Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozłupię |
rozłupiemy |
|||
| 2 os. |
rozłupiesz |
rozłupiecie |
|||
| 3 os. |
rozłupie |
rozłupią |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozłupałem +(e)m rozłupał |
rozłupałam +(e)m rozłupała |
rozłupałom +(e)m rozłupało |
rozłupaliśmy +(e)śmy rozłupali |
rozłupałyśmy +(e)śmy rozłupały |
| 2 os. |
rozłupałeś +(e)ś rozłupał |
rozłupałaś +(e)ś rozłupała |
rozłupałoś +(e)ś rozłupało |
rozłupaliście +(e)ście rozłupali |
rozłupałyście +(e)ście rozłupały |
| 3 os. |
rozłupał |
rozłupała |
rozłupało |
rozłupali |
rozłupały |
bezosobnik: rozłupano
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozłupmy |
|
| 2 os. |
rozłup |
rozłupcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozłupałbym bym rozłupał |
rozłupałabym bym rozłupała |
rozłupałobym bym rozłupało |
rozłupalibyśmy byśmy rozłupali |
rozłupałybyśmy byśmy rozłupały |
| 2 os. |
rozłupałbyś byś rozłupał |
rozłupałabyś byś rozłupała |
rozłupałobyś byś rozłupało |
rozłupalibyście byście rozłupali |
rozłupałybyście byście rozłupały |
| 3 os. |
rozłupałby by rozłupał |
rozłupałaby by rozłupała |
rozłupałoby by rozłupało |
rozłupaliby by rozłupali |
rozłupałyby by rozłupały |
bezosobnik: rozłupano by
bezokolicznik: rozłupać
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozłupawszy
gerundium: rozłupanie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozłupanie |
rozłupania |
| D. | rozłupania |
rozłupań |
| C. | rozłupaniu |
rozłupaniom |
| B. | rozłupanie |
rozłupania |
| N. | rozłupaniem |
rozłupaniami |
| Ms. | rozłupaniu |
rozłupaniach |
| W. | rozłupanie |
rozłupania |
imiesłów przymiotnikowy bierny: rozłupany
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozłupany |
rozłupany |
rozłupany |
rozłupane |
rozłupana |
| D. | rozłupanego |
rozłupanego |
rozłupanego |
rozłupanego |
rozłupanej |
| C. | rozłupanemu |
rozłupanemu |
rozłupanemu |
rozłupanemu |
rozłupanej |
| B. | rozłupanego |
rozłupanego |
rozłupany |
rozłupane |
rozłupaną |
| N. | rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupaną |
| Ms. | rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozłupani |
rozłupani |
rozłupane |
rozłupane |
| D. | rozłupanych |
rozłupanych |
rozłupanych |
rozłupanych |
| C. | rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanym |
rozłupanym |
| B. | rozłupanych |
rozłupanych |
rozłupanych |
rozłupane |
| N. | rozłupanymi |
rozłupanymi |
rozłupanymi |
rozłupanymi |
| Ms. | rozłupanych |
rozłupanych |
rozłupanych |
rozłupanych |
odpowiednik aspektowy: rozłupywać
Pochodzenie
Zob. łupać
1. kamień
Definicja
Warianty
- rzadziej rozłupić
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | podzielić |
Połączenia
- piorun rozłupał coś; kule rozłupały coś
- rozłupać czaszkę, głowę; drzewo, kamień, kokos, orzech, skorupę
- rozłupać kamieniem
- rozłupać na części, na kawałki
- rozłupywać na pół
Cytaty
|
Niech pan sobie teraz wyobrazi, że to jest ostry miecz, pan ma tylko gołe ręce, a ja chcę panu cięciem z góry rozłupać czaszkę na dwie połówki. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
|
Jarl nie nalegał, sam zdjął z półmiska homara, położył go na desce i rozłupał wzdłuż potężnym, acz precyzyjnie celnym uderzeniem tasaka. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
|
|
Jedna z listewek przeszyła mu [manekinowi] na wylot brzuch nadmuchany powietrzem i pękła; zawisł na drugiej, rozłupanej na dwie ostre drzazgi, które utkwiły w jego gumowym gardle. źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Według łotra, 1978 |
|
|
Ponieważ nie było tu kamienia, którym by można rozłupać orzechy, związałem je ze sobą włóknem, jakim obrastały, i zdobycz przewiesiwszy przez ramię, udałem się w drogę powrotną. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Wyspa Robinsona, 1954 |
|
|
Piorun rozłupał pień ogromnego drzewa jak zapałkę. źródło: NKJP: ic: Uścisk śmierci, Trybuna Śląska, 2002-06-08 |
Składnia
|
+ | rozłupać | + |
CO +
(CZYM) +
(na CO)
|
2. organizację
Definicja
Warianty
- rzadziej rozłupić
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | rozbić |
Cytaty
|
Po pierwszej fazie walki władzy z Kościołem [...] Stalin instruuje Bieruta wprost, że bez aresztowania biskupa, bez głębokiego wejścia w struktury wewnątrzkościelne, bez stworzenia dywersji wewnątrzkościelnej, nie będzie w stanie rozłupać tej organizacji. źródło: Cezary Dąbrowski: Rozmowa z Janem Żarynem: Ksiądz - wróg numer jeden, Zawsze Polska, 11.2016 (zawszepolska.eu) |
|
|
Naród zdezintegrowany, rozbity, rozłupany na kawałki nie potrafi kontrolować elit, które nim rządzą. źródło: Andrzej Zybertowicz: Było wyjście, Gazeta Polska, 19.12.2011 (niezalezna.pl) |
|
|
[...] górnik kopalni Rokitnica ogląda [...] mecz w telewizorze, za jedenaście miesięcy w kopalni zdarzy się katastrofa, która rozłupie jego życie na dwie, bez mała równe, części [...]. źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Alojzy Piontek i Ryszard Krynicki, Polityka, 2005-11-19 |
Składnia
|
|
+ | rozłupać | + |
KOGO/CO +
(na CO)
|