UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

późny

Chronologizacja

1425, SStp
W postaci: pozdny
Inne znaczenie: 'opieszały, spóźniający się'

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	późny	późny	późny	późne	późna
D.	późnego	późnego	późnego	późnego	późnej
C.	późnemu	późnemu	późnemu	późnemu	późnej
B.	późnego	późnego	późny	późne	późną
N.	późnym	późnym	późnym	późnym	późną
Ms.	późnym	późnym	późnym	późnym	późnej
W.	późny	późny	późny	późne	późna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	późni	późni	późne	późne
D.	późnych	późnych	późnych	późnych
C.	późnym	późnym	późnym	późnym
B.	późnych	późnych	późnych	późne
N.	późnymi	późnymi	późnymi	późnymi
Ms.	późnych	późnych	późnych	późnych
W.	późni	późni	późne	późne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	późniejszy	późniejszy	późniejszy	późniejsze	późniejsza
D.	późniejszego	późniejszego	późniejszego	późniejszego	późniejszej
C.	późniejszemu	późniejszemu	późniejszemu	późniejszemu	późniejszej
B.	późniejszego	późniejszego	późniejszy	późniejsze	późniejszą
N.	późniejszym	późniejszym	późniejszym	późniejszym	późniejszą
Ms.	późniejszym	późniejszym	późniejszym	późniejszym	późniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	późniejsi	późniejsi	późniejsze	późniejsze
D.	późniejszych	późniejszych	późniejszych	późniejszych
C.	późniejszym	późniejszym	późniejszym	późniejszym
B.	późniejszych	późniejszych	późniejszych	późniejsze
N.	późniejszymi	późniejszymi	późniejszymi	późniejszymi
Ms.	późniejszych	późniejszych	późniejszych	późniejszych

Pochodzenie

psł. *pozdьnъ

st.pol. pozdny, pozny

1. wieczór

Definicja

taki, który przypada na końcową część danego okresu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

antonimy:

wczesny

Połączenia

późny ranek, wieczór; Gierek, Gomułka; późna pora; noc; jesień, wiosna; starość; późne lato; popołudnie; późne godziny (popołudniowe, wieczorne, nocne, ...)

Cytaty

	Do niezwykłego zdarzenia, które wstrząsnęło Tempuszowem Pomorskim, doszło wczorajszego dnia w późnych godzinach popołudniowych. źródło: NKJP: Dawid Zieliński: Manuskrypt, Esensja, 2008-03
	Godzina była późna, oczy mu się same zamykały. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001
	Było jasne, że powstanie wybuchnie późnym latem, tuż przed jesiennymi sztormami, które od stuleci zawsze tak samo na kilka miesięcy odcinały Garrę i Wyspy od kontynentu. źródło: NKJP: Feliks W. Kres: Tarcza Szerni, Esensja, 2005-03
	Za drucianą siatką stały dwa nędzne brudne szeregowce z dykty, zbudowane w stylu bieda-minimalistycznym, właściwym dla późnych lat sześćdziesiątych. źródło: NKJP: Marek Krajewski; Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009
	Cały dzień do późnej nocy padał gęsty śnieg. źródło: NKJP: Leopold Buczkowski: Czarny potok, 1959

2. obiad

Definicja

opóźniony w stosunku do normalnej i najczęstszej pory występowania

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	spóźniony
	antonimy:	wczesny

Połączenia

późny powrót; późna miłość; późne macierzyństwo, małżeństwo; późne żniwa

Cytaty

Na drugi dzień, po późnym i sutym śniadaniu, Izaura i Lewicki poczłapali nad basen, gdzie mieli zamiar wylegiwać się do wieczora.

źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Joasia urodziła się tuż przed wybuchem wojny, była owocem późnego ojcostwa mecenasa, co jeszcze bardziej potęgowało jego miłość.

źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

Oczywiście, drzemka była ważnym elementem jego dziennego rozkładu zajęć, ale na ogół ucinał ją sobie tylko raz – po zjedzeniu późnego obiadu, około szóstej, kiedy już objechał kilka sklepów z galanterią orientalną.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

Składnia

Rz	+	późny	+
szyk: neutralny

3. jabłka

Definicja

o roślinach: kwitnący, dojrzewający lub owocujący później niż inne rośliny tego rodzaju

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Relacje znaczeniowe

antonimy:

wczesny

Połączenia

późne jabłka

Cytaty

Późna maciejka pachniała w ogródku w sposób bardziej natarczywy niż latem.

źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania Kochankowie, 2006

Wszystkie letnie miesiące stały pod znakiem robienia konfitur. Najpierw truskawki i poziomki, ale leśne! Potem maliny, galaretka porzeczkowa, śliwki wczesne, morele, wiśnie późne i czarne.

źródło: NKJP: Maria Iwaszkiewicz: Z pamięci, 2006

Odwrotnie niż w Niemczech Francuzi zwiększyli powierzchnię upraw o ok. 4 proc. i nastawili się przede wszystkim na ziemniaki odmian późnych oraz przemysłowych.

źródło: NKJP: Monika Dzierżyńska-Nowak: Kartoflany klops, Gazeta Wyborcza, 1994-11-15

Składnia

Rz	+	późny	+
szyk: neutralny

4. autobus

Definicja

działający w godzinach wieczornych lub nocnych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

późny autobus, pociąg

Cytaty

Do Belize City wracałem późnym autobusem. Za oknami była atramentowa noc.

źródło: NKJP: Jan Gać: W ojczyźnie Majów, 2007

Do dziś, gdy ruszam ku moim stronom i nieraz przyjeżdżam późnym pociągiem, a potem długo w noc siedzę w pustym, lodowatym domu, do dziś się zdarza, że następnego dnia sąsiadka, pani Szarcowa, pyta: A co się tak długo u pana, panie Piotrze, świeciło?

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Moje pierwsze samobójstwo i dziewięć innych opowieści, 2006

Frazeologizmy

do późna
późny wnuk

Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2024