Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sъnьmъ, *sъnьma / *sъjьmъ, sъjьma 'zebranie, zgromadzenie'
Różnorodność postaci w językach słowiańskich (por. scs. sъnьmъ ‘zgromadzenie’, st.czes. snem, senma, czes. sněm, wobec ros. dial. somn / sojm, chorw. / serb. sájam) wywołuje spory etymologów co do rekonstrukcji formy prasłowiańskiej. Niewątpliwe jest odczasownikowe pochodzenie rzeczownika: psł. *sъ(n)-ęti sę, *sъn-ьmǫ (sъ-jьmǫ) sę ‘zebrać się, zgromadzić się’ [*sъn- ‘razem’ + *(j)ęti, *(j)ьmǫ ‘wziąć, chwycić rękami, złapać, ująć’].
Zob. jąć
1.a organ
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywany także wielką literą, np. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej , Sejm Ustawodawczy .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
Połączenia
- nowy, obecny, poprzedni sejm; sejm kontraktowy; konstytucyjny, ustawodawczy; austriacki, litewski, polski, szwedzki...
- sejm II RP; I, II kadencji
- sejm w PRL, w II RP
- marszałek, poseł, przewodniczący, wicemarszałek; kadencja; rola; gmach, kancelaria sejmu
- kandydat, kandydatka; poseł, posłanka; lista, wybory do sejmu
- poseł, posłanka na sejm
- miejsce, przedstawiciel, reprezentacja, większość w sejmie
- dostać się, kandydować, startować, wejść do sejmu
- zasiadać w sejmie; głosowanie w sejmie
Cytaty
|
W roku 2008 przez sejm przeszło 195 rządowych ustaw i nowelizacji, zaś dwa lata wcześniej - 150. źródło: NKJP: Arkadiusz Bednarski: Arcymistrz sprzedaży. Jak z dobrego stać się wybitnym sprzedawcą źródło, 2009 |
|
|
W powiecie nowodworskim otworzono pierwsze biuro poselskie Akcji Wyborczej Solidarność. W jego otwarciu uczestniczyli posłowie na sejm RP AWS [...]. źródło: NKJP: (ani): Mają biuro poselskie, NTN Żuławy, 1999-05-21 |
|
|
Wszystko wskazuje na to, że 19 października odbędzie się pierwsze posiedzenie sejmu, w czasie którego posłowie złożą ślubowanie. źródło: NKJP: Jolanta Dąbrowska: Czuję ciężar na plecach, Gazeta Radomszczańska, 2009-07-10 |
|
|
Święto uchwalono przez aklamację, czyli metodą bardzo lubianą w sejmach PRL, ale nie spotykaną w dobie obecnej. źródło: NKJP: Wszyscy wraz, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-09-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
1.b ludzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
Połączenia
- sejm i rząd, sejm i senat
- decyzja, opinia, uchwała, zgoda; obrady, posiedzenie, sesja sejmu
- sejm obraduje, przegłosował coś, odrzucił poprawkę, podjął uchwałę, ratyfikował (konkordat, traktat, układ...), uchwalił nowelę do ustawy, ustawę
Cytaty
|
16 grudnia 2004 sejm podjął decyzję o stypendiach socjalnych i motywacyjnych dla uczniów. źródło: NKJP: (BEŁ): Gminy protestują: Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-02-08 |
|
|
Warto przypomnieć, że sejm pracuje właśnie nad rządowym projektem nowelizacji kodeksu karnego. źródło: NKJP: Anna Wasilewska-Śpioch: Precedensowy wyrok w sprawie SQL Injection, Dziennik Internautów, 2008-10-07 |
|
|
W Warszawie sejm uchwalił ustawę uniemożliwiającą powiększanie gospodarstw rolnych i hodowlanych drogą kupna - powyżej 15 i 20 ha, drogą dziedziczenia - powyżej 50 ha. źródło: NKJP: Torańska Teresa: Oni, 1997 |
|
|
Coraz gorzej pracują nie tylko sejmy kolejnych kadencji, ale poszczególni posłowie z biegiem lat kadencji, na którą ich wybrano. źródło: NKJP: Posłowie po słowach, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-09-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
2.a parlament
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | parlament |
Połączenia
- rozwiązać sejm
Cytaty
|
Na razie idea wotum została odłożona. [...] Gdyby takie wotum przeszło, prezydent miałby wówczas prawo rozwiązać Sejm. źródło: NKJP: Czy kandydat koalicji zostanie premierem, Gazeta Wyborcza, 1995-02-09 |
|
|
R[...] przyznał, że są różnice poglądów między obecną UW a prof. Zielińskim, który w Sejmie kontraktowym był senatorem UD. źródło: NKJP: Gazeta Wyborcza, 1994-06-13 |
|
|
Przejdziesz do innego koła, bo w parlamencie pełno takich odrzuconych, a zresztą ten sejm i tak długo nie pociągnie. źródło: NKJP:Paulina Grych: Numer zerowy, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
2.b budynek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | parlament |
Połączenia
- (główne) wejście do sejmu
- demonstracja, manifestacja, pikieta, protest pod/przed sejmem
- odbywać się w sejmie
Cytaty
|
[...] górnicy w wyniku protestów pod sejmem przed wyborami 2005 r. uzyskali zachowanie przywilejów emerytalnych, obowiązywanie możliwości korzystania z wcześniejszych emerytur zostało ostatnio przedłużone na kolejny rok... źródło: NKJP: Paweł Pelc: Co to są słynne „trzy filary”?, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2007-10-30 |
|
|
[...] wystarczającą okolicznością do założenia garnituru jest wizyta w sejmie, URM-ie czy spotkanie z gośćmi z zagranicy, w tym również z głowami obcych państw. źródło: NKJP: Joanna Horyza: Felieton: Savoir-Vivre po polsku, Magazyn Puls Studenta, 1999-12 |
|
|
Aureliusz oddał identyfikator mundurowemu ze straży marszałkowskiej, ominął wykrywacz metalu i wyszedł na parking przed głównym wejściem do sejmu. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo : komedia romantyczna, 2004 |
|
|
Postanowił [...] opuścić sejm po angielsku. Szarpnął okno, chwycił podstawioną przez życzliwych kolegów drabinę i zaczął wychodzić w ten sposób z gmachu parlamentu. źródło: NKJP: Przegląd gestów (nie)parlamentarnych, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-04-04 |
|
|
Do środy demonstracje odbywać się będą we Wrocławiu, potem nastąpi wyjazd do Warszawy - pod sejm. źródło: NKJP: Andrzej Krajewski: Politycy do roboty za 500 złotych - skandowały pielęgniarki pod Urzędem Wojewódzkim Teraz ruszą na Sejm, Gazeta Wrocławska, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
3.a w dawnej Polsce
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywany także wielką literą, np. Sejm Czteroletni , Sejm Wielki .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Połączenia
- sejm elekcyjny, konwokacyjny, koronacyjny, rozbiorowy; czteroletni, wielki; galicyjski, grodzieński, piotrkowski, radomski, warszawski...
- przyjazd na sejm
- zwołać sejm
- przybyć na sejm
- być na sejmie
- w czasie, w okresie sejmu
Cytaty
|
Sejmiki zwane przedsejmowymi bądź poselskimi dokonywały wyboru posłów na sejm. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2004 |
|
|
Na mocy tego wyjątkowego uprawnienia w czasie bezkrólewia od 2. połowy XVI stulecia prymas zwoływał sejm konwokacyjny i elekcyjny, wyznaczał też miejsce i datę wyboru przyszłego króla, przyjmował w tym czasie zagraniczne poselstwa, powiadamiał również obce państwa o zgonie monarchy, na koniec zaś uroczyście ogłaszał wybór nowego króla Rzeczypospolitej. źródło: NKJP: Tytuł Prymasa Polski, Dziennik Polski - Pejzaż, 2004-04-02 |
|
|
Wobec niechętnego stanowiska magnatów litewskich, którzy opuścili nawet sejm w Lublinie (1569), król odwołał się do sejmików Wielkiego Księstwa. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994 |
|
|
Na podstawie źródeł można dosyć dokładnie ustalić skład sejmu pod koniec XV w. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.02.1993 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
3.b ludzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Cytaty
|
W 1789 roku sejm zwany Wielkim podjął decyzję o przejęciu na rzecz skarbu państwa dóbr ziemskich biskupstwa krakowskiego. źródło: NKJP: WYNALAZEK MŁYNA WODNEGO, Co Tydzień Jaworzno, 2005-01-01 |
|
|
Na potrzeby tych wojen sejmy niemal bez sprzeciwu uchwalały podwyższone podatki i godziły się na nobilitacje, czyli przyjęcie do stanu szlacheckiego zasłużonych żołnierzy plebejskiego pochodzenia. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
4. ptasi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sejmik |
Cytaty
|
Za klasztorem, w kępie gotyckich topoli, wrzeszczał sejm wroni. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959 |
|
|
[...]w Gładuszowie, sejm bocianów. Rzadko spotykany widok, ponad 40 boćków moczyło nogi na podmokłych łąkach. źródło: NKJP: (e): W Smerekowcu dzisiaj, Gazeta Krakowska, 2001-08-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sejm |
sejmy |
|
| D. | sejmu |
sejmów |
|
| C. | sejmowi |
sejmom |
|
| B. | sejm |
sejmy |
|
| N. | sejmem |
sejmami |
|
| Ms. | sejmie |
sejmach |
|
| W. | sejmie |
sejmy |
Składnia
|
+ | sejm | + |
JAKI
|
|
|
+ | sejm | + |
CZEGO
|