UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zawracać

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp
Inne znaczenie: 'o oczach: łypać, przewracać'

Pochodzenie

Zob. wrócić

1. na pięcie

Definicja

zaczynać poruszać się w kierunku przeciwnym niż dotychczas

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nawracać

Połączenia

zawracać do domu
zawracać z drogi

Cytaty

Narciarze zawracają do schroniska.

źródło: NKJP: Stanisław Zieliński: W stronę Pysznej, 2008

Statek turystyczny nie płynie dalej, lecz zawraca od przystani monasteru św. Pawła.

źródło: NKJP: Jan Gać: Grecja kulturowy przewodnik po Grecji bizantyńskiej, 2007

Przypomniał sobie wtedy słonia zawracającego z niebywałą lekkością, jego płynny galop, od którego ziemia stękała.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawracam	zawracamy
2 os.	zawracasz	zawracacie
3 os.	zawraca	zawracają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawracałem +(e)m zawracał	zawracałam +(e)m zawracała	zawracałom +(e)m zawracało	zawracaliśmy +(e)śmy zawracali	zawracałyśmy +(e)śmy zawracały
2 os.	zawracałeś +(e)ś zawracał	zawracałaś +(e)ś zawracała	zawracałoś +(e)ś zawracało	zawracaliście +(e)ście zawracali	zawracałyście +(e)ście zawracały
3 os.	zawracał	zawracała	zawracało	zawracali	zawracały

bezosobnik: zawracano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawracał będę zawracać	będę zawracała będę zawracać	będę zawracało będę zawracać	będziemy zawracali będziemy zawracać	będziemy zawracały będziemy zawracać
2 os.	będziesz zawracał będziesz zawracać	będziesz zawracała będziesz zawracać	będziesz zawracało będziesz zawracać	będziecie zawracali będziecie zawracać	będziecie zawracały będziecie zawracać
3 os.	będzie zawracał będzie zawracać	będzie zawracała będzie zawracać	będzie zawracało będzie zawracać	będą zawracali będą zawracać	będą zawracały będą zawracać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawracajmy
2 os.	zawracaj	zawracajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawracałbym bym zawracał	zawracałabym bym zawracała	zawracałobym bym zawracało	zawracalibyśmy byśmy zawracali	zawracałybyśmy byśmy zawracały
2 os.	zawracałbyś byś zawracał	zawracałabyś byś zawracała	zawracałobyś byś zawracało	zawracalibyście byście zawracali	zawracałybyście byście zawracały
3 os.	zawracałby by zawracał	zawracałaby by zawracała	zawracałoby by zawracało	zawracaliby by zawracali	zawracałyby by zawracały

bezosobnik: zawracano by

bezokolicznik: zawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zawracając

gerundium: zawracanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawracanie	zawracania
D.	zawracania	zawracań
C.	zawracaniu	zawracaniom
B.	zawracanie	zawracania
N.	zawracaniem	zawracaniami
Ms.	zawracaniu	zawracaniach
W.	zawracanie	zawracania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawracający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawracający	zawracający	zawracający	zawracające	zawracająca
D.	zawracającego	zawracającego	zawracającego	zawracającego	zawracającej
C.	zawracającemu	zawracającemu	zawracającemu	zawracającemu	zawracającej
B.	zawracającego	zawracającego	zawracający	zawracające	zawracającą
N.	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającą
Ms.	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawracający	zawracający	zawracające	zawracające
D.	zawracających	zawracających	zawracających	zawracających
C.	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającym
B.	zawracających	zawracających	zawracających	zawracające
N.	zawracającymi	zawracającymi	zawracającymi	zawracającymi
Ms.	zawracających	zawracających	zawracających	zawracających

odpowiednik aspektowy: zawrócić

Składnia

zawracać

(SKĄD | DOKĄD)

2. uchodźców

Definicja

powodować zmianę czyjegoś kierunku poruszania się na przeciwny do dotychczasowego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wracać

Połączenia

zawracać konia, samochód

Cytaty

	W tej chwili Polacy są zawracani z lotnisk amerykańskich w sytuacjach, gdy urzędnicy imigracyjni dowiedzą się o ich planach zatrudnienia w USA. źródło: NKJP: Internet, Onet.pl - Rozmowy, 2005-02-24
	Woźnica zawraca konie i ucieka. źródło: NKJP: David Drake, Eric Flint: W sercu ciemności, Esensja, 2005-11
	Dlaczego zawracając samochód, muszę to zrobić na trzy razy? źródło: NKJP: Listy, Gazeta Wyborcza, 1994-11-18
	Działania przeciw naturze [...] lansowano w byłym Związku Sowieckim. Próbowano zawracać rzeki, sadzić ziemniaki przy czterdziestostopniowym mrozie, osuszać morza... źródło: NKJP: O ludzką politykę, Sztafeta, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawracam	zawracamy
2 os.	zawracasz	zawracacie
3 os.	zawraca	zawracają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawracałem +(e)m zawracał	zawracałam +(e)m zawracała	zawracałom +(e)m zawracało	zawracaliśmy +(e)śmy zawracali	zawracałyśmy +(e)śmy zawracały
2 os.	zawracałeś +(e)ś zawracał	zawracałaś +(e)ś zawracała	zawracałoś +(e)ś zawracało	zawracaliście +(e)ście zawracali	zawracałyście +(e)ście zawracały
3 os.	zawracał	zawracała	zawracało	zawracali	zawracały

bezosobnik: zawracano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawracał będę zawracać	będę zawracała będę zawracać	będę zawracało będę zawracać	będziemy zawracali będziemy zawracać	będziemy zawracały będziemy zawracać
2 os.	będziesz zawracał będziesz zawracać	będziesz zawracała będziesz zawracać	będziesz zawracało będziesz zawracać	będziecie zawracali będziecie zawracać	będziecie zawracały będziecie zawracać
3 os.	będzie zawracał będzie zawracać	będzie zawracała będzie zawracać	będzie zawracało będzie zawracać	będą zawracali będą zawracać	będą zawracały będą zawracać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawracajmy
2 os.	zawracaj	zawracajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawracałbym bym zawracał	zawracałabym bym zawracała	zawracałobym bym zawracało	zawracalibyśmy byśmy zawracali	zawracałybyśmy byśmy zawracały
2 os.	zawracałbyś byś zawracał	zawracałabyś byś zawracała	zawracałobyś byś zawracało	zawracalibyście byście zawracali	zawracałybyście byście zawracały
3 os.	zawracałby by zawracał	zawracałaby by zawracała	zawracałoby by zawracało	zawracaliby by zawracali	zawracałyby by zawracały

bezosobnik: zawracano by

bezokolicznik: zawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zawracając

gerundium: zawracanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawracanie	zawracania
D.	zawracania	zawracań
C.	zawracaniu	zawracaniom
B.	zawracanie	zawracania
N.	zawracaniem	zawracaniami
Ms.	zawracaniu	zawracaniach
W.	zawracanie	zawracania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawracający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawracający	zawracający	zawracający	zawracające	zawracająca
D.	zawracającego	zawracającego	zawracającego	zawracającego	zawracającej
C.	zawracającemu	zawracającemu	zawracającemu	zawracającemu	zawracającej
B.	zawracającego	zawracającego	zawracający	zawracające	zawracającą
N.	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającą
Ms.	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawracający	zawracający	zawracające	zawracające
D.	zawracających	zawracających	zawracających	zawracających
C.	zawracającym	zawracającym	zawracającym	zawracającym
B.	zawracających	zawracających	zawracających	zawracające
N.	zawracającymi	zawracającymi	zawracającymi	zawracającymi
Ms.	zawracających	zawracających	zawracających	zawracających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawracany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawracany	zawracany	zawracany	zawracane	zawracana
D.	zawracanego	zawracanego	zawracanego	zawracanego	zawracanej
C.	zawracanemu	zawracanemu	zawracanemu	zawracanemu	zawracanej
B.	zawracanego	zawracanego	zawracany	zawracane	zawracaną
N.	zawracanym	zawracanym	zawracanym	zawracanym	zawracaną
Ms.	zawracanym	zawracanym	zawracanym	zawracanym	zawracanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawracani	zawracani	zawracane	zawracane
D.	zawracanych	zawracanych	zawracanych	zawracanych
C.	zawracanym	zawracanym	zawracanym	zawracanym
B.	zawracanych	zawracanych	zawracanych	zawracane
N.	zawracanymi	zawracanymi	zawracanymi	zawracanymi
Ms.	zawracanych	zawracanych	zawracanych	zawracanych

odpowiednik aspektowy: zawrócić

Składnia

zawracać

KOGO/CO + (SKĄD | DOKĄD)

Frazeologizmy

coś zawraca w głowie komuś
ktoś zatrzymuje się w pół drogi
ktoś zawraca w pół drogi
ktoś zawraca głowę komuś
ktoś zawraca gitarę komuś
ktoś zawraca dupę komuś
ktoś zawraca tyłek komuś
ktoś zawraca głowę komuś
ktoś zawraca gitarę komuś
ktoś zawraca dupę komuś
ktoś zawraca tyłek komuś
ktoś zawraca kijem Wisłę
ktoś zawraca kogoś z drogi czegoś
ktoś zawraca sobie głowę kimś/czymś
ktoś zawraca w głowie komuś
ktoś zawraca z drogi
zawracanie głowy

Data ostatniej modyfikacji: 11.06.2024