UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

skonać

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. sъkonati 'dokończyć, wykończyć, doprowadzić do końca' > 'zakończyć żywot, skonać, umrzeć'

Zob. konać

1. w bólach

Definicja

książk.

umrzeć

Noty o użyciu

Używane przeważnie w odniesieniu do samego momentu śmierci i zwłaszcza wtedy, gdy poprzedziło go cierpienie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	Bóg powołał do siebie kogoś, fiknąć, kojfnąć, ktoś dokonał żywota, ktoś kopnął w kalendarz, ktoś odwalił kitę, ktoś położył się do grobu, ktoś przeniósł się na łono Abrahama, ktoś rozstał się z życiem, ktoś wyciągnął kopyta, ktoś wydał ostatnie tchnienie, ktoś wywinął orła, ktoś wyzionął ducha, ktoś zamknął oczy, ktoś zasnął na wieki, ktoś zszedł z tego świata, przekręcić się, skończyć się, umrzeć, wykitować, wykopyrtnąć, wykorkować, zemrzeć, zgasnąć, życie uszło z kogoś
	antonimy:	ktoś przyszedł na świat, narodzić się, urodzić się

Połączenia

ranny skonał
skonać na krzyżu, na szubienicy; na czyichś rękach
skonać pod nożem
skonać w bólach, w męczarniach; w czyichś ramionach
skonać z ran

Cytaty

	Nie pomogły transfuzje krwi, lekarze z oddziału chorób wewnętrznych byli bezradni. Skonał po krwotoku. źródło: KWSJP: Stanisława Górnikiewicz: Lwy z Westerplatte, 1983
	Podczas odbywającej się w Lyonie [...] ceremonii przyjęcia sakry zawaliła się nagle ściana kościoła; dwunastu baronów poniosło śmierć na miejscu, książę Bretanii skonał z ran. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Jedna z przepowiedni mówiła o potwornej zarazie, która pochłonie człowieka i każde żywe stworzenie prócz mrówki, bo one są sprawiedliwe. Reszta skona w mękach trwających trzy dni i trzy noce. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978
	Gdy napastnicy odjechali, wyszedł z kryjówki i podbiegł do leżącego na ulicy „Ołówka”. Ranny skonał na jego rękach. źródło: NKJP: (em): W sieci łowców głów, Express Ilustrowany, 2001-11-06
	Zwyrodnialec wyrzucił psa przez okno. [...] Pies skonał na chodniku. źródło: NKJP: (acz): Zginął bo za głośno szczekał, Tygodnik Rybnicki, 2007-08-21

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	skonam	skonamy
2 os.	skonasz	skonacie
3 os.	skona	skonają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	skonałem +(e)m skonał	skonałam +(e)m skonała	skonałom +(e)m skonało	skonaliśmy +(e)śmy skonali	skonałyśmy +(e)śmy skonały
2 os.	skonałeś +(e)ś skonał	skonałaś +(e)ś skonała	skonałoś +(e)ś skonało	skonaliście +(e)ście skonali	skonałyście +(e)ście skonały
3 os.	skonał	skonała	skonało	skonali	skonały

bezosobnik: skonano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		skonajmy
2 os.	skonaj	skonajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	skonałbym bym skonał	skonałabym bym skonała	skonałobym bym skonało	skonalibyśmy byśmy skonali	skonałybyśmy byśmy skonały
2 os.	skonałbyś byś skonał	skonałabyś byś skonała	skonałobyś byś skonało	skonalibyście byście skonali	skonałybyście byście skonały
3 os.	skonałby by skonał	skonałaby by skonała	skonałoby by skonało	skonaliby by skonali	skonałyby by skonały

bezosobnik: skonano by

bezokolicznik: skonać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: skonawszy

gerundium: skonanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	skonanie	skonania
D.	skonania	skonań
C.	skonaniu	skonaniom
B.	skonanie	skonania
N.	skonaniem	skonaniami
Ms.	skonaniu	skonaniach
W.	skonanie	skonania

odpowiednik aspektowy: konać

Składnia

Rz_żywotny

skonać

(JAK)

2. przestać istnieć

Definicja

książk.

przestać istnieć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

umrzeć

Połączenia

komunizm, las skonał; firma, nadzieja, tradycja skonała; imperium, powstanie skonało

Cytaty

	Aż nadszedł dzień, kiedy zgodnie z umową trzeba było klucze oddać w ręce nowego właściciela - sklep Marianny skonał miesiąc wcześniej, a teraz przyszła kolej na kamienicę. źródło: NKJP: Kazimierz Kutz: Piąta strona świata, 2010
	Nasza partia, zanim skonała, również flirtowała z krajowymi demiurgami. Trochę ich szykanowała, czasem prześladowała, ale zawsze chowając w zanadrzu przygotowane do ofiarowania nagrody i ordery. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wiatr i pył, 2008
	Duch kolektywnej tradycji zatem ostatecznie skonał. źródło: NKJP: Tomasz Szlendak: Leniwe maskotki rekiny na smyczy, 2005
	[...] Tischner kierował ostrze swojej refleksji nie tyle przeciw komunizmowi, ile przeciw ekonomizmowi w ogóle, którego marksizm był jednym z wcieleń. Komunizm skonał, ekonomizm ma się doskonale. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Miłość, wojna, rewolucja: szkice na czas kryzysu, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	skonam	skonamy
2 os.	skonasz	skonacie
3 os.	skona	skonają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	skonałem +(e)m skonał	skonałam +(e)m skonała	skonałom +(e)m skonało	skonaliśmy +(e)śmy skonali	skonałyśmy +(e)śmy skonały
2 os.	skonałeś +(e)ś skonał	skonałaś +(e)ś skonała	skonałoś +(e)ś skonało	skonaliście +(e)ście skonali	skonałyście +(e)ście skonały
3 os.	skonał	skonała	skonało	skonali	skonały

bezosobnik: skonano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		skonajmy
2 os.	skonaj	skonajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	skonałbym bym skonał	skonałabym bym skonała	skonałobym bym skonało	skonalibyśmy byśmy skonali	skonałybyśmy byśmy skonały
2 os.	skonałbyś byś skonał	skonałabyś byś skonała	skonałobyś byś skonało	skonalibyście byście skonali	skonałybyście byście skonały
3 os.	skonałby by skonał	skonałaby by skonała	skonałoby by skonało	skonaliby by skonali	skonałyby by skonały

bezosobnik: skonano by

bezokolicznik: skonać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: skonawszy

gerundium: skonanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	skonanie	skonania
D.	skonania	skonań
C.	skonaniu	skonaniom
B.	skonanie	skonania
N.	skonaniem	skonaniami
Ms.	skonaniu	skonaniach
W.	skonanie	skonania

odpowiednik aspektowy: konać

Składnia

Rz_nieżywotny

skonać

3. ze śmiechu

Definicja

pot.

bardzo silnie odczuć to, co wyrażone jest następującym rzeczownikiem

Noty o użyciu

Używane zwykle w trybie przypuszczającym i w różnych konstrukcjach wyrażających potencjalność zdarzenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

umrzeć

Połączenia

skonać z gorąca, z miłości, z nudy, z pragnienia, z przemęczenia, ze śmiechu, ze wstydu, ze zmęczenia

Cytaty

	Powiedziałem sobie, że choćbym miał skonać z pragnienia, to już więcej po wodę nie pójdę. źródło: KWSJP: Stanisława Górnikiewicz: Lwy z Westerplatte, 1983
	Leżałam na trawie obok ławki, a nade mną troskliwie pochylał się pan menel. Podskoczyłam jak oparzona. - Panie, coś pan, zdechłego psa zeżarłeś?! Toż można skonać od tego fetoru! źródło: NKJP: Karolina Macios: Wszyscy mężczyźni mojego kota, 2008
	Zaraz chyba skonam ze strachu. Cholera jasna! Co się dzieje? źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997
	– A po co ten szturm? – Jak to po co? Idiotka! – ministrowa się zdenerwowała. – Żeby nas bronić przed czołgami Przyjaciół. – Skonam ze śmiechu – rzekł minister. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	skonam	skonamy
2 os.	skonasz	skonacie
3 os.	skona	skonają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	skonałem +(e)m skonał	skonałam +(e)m skonała	skonałom +(e)m skonało	skonaliśmy +(e)śmy skonali	skonałyśmy +(e)śmy skonały
2 os.	skonałeś +(e)ś skonał	skonałaś +(e)ś skonała	skonałoś +(e)ś skonało	skonaliście +(e)ście skonali	skonałyście +(e)ście skonały
3 os.	skonał	skonała	skonało	skonali	skonały

bezosobnik: skonano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		skonajmy
2 os.	skonaj	skonajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	skonałbym bym skonał	skonałabym bym skonała	skonałobym bym skonało	skonalibyśmy byśmy skonali	skonałybyśmy byśmy skonały
2 os.	skonałbyś byś skonał	skonałabyś byś skonała	skonałobyś byś skonało	skonalibyście byście skonali	skonałybyście byście skonały
3 os.	skonałby by skonał	skonałaby by skonała	skonałoby by skonało	skonaliby by skonali	skonałyby by skonały

bezosobnik: skonano by

bezokolicznik: skonać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: skonawszy

gerundium: skonanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	skonanie	skonania
D.	skonania	skonań
C.	skonaniu	skonaniom
B.	skonanie	skonania
N.	skonaniem	skonaniami
Ms.	skonaniu	skonaniach
W.	skonanie	skonania

odpowiednik aspektowy: konać

Składnia

Rz_osobowy

skonać

z CZEGO

Frazeologizmy

niech skonam
niech ja skonam

Data ostatniej modyfikacji: 21.07.2014