UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wciskać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wciskam
 wciskamy
2 os. wciskasz
 wciskacie
3 os. wciska
 wciskają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wciskałem
+(e)m wciskał
 wciskałam
+(e)m wciskała
 wciskałom
+(e)m wciskało
 wciskaliśmy
+(e)śmy wciskali
 wciskałyśmy
+(e)śmy wciskały
2 os. wciskałeś
+(e)ś wciskał
 wciskałaś
+(e)ś wciskała
 wciskałoś
+(e)ś wciskało
 wciskaliście
+(e)ście wciskali
 wciskałyście
+(e)ście wciskały
3 os. wciskał
 wciskała
 wciskało
 wciskali
 wciskały

bezosobnik: wciskano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wciskał
będę wciskać
 będę wciskała
będę wciskać
 będę wciskało
będę wciskać
 będziemy wciskali
będziemy wciskać
 będziemy wciskały
będziemy wciskać
2 os. będziesz wciskał
będziesz wciskać
 będziesz wciskała
będziesz wciskać
 będziesz wciskało
będziesz wciskać
 będziecie wciskali
będziecie wciskać
 będziecie wciskały
będziecie wciskać
3 os. będzie wciskał
będzie wciskać
 będzie wciskała
będzie wciskać
 będzie wciskało
będzie wciskać
 będą wciskali
będą wciskać
 będą wciskały
będą wciskać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wciskajmy
2 os. wciskaj
 wciskajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wciskałbym
bym wciskał
 wciskałabym
bym wciskała
 wciskałobym
bym wciskało
 wciskalibyśmy
byśmy wciskali
 wciskałybyśmy
byśmy wciskały
2 os. wciskałbyś
byś wciskał
 wciskałabyś
byś wciskała
 wciskałobyś
byś wciskało
 wciskalibyście
byście wciskali
 wciskałybyście
byście wciskały
3 os. wciskałby
by wciskał
 wciskałaby
by wciskała
 wciskałoby
by wciskało
 wciskaliby
by wciskali
 wciskałyby
by wciskały

bezosobnik: wciskano by

bezokolicznik: wciskać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wciskając

gerundium: wciskanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: wciskający

imiesłów przymiotnikowy bierny: wciskany

odpowiednik aspektowy: wcisnąć

Pochodzenie

Zob. ciskać

1. do walizki

Definicja

używając siły, umieszczać we wnętrzu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wpychać
hiperonimy:  umieszczać

Połączenia

  • wciskać do plecaka, do pociągu, do szafy, do teczki, do walizki

Cytaty

Zdejmuje swój granatowy fartuszek i wciskając go do torby, wychodzi z klasy.

źródło: NKJP: Monika Rakusa: Żona Adama, 2010

Zupełnie mokrą koszulkę wciskał do kasku i później już w przydzielonym mu pokoiku rozwieszał na krześle, by wyschła.

źródło: NKJP: Czesław Karkowski: Kamienna drabina, 2008

– Nigdy sobie nie wyobrażałem, że można tak żyć – mruknął zadumany Gholam, wciskając papierosa do eleganckiej papierośnicy.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
CO + (GDZIE)

2. na siebie

Definicja

z trudem wkładać na siebie zbyt ciasne ubranie lub obuwie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Połączenia

  • wciskać spodnie, spódnicę, ubranie

Cytaty

Wciska buty i monologuje: - Jak dorosnę, zostanę snajperem i bomby będę produkował.

źródło: NKJP: Internet

Wciska spodnie tyle za małe, że materiał na dupsku się tak rozciąga, że z daleka prześwitują.

źródło: Internet: wizaz.pl/forum

Składnia

bez ograniczeń + wciskać +
CO

3. do herbaty

Definicja

ściskając coś, wlewać sączący się z tego płyn

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wlewać

Połączenia

  • wciskać cytrynę, sok (z cytryny)
  • wciskać do herbaty

Cytaty

Robię herbatę, wciskam cytrynę, dodaję miodu i cały zachwycony niosę to do Agi.

źródło: NKJP: Tomasz Kwaśniewski: Dziennik ciężarowca, 2007

Piłem herbatę, do której wciskałem sok z cytryny z nadzieją, że nie nabawię się przeziębienia, i czytałem wszystko, co miałem pod ręką.

źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008

Na noc zalewamy w kubku łyżkę miodu chłodną przegotowaną wodą. Następnego ranka wciskamy do tego sok z całej cytryny i wypijamy.

źródło: NKJP: RED: Na przełęczy źródło Gazeta Poznańska, 2001-12-29

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
CO + (do CZEGO)

4. przycisk

Definicja

naciskając, uruchamiać coś lub zmieniać tryb pracy czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  naciskać

Połączenia

  • wciskać guzik, klawisz, pedał, przycisk, włącznik; gaz, hamulec, sprzęgło...

Cytaty

Co kilka minut wciskała w telefonie klawisz oznaczony jedynką [...], lecz za każdym razem mechaniczna panienka meldowała jej w dwóch językach nieosiągalność abonenta.

źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Energetycy przyjeżdżają, wciskają bezpiecznik. Światło się zapala, ale po jakimś czasie historia się powtarza.

źródło: NKJP: Karolina Sternal: Rawicz, Gazeta Poznańska, 2002-05-28

Jeżeli mamy zamiar jechać na bilecie ulgowym, wciskamy jeden z dwóch przycisków na czytniku.

źródło: NKJP: Krystian Szytenhelm: Z pingwinem na Ty, Tygodnik Rybnicki, 2008-09-30

Klikałem na wejście do internetu, wsypywałem kawę, otwierałem skrzynkę, wciskałem „wyślij, odbierz” i ruszałem do kuchennego aneksu, aby wstawić wodę.

źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
CO

5. czapkę

Definicja

głębiej nasuwać

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  nasuwać

Połączenia

  • wciskać beret, czapkę kapelusz, obrączkę
  • wciskać na głowę, na oczy, na palec, na rękę, na uszy

Cytaty

Na łepetynę wciskam czapkę z piórkiem.

źródło: NKJP: Sztuczki diabła, Dziennik Bałtycki, 2005-01-16

Maciek rozsiadł się w fotelu, wciskając kapelusz głęboko na czoło.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
CO + (na CO)

6. głowę

Definicja

umieszczać w głębi czegoś miękkiego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zagłębiać
hiperonimy:  umieszczać

Połączenia

  • wciskać głowę, policzek, twarz
  • wciskać w poduszkę

Cytaty

Nową płytkę wciskamy w warstwę zaprawy klejącej, przesuwając ją lekko i ustawiając do ostatecznego położenia.

źródło: NKJP: Wokół domu, Gazeta Poznańska, 2004-08-12

Na przygotowanych wcześniej deseczkach z gwoździkiem, wciskając w nałożoną starannie plastelinę zebrane materiały przyrodnicze, dzieci tworzą dowolne kompozycje plastyczne.

źródło: NKJP: Irena Śliwińska: Jak zorganizować dwudniową wycieczkę nad morze dla klas II-III szkoły podstawowej, Wychowawca, 2004, nr 139-140

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
CO + (w CO)

7. łapówkę

Definicja

pot. 
dawać komuś wbrew jego woli

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wpychać

Połączenia

  • wciskać banknot, butelkę, łapówkę
  • wciskać do ręki
  • wciskać w dłoń

Cytaty

[...] zamierzają wyeliminować zwyczaj wręczania gadżetów, które akwizytorzy leków wciskają lekarzom w „dowód wdzięczności” za przepisywanie pacjentom konkretnych specyfików.

źródło: NKJP: Agata Pustułka: Dowody wdzięczności źródło Dziennik Zachodni, 2007-03-21

Można oczywiście opowiadać o ludziach, którzy chodzą za decydentami i wciskają im do kieszeni koperty.

źródło: NKJP: W. Dziczkiewicz: Lobbing – sztuka wpływu, Tygodnik Ciechanowski, 2004-11-08

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
KOMU + CO

8. bubel

Definicja

pot. 
nakłaniać kogoś do kupienia czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

Połączenia

  • wciskać bubel, jakiś towar

Cytaty

Straganiarki wciskały podróżnym pomarszczone, brzydkie owoce i warzywa, a rzeźnicy w przenośnych jatkach rozwieszali na gwoździach połcie mięsa.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004

Wylotówka wyglądała jak targowisko. Cyganie próbowali wciskać pozłacane szklanki.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

Na pytanie, czy wiedza psychologiczna przydałaby się w zawodzie, odpowiedziała szczerze, że psychologii powinni się uczyć akwizytorzy, bo zawodowo wciskają towar.

źródło: NKJP: Ewa Winnicka: Sędziowie od życia, Polityka nr 2704, 2009

Składnia

bez ograniczeń + wciskać +
CO

9. na stanowisko

Definicja

pot. 
umieszczać kogoś mimo oporu innych osób

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

  • wciskać kogoś na jakieś miejsce, na stanowisko

Cytaty

Szef [...] zamiast robić reformę, to wciska rodzinkę i znajomków na eksponowane stanowiska.

źródło: Internet

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
KOGO + (GDZIE)

10. do ustawy

Definicja

pot. 
umieszczać coś, pokonując trudności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wpychać

Połączenia

  • wciskać do ustawy
  • wciskać na rynek

Cytaty

Gdyby ktoś bardzo się dziwił, dlaczego poseł wciska do ustawy obowiązek posiadania zaświadczenia, niech spojrzy na pismo, jakie już otrzymali niezrzeszeni z okręgu Biała Podlaska od swego łowczego okręgowego.

źródło: Internet: lowiecki.pl

- Nawet cieszące się dotąd dobrą opinią firmy potrafią wciskać do sklepów gorszej jakości towary, byle tylko mieć obrót.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowalska: Producenci i handlowcy zalewają Łódź bublami. Podejrzane promocje, Express Ilustrowany, 2002-04-19

Jak zwykle Microsoft wciska na rynek swoje nowe badziewie.

źródło: Internet: idg.pl

Składnia

bez ograniczeń + wciskać +
CO

11. głupoty

Definicja

pot. 
nakłaniać kogoś do przyjęcia jakiegoś poglądu, mimo oporu z jego strony

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wtłaczać

Połączenia

  • wciskać komuś bzdury, głupoty

Cytaty

Wykorzystują niewiedzę ludzi i wciskają im androny o patriotycznym zabarwieniu.

źródło: NKJP: Listy, opinie, Gazeta Poznańska, 2001-12-21

- Takie pierdoły to możesz wciskać komu innemu, nie mnie.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Przez przekorę wolałem zostać „starym” człowiekiem, odrzucając wciskane mi poglądy oraz głosząc własne przekonania odległe od oficjalnych.

źródło: NKJP: W. Hagedorny: Szast-prast: Gdy rozum śpi, budzi się Sobecka, Tygodnik Ciechanowski, 2007-03-20

W ostatnią niedzielę pisałeś list. Zacząłeś po śniadaniu, a przed kolacją jeszcze cię z długopisem widziałem. Nie wciskaj mi, że to dla ciebie taka sobie zwykła panienka.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005

Składnia

Rzosobowy + wciskać +
KOMU + CO
Rzosobowy + wciskać +
KOMU + że ZDANIE

Frazeologizmy

coś wciska w fotel kogoś
ktoś wciska kit
ktoś wciska ciemnotę
ktoś wciska kit
ktoś wciska ciemnotę
ktoś wmawia dziecko w brzuch komuś
ktoś wciska dziecko w brzuch komuś
Data ostatniej modyfikacji: 05.01.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN