Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *osьlъ
Forma prasłowiańska jest zapożyczeniem z gockiego asilus 'osioł' przejętego z łac. asinus 'osioł'; nowsza polska postać osioł ma -o- podobnie jak kocioł (skutek upodobnienia do późniejszej tylnej artykulacji -ł).
1. zwierzę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Połączenia
- juczny osioł
- osioł i wielbłąd; koń i osioł, muł i osioł, wół i osioł; osły i barany, kozy i osły, owce i osły
- grzbiet, uszy osła; stado; karawana osłów
- osioł ryczy; ciągnie coś
- objuczyć osła
- jechać na ośle
- uparty jak osioł
Cytaty
|
Dotarliśmy do schroniska, w którym nie było jeszcze elektryczności, a wszystko dostarczały tam karawany osłów - opowiada Marek Żebrowski. źródło: NKJP: Robert Domżał: Wyczynowcy, Gazeta Poznańska, 2005-01-28 |
|
|
Wszakże dzieciństwo spędził na grzbiecie osła. Bywał na zachodzie po tamtej stronie pustyni, widywał wielkie grody niepodobne do tutejszych i góry, w których mieszkali olbrzymi, Refaim. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1996 |
|
|
Ogarnięte strachem muły i osły uciekały, wlokąc za sobą wózki. Przewracały i gryzły tych, którzy im stawali na drodze, kopały napierających z tyłu. źródło: NKJP: Jerzy Dobraczyński: Święty miecz, 1996 |
|
|
Karawana Jakuba była ogromna: składała się z wielbłądów, osłów jucznych, owiec, baranów i kóz oraz dwóch żon, dwóch nałożnic i jedenastu synów Jakuba, nie licząc mnóstwa czeladzi wraz z rodzinami. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści bilijne, 1996 |
|
|
Bo tak naprawdę, po co pakować ciężkie pieniądze, energię, zdrowie i czas w tak ryzykowny interes? - pyta. - Gdyby nie to, że jestem uparty jak osioł, pewnie kilka lat temu dalibyśmy sobie spokój. źródło: NKJP: JC: Show sióstr Radwańskich, Super Express, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | osioł |
osły |
|
| D. | osła |
osłów |
|
| C. | osłowi osłu |
osłom |
|
| B. | osła |
osły |
|
| N. | osłem |
osłami |
|
| Ms. | ośle |
osłach |
|
| W. | ośle |
osły |
2. głupiec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Połączenia
- głupi osioł
- stado osłów
Cytaty
|
A te osły chyba nawet nie rozumiały, o co ich prezydent pyta, tylko klekotali jak nakręceni. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Nie jesteś zdrajcą. Jesteś po prostu bezmózgowcem, bezmyślnym osłem. I tylko tyle. źródło: NKJP: Czytelnicy: Opinie dnia, Gazeta Poznańska, 2001-12-13 |
|
|
Major wykrzywia wargi. - Stado osłów ... - mruczy. - Taki rocznik ni to, ni sio, panie święty... źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001 |
|
|
Ten tu kapitan, co go widzisz, uratował mi życie. A ty, durny ośle, chcesz go zabić? źródło: NKJP: Bartłomiej Miśniec: Gladiatorzy i piraci, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | osioł |
osłowie |
ndepr |
| osły |
depr | ||
| D. | osła |
osłów |
|
| C. | osłowi |
osłom |
|
| B. | osła |
osłów |
|
| N. | osłem |
osłami |
|
| Ms. | ośle |
osłach |
|
| W. | ośle |
osłowie |
ndepr |
| osły |
depr |
3. człowiek uparty
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Połączenia
- uparty; stary osioł
Cytaty
|
Nawet przed samą śmiercią zachował się jak stary osioł. [...] Nawet kiedy umierał, a umierało mu się ciężko, dziadek Kroll nie zmienił swoich poglądów na Darwina i teorię ewolucji. źródło: NKJP: Marek Harny: Zdrajca, 2007 |
|
|
Wczoraj nawet koleżanka mnie swatała, a ja jak głupi osioł wciąż tkwię w tym związku i co chwilę płaczę. źródło: NKJP: Facet to świnia, www.forumowisko.pl |
|
|
W końcu to nie moja sprawa, zrobisz, jak zechcesz. Tylko ci tłumaczę, ośle, że to ja mam rację, nie ty. Jeśli mi teraz nie uwierzysz na słowo, to później będzie już za późno. źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007 |
|
|
Wizerunek satanizmu, który ty uważasz za prawdziwy jest niczym innym, jak kościelną propagandą mającą na celu odciągnąć / odstraszyć ludzi od satanizmu i tym samym przeciągnąć ich na stronę kościoła. Niech to wreszcie do ciebie dotrze, uparty ośle. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | osioł |
osłowie |
ndepr |
| osły |
depr | ||
| D. | osła |
osłów |
|
| C. | osłowi |
osłom |
|
| B. | osła |
osłów |
|
| N. | osłem |
osłami |
|
| Ms. | ośle |
osłach |
|
| W. | ośle |
osłowie |
ndepr |
| osły |
depr |