04-29

Podczas uroczystości uczczono pamięć młodych ludzi, którzy polegli w walkach polsko-ukraińskich o Przemyśl i Lwów.

źródło: KWSJP: Święto bez wojska, Super Nowości, 1998, nr 12

Pierwszej z dziewczynek umarła niedawno matka [...], druga straciła brata, który poległ na froncie.

źródło: NKJP: Daniel Bienek: Elfy i teozofowie, Dziennik Zachodni, 2001-06-16

Zgłosił się ochotniczo do armii i [...] poległ od kuli z polskiego karabinu maszynowego na froncie pod Warszawą.

źródło: KWSJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła : Niemcy w okresie hitlerowskim, 1963

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polegnę
 polegniemy
2 os. polegniesz
 polegniecie
3 os. polegnie
 polegną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poległem
+(e)m poległ
 poległam
+(e)m poległa
 poległom
+(e)m poległo
 polegliśmy
+(e)śmy polegli
 poległyśmy
+(e)śmy poległy
2 os. poległeś
+(e)ś poległ
 poległaś
+(e)ś poległa
 poległoś
+(e)ś poległo
 polegliście
+(e)ście polegli
 poległyście
+(e)ście poległy
3 os. poległ
 poległa
 poległo
 polegli
 poległy

bezosobnik: polegnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polegnijmy
2 os. polegnij
 polegnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poległbym
bym poległ
 poległabym
bym poległa
 poległobym
bym poległo
 poleglibyśmy
byśmy polegli
 poległybyśmy
byśmy poległy
2 os. poległbyś
byś poległ
 poległabyś
byś poległa
 poległobyś
byś poległo
 poleglibyście
byście polegli
 poległybyście
byście poległy
3 os. poległby
by poległ
 poległaby
by poległa
 poległoby
by poległo
 polegliby
by polegli
 poległyby
by poległy

bezosobnik: polegnięto by
polężono by

bezokolicznik: polec
polegnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: poległszy

gerundium: polegnięcie

Składnia

Rzosobowy + polec +
(od CZEGO | w CZYM | za CO)

2. w wyborach

Definicja

przegrać w jakiejś rywalizacji

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przepaść II

Połączenia

  • faworyt, lider, zespół poległ; drużyna poległa
  • polec na boisku, na stadionie; na wyjeździe
  • polec w konfrontacji, w (wyjazdowym) meczu, w pojedynku, w potyczce, w spotkaniu, w wyborach; w ćwierćfinale, w finale, w półfinale; w dogrywce
  • polec z honorem
  • niespodziewanie polec

Cytaty

Wkrótce przedterminowe wybory do parlamentu, część obecnych posłów zapewne znajdzie się w nowym Sejmie. Ci, którzy polegną w wyborach, nie muszą się jednak martwić o znalezienie pracy.

źródło: NKJP: JaS: Posłowie „na bruk” nie pójdą, Echo Dnia, 2007-08-27

W 1993 roku w Tarnowie zachorowało na grypę prawie 7 tys. osób. [...] Trudno powiedzieć, jak będzie w tym roku. Ile tysięcy ludzi polegnie w walce z grypą.

źródło: NKJP: Zaraźliwy strach, Dziennik Polski, 2003-03-11

W walce o fazę grupową Pucharu UEFA Wisła poległa na wyjeździe 0-3 z przeciętną portugalską drużyną Vitorią Guimaraes.

źródło: NKJP: Majka Lisińska-Kozioł: Sukces i porażka, Dziennik Polski, 2005-10-03

Żużlowcy Atlasa Wrocław zajęli trzecie miejsce podczas finału drużynowego Pucharu Polski rozegranego w Toruniu. Ale polegli z honorem.

źródło: KWSJP: BAHECZ: Żużel, Gazeta Wrocławska, 1999, nr 4

Faworyzowani goście polegli niespodziewanie w wyjazdowym meczu z Wolą.

źródło: NKJP: PABA: Stalowa Wola, Dziennik Polski, 2008-10-06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polegnę
 polegniemy
2 os. polegniesz
 polegniecie
3 os. polegnie
 polegną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poległem
+(e)m poległ
 poległam
+(e)m poległa
 poległom
+(e)m poległo
 polegliśmy
+(e)śmy polegli
 poległyśmy
+(e)śmy poległy
2 os. poległeś
+(e)ś poległ
 poległaś
+(e)ś poległa
 poległoś
+(e)ś poległo
 polegliście
+(e)ście polegli
 poległyście
+(e)ście poległy
3 os. poległ
 poległa
 poległo
 polegli
 poległy

bezosobnik: polegnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polegnijmy
2 os. polegnij
 polegnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poległbym
bym poległ
 poległabym
bym poległa
 poległobym
bym poległo
 poleglibyśmy
byśmy polegli
 poległybyśmy
byśmy poległy
2 os. poległbyś
byś poległ
 poległabyś
byś poległa
 poległobyś
byś poległo
 poleglibyście
byście polegli
 poległybyście
byście poległy
3 os. poległby
by poległ
 poległaby
by poległa
 poległoby
by poległo
 polegliby
by polegli
 poległyby
by poległy

bezosobnik: polegnięto by
polężono by

bezokolicznik: polec
polegnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: poległszy

gerundium: polegnięcie

Składnia

Rzosobowy + polec +
w CZYM

3. na egzaminie

Definicja

pot. 
nie poradzić sobie z jakimś problemem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • polec na egzaminie; na jakimś pytaniu
  • polec w rozmowie, w dialogu

Cytaty

Poległ z kretesem na egzaminach do łódzkiej filmówki.

źródło: NKJP: Marcin Meller: O Przemku co filmy kręci, Polityka, 2002-12-14

W Zespole Szkół w Brzegu na Opolszczyźnie na 49 osób zdających maturę oblało aż 28 osób. Wszystkie, oprócz jednej, poległy na języku polskim.

źródło: KWSJP: Monika Tutak, Paweł Fąfara, TG, cin: Odebraliście nam przyszłość!, Super Express, 2006

Po liceum chciał dostać się na historię sztuki na UJ, ale nie został przyjęty, gdyż poległ na pytaniu o Wielki Proletariat.

źródło: NKJP: Magda Huzarska-Szumiec: Wojtek Bellon, Gazeta Krakowska, 2005-05-06

Wczoraj [...] poległ w rozmowie ze mną, kiedy zaczął osobiste wycieczki.

źródło: Internet

Reżyser, mający olbrzymie doświadczenie telewizyjne, poległ w starciu z wielkim kinem historycznym.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: East Side Story: Dokąd tak pędzisz, Kozacze?, Esensja, 2009-05-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polegnę
 polegniemy
2 os. polegniesz
 polegniecie
3 os. polegnie
 polegną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poległem
+(e)m poległ
 poległam
+(e)m poległa
 poległom
+(e)m poległo
 polegliśmy
+(e)śmy polegli
 poległyśmy
+(e)śmy poległy
2 os. poległeś
+(e)ś poległ
 poległaś
+(e)ś poległa
 poległoś
+(e)ś poległo
 polegliście
+(e)ście polegli
 poległyście
+(e)ście poległy
3 os. poległ
 poległa
 poległo
 polegli
 poległy

bezosobnik: polegnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polegnijmy
2 os. polegnij
 polegnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poległbym
bym poległ
 poległabym
bym poległa
 poległobym
bym poległo
 poleglibyśmy
byśmy polegli
 poległybyśmy
byśmy poległy
2 os. poległbyś
byś poległ
 poległabyś
byś poległa
 poległobyś
byś poległo
 poleglibyście
byście polegli
 poległybyście
byście poległy
3 os. poległby
by poległ
 poległaby
by poległa
 poległoby
by poległo
 polegliby
by polegli
 poległyby
by poległy

bezosobnik: polegnięto by
polężono by

bezokolicznik: polec
polegnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: poległszy

gerundium: polegnięcie

Składnia

Rzosobowy + polec +
w CZYM | na CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 08.11.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN