UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kalać

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. kalam
 kalamy
2 os. kalasz
 kalacie
3 os. kala
 kalają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. kalałem
+(e)m kalał
 kalałam
+(e)m kalała
 kalałom
+(e)m kalało
 kalaliśmy
+(e)śmy kalali
 kalałyśmy
+(e)śmy kalały
2 os. kalałeś
+(e)ś kalał
 kalałaś
+(e)ś kalała
 kalałoś
+(e)ś kalało
 kalaliście
+(e)ście kalali
 kalałyście
+(e)ście kalały
3 os. kalał
 kalała
 kalało
 kalali
 kalały

bezosobnik: kalano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę kalał
będę kalać
 będę kalała
będę kalać
 będę kalało
będę kalać
 będziemy kalali
będziemy kalać
 będziemy kalały
będziemy kalać
2 os. będziesz kalał
będziesz kalać
 będziesz kalała
będziesz kalać
 będziesz kalało
będziesz kalać
 będziecie kalali
będziecie kalać
 będziecie kalały
będziecie kalać
3 os. będzie kalał
będzie kalać
 będzie kalała
będzie kalać
 będzie kalało
będzie kalać
 będą kalali
będą kalać
 będą kalały
będą kalać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. kalajmy
2 os. kalaj
 kalajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. kalałbym
bym kalał
 kalałabym
bym kalała
 kalałobym
bym kalało
 kalalibyśmy
byśmy kalali
 kalałybyśmy
byśmy kalały
2 os. kalałbyś
byś kalał
 kalałabyś
byś kalała
 kalałobyś
byś kalało
 kalalibyście
byście kalali
 kalałybyście
byście kalały
3 os. kalałby
by kalał
 kalałaby
by kalała
 kalałoby
by kalało
 kalaliby
by kalali
 kalałyby
by kalały

bezosobnik: kalano by

bezokolicznik: kalać

imiesłów przysłówkowy współczesny: kalając

gerundium: kalanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: kalający

imiesłów przymiotnikowy bierny: kalany

odpowiedniki aspektowe: pokalać , skalać

Pochodzenie

psł. *kaľati 'brudzić, zanieczyszczać błotem, szlamem'

1. ubranie

Definicja

daw. 
wprowadzać brud lub nieporządek

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Połączenia

  • kalać bieliznę, ubranie; biały śnieg, czysty papier

Cytaty

Zdawało się, że mężczyzna nie chce łokciami kalać wymuskanego blatu. Dlatego nie rozparł się, jak można się było spodziewać, pośrodku biurowego mebla.

źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006

Objął ją ręką wolną od widelca, na który nabierał akurat jajecznicę i pocałował w usta, kalając ich doskonały połysk resztkami przeżuwanego jedzenia. Wzdrygnąłem się z obrzydzeniem.

źródło: NKJP: Martyna Żandarska-Ochnik: Pan wichrów i powiewów, 2008

Powoli dotarło do niego, że czuje dyskomfort. Szafa. Ta landara obrzydliwie kalała białą przestrzeń ściany. Wyglądała jak wyrzut sumienia, jak kupa na obrusie.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Drzwi Do…, Esensja, 2007-12

A kiedy wchodzę bramą na dziedziniec, zalany sierpniowym słońcem, ojciec w nieskazitelnym garniturze z tropiku trwa pochylony nad słomką, którą za chwilę podniesie, by nie kalała nieposzlakowanej powierzchni podwórza.

źródło: NKJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1994

Składnia

bez ograniczeń + kalać +
KOGO/CO + (CZYM)

2. świętość

Definicja

książk. 
powodować, że ktoś lub coś traci swój wysoki status i zaczyna być oceniany (oceniane) negatywnie lub być kojarzony (kojarzone) ze złymi rzeczami i negatywnymi wartościami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

  • kalać czyjeś imię, nazwisko; godność, pamięć; duszę; tradycję, świętość; ziemię

Cytaty

Ksiądz nazwał ją kłamczuchą i oznajmił, że nie życzy sobie, aby więcej kalała dom boży swoją obecnością.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

[...] kiedy przychodzili goście, chował się w kąt, by swą grzesznością nie kalać zwyczajnej dobroci, którą roztaczał wokół siebie Jakub.

źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007

Moja wnuczka kala narodowe tradycje. Że Bóg mi tego nie oszczędził! Masz spalić natychmiast to paskudztwo.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Panowanie Mswatiego III przypadło jednak na czasy obalania dawnych pomników, kalania świętości i upadku tabu.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: AFRYKA: Gazeta Wyborcza, 1998-05-08

Składnia

bez ograniczeń + kalać +
CO + (CZYM)

3. rytualnie

Definicja

rel. 
czynić nieczystym w sensie rytualnym, religijnym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Cytaty

Ale gdy przywódcy faryzejscy myśleli o reformie, która miała odrodzić cały naród, szerokie rzesze faryzeuszów nienawidziły amhaarezów równie mocno jak i saduceuszów. Ich reforma wymagała czystości, czystości absolutnej, której nie kala ani niewiara, ani nędzne, codzienne grzechy.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Kościół, rozbierany i niszczony, w świadomości okolicznych mieszkańców długo jednak pozostawał miejscem na swój sposób świętym. Można było rabować zeń materiał budowlany, ale nie należało go kalać pochówkiem innowiercy.

źródło: NKJP: NAUKA: Gazeta Wyborcza, 1994-11-18

Składnia

Rzosobowy + kalać +
CO + CZYM

Frazeologizmy

ktoś kala własne gniazdo
ktoś nie kala sobie rąk czymś

Przysłowia

Zły to ptak, co własne gniazdo kala
Data ostatniej modyfikacji: 03.09.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN