UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zająć

Chronologizacja

1385, SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zajmę	zajmiemy
2 os.	zajmiesz	zajmiecie
3 os.	zajmie	zajmą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zająłem +(e)m zajął	zajęłam +(e)m zajęła	zajęłom +(e)m zajęło	zajęliśmy +(e)śmy zajęli	zajęłyśmy +(e)śmy zajęły
2 os.	zająłeś +(e)ś zajął	zajęłaś +(e)ś zajęła	zajęłoś +(e)ś zajęło	zajęliście +(e)ście zajęli	zajęłyście +(e)ście zajęły
3 os.	zajął	zajęła	zajęło	zajęli	zajęły

bezosobnik: zajęto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zajmijmy
2 os.	zajmij	zajmijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zająłbym bym zajął	zajęłabym bym zajęła	zajęłobym bym zajęło	zajęlibyśmy byśmy zajęli	zajęłybyśmy byśmy zajęły
2 os.	zająłbyś byś zajął	zajęłabyś byś zajęła	zajęłobyś byś zajęło	zajęlibyście byście zajęli	zajęłybyście byście zajęły
3 os.	zająłby by zajął	zajęłaby by zajęła	zajęłoby by zajęło	zajęliby by zajęli	zajęłyby by zajęły

bezosobnik: zajęto by

bezokolicznik: zająć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zająwszy

gerundium: zajęcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zajęcie	zajęcia
D.	zajęcia	zajęć
C.	zajęciu	zajęciom
B.	zajęcie	zajęcia
N.	zajęciem	zajęciami
Ms.	zajęciu	zajęciach
W.	zajęcie	zajęcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zajęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zajęty	zajęty	zajęty	zajęte	zajęta
D.	zajętego	zajętego	zajętego	zajętego	zajętej
C.	zajętemu	zajętemu	zajętemu	zajętemu	zajętej
B.	zajętego	zajętego	zajęty	zajęte	zajętą
N.	zajętym	zajętym	zajętym	zajętym	zajętą
Ms.	zajętym	zajętym	zajętym	zajętym	zajętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zajęci	zajęci	zajęte	zajęte
D.	zajętych	zajętych	zajętych	zajętych
C.	zajętym	zajętym	zajętym	zajętym
B.	zajętych	zajętych	zajętych	zajęte
N.	zajętymi	zajętymi	zajętymi	zajętymi
Ms.	zajętych	zajętych	zajętych	zajętych

odpowiednik aspektowy: zajmować

Pochodzenie

psł. *zajęti, *zajьmǫ 'zająć, zabrać, zagarnąć'

Zob. jąć

1. przestrzeń

Definicja

zapełnić w całości określoną przestrzeń

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

zająć pokój, regał, stół; ekran; plac, ulicę; pas drogi

Cytaty

W sterowni pracowały tylko automaty. W ich polu widzenia, na krzyżu celowniczym, leżała tarcza słońca, niewiele gorętszego od zwykłego czerwonego karła. Kiedy jej krąg zajął połowę szerokości ekranu, reakcja anihilacyjna została wstrzymana.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1964

Olbrzymi plac otaczający Pałac Kultury i Nauki zajęły tysiące „szczęk”, metalowych składanych budek, z których handlowano wszystkim. Chodniki najważniejszych ulic zapełniły się łóżkami polowymi i składanymi stolikami drobnych sprzedawców.

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Miłość, wojna, rewolucja : szkice na czas kryzysu, 2009

Składnia

zająć

2. fotel

Definicja

stanąć, usiąść lub położyć się w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

zająć fotel, krzesło, łóżko, miejsce

Cytaty

Teraz popatrzmy, jak zachowuje się człowiek kulturalny w podobnej sytuacji. Przyjechał o północy do hotelu. Portier kazał mu iść na III piętro i zająć łóżko pierwsze na prawo od drzwi.

źródło: NKJP: Ryszard Myśliwiec: Drogi dojścia do Boga, 2009

Kiedy znalazł się wreszcie w pociągu, zajął miejsce przy oknie, twarz zasłaniając wiszącą na haku kurtką.

źródło: NKJP: K. Frelichowski: Czas próby cz.II, Akant, 2008-12

Kawiarnia Lotos idealnie nadawała się na spotkania z informatorami. Położona w inteligenckiej dzielnicy, nie była odwiedzana przez półświatek, natomiast jej średni standard odstraszał gości z establishmentu, w którym współpraca z przestępcami nie należała do rzadkości. Senik zajął stolik w rogu i rozejrzał się po praktycznie pustej o tej porze sali.

źródło: NKJP: Paweł Pollak: Kanalia, 2006

Składnia

zająć

3. miejsce w kolejce

Definicja

pot.

zarezerwować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

Połączenia

zająć komuś kolejkę, miejsce

Cytaty

Zatem rozrywka kulturalna w sobotę była gwarantowana. Musiałam ją jakoś do tego przygotować, więc jak tylko weszliśmy do galerii, oni pognali do kina zająć kolejkę do kasy, a ja skręciłam do księgarni.

źródło: NKJP: Karolina Macios, Wszyscy mężczyźni mojego kota, 2008

Skręcili w prawo do kasyna, Kowalik zatrzymał się z Nelą. - Zajmijcie mi miejsce - poprosił kolegów. - Ja odprowadzę Nelę na obiad do „Dwójki” i zaraz wracam.

źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

Składnia

zająć

CO + KOMU

4. lokal

Definicja

zamieszkać w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

lokal, mieszkanie, pokój, pięto; dom

Cytaty

Łatwe do dostrzeżenia są również istotne wątpliwości aksjologiczne, nasuwa się bowiem pytanie, dlaczego osoba, która samowolnie zajęła lokal mieszkalny, lub osoba znęcająca się nad własną rodziną, korzystać ma z dobrodziejstwa gwarancji tymczasowego pomieszczenia, podczas gdy rodzina zamieszkująca w altanie, nawet gdy nie zajęła jej samowolnie, ma być tego przywileju pozbawiona

źródło: NKJP: Uchwała z dnia 9 lutego 2007 r., III CZP 157/06

W przyszłości miałam zająć pokój dziadka, a dziadek przeniósłby się wtedy do drugiego, zwanego stołowym. Tej przyszłości nie doczekaliśmy ani w tamtym domu, ani nawet w pięknym, poniemieckim mieście, w którym dom się znajdował.

źródło: NKJP: Monika Rakusa: Baśnie dla Antosia, 2010

Składnia

zająć

5. lokatę w rywalizacji

Definicja

być na określonym miejscu w rywalizacji sportowej lub jakiejś klasyfikacji

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Połączenia

zająć (pierwszą, drugą, trzecią...) lokatę, pozycję; (pierwsze, drugie, trzecie...) miejsce

Cytaty

Wojtek interesuje się także fotografią. W drugiej klasie wziął udział w konkursie pt.: „Portret” i zajął pierwsze miejsce.

źródło: NKJP: Trzeba zawsze wierzyć w siebie, Dziennik Zachodni, 2004-01-30

Podczas mundialu w USA w 1994 r. Amerykanom udało się wyjść z grupy eliminacyjnej. W następnych mistrzostwach we Francji przegrali jednak ze wszystkimi w grupie i zajęli ostatnie 32 miejsce.

źródło: NKJP: Tomasz Zalewski: Amerykanie: Kopciuszek na fali, Polityka, 2002-05-25

Składnia

zająć

6. łazienkę

Definicja

zacząć korzystać z czegoś, powodując, że jest to niedostępne dla innych osób

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Połączenia

zająć kuchnię, łazienkę; łącze
numer, telefon zajęty; linia zajęta

Cytaty

Już myślałem, że nawalisz - niecierpliwił się Grześ. - Nigdy nie nawalam. Musiałem tylko wziąć prysznic, zanim Mirella zajmie łazienkę. Siedzi tam ponad godzinę.

źródło: NKJP: Krystyna Boglar, Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996

Kiedyś w dzieciństwie odezwałem się niepytany i mam nauczkę do dziś. Wtedy obciąłem grzywkę mojej kuzynce Pau- lince bez jej zgody. Ciocia podrzuciła ją do nas na noc. Paulinka zajęła moje łóżko, a mnie się to nie spodobało. W nocy wyciąłem jej całą grzywkę, więc wszyscy bardzo się zdenerwowali i zamknęli mnie za karę w pokoju.

źródło: NKJP: Małgorzata Strękowska-Zaremba: Detektyw Kefirek i pierwszy trup, 2011

Składnia

zająć

7. kraj

Definicja

wprowadzić na jakiś teren wojska i w ten sposób uzyskać nad nim kontrolę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny typy terytoriów, podział administracyjny

Połączenia

Hitler, Stalin zajął; Niemcy, Amerykanie zajęli coś; wojska (amerykańskie, niemieckie, radzieckie...) zajęły coś
zająć budynek, kraj, miasto, teren, wyspę

Cytaty

Jeszcze większy szok w sferach wojskowych wywołała wiadomość, że Niemcy desantem spadochronowym zajęli Kretę, bronioną nie tylko przez wojska greckie, ale przez trzy czwarte angielskiego korpusu ekspedycyjnego.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Podziały wewnętrzne w Stanach Zjednoczonych próbowała natychmiast wykorzystać Hiszpania, chcąc zająć Dominikanę. [...] Hiszpanie, widząc osłabienie Stanów Zjednoczonych wojną domową, zignorowali protest i 1 lipca 1861 r. powiadomili Amerykanów o aneksji republiki Dominikany.

źródło: NKJP: Longin Pastusiak tytuł Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999

Dwunastego września Niemcy zajęli gmach ZUS-u i przecięli w ten sposób wątłe połączenie Czerniakowa ze Śródmieściem.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko, Pokolenie, 1951

Składnia

zająć

8. czas

Definicja

trwać określony czas, którego dana osoba nie może poświęcić na coś innego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu

Połączenia

zająć chwilę, moment; minutę, dziesięć minut; godzinę; (cały) dzień, miesiąc, rok

Cytaty

Znała bezpieczny punkt dostępowy parę przecznic dalej, korzystali z niego czasami jej klienci z centrum. Mogła mu pokazać, gdzie to jest, choćby zaraz, tylko się ubierze, to zajmie moment.

źródło: NKJP: Richard Morgan: Trzynastka, Esensja, 2008-07

To, o czym mówisz, mogłoby nam zająć tygodnie, może miesiące, a specjalnie nie zmieniłoby sytuacji.

źródło: NKJP: Antoni Kapelański: Wielki Koneser, 2006

Dużo czasu zajęło wytłumaczenie matce i czujnemu obywatelowi motywów mego postępku.

źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008

Składnia

zająć

9. dziecko

Definicja

spowodować, że ktoś się nie nudzi, bo ma coś konkretnego zrobić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny

Połączenia

zająć dziecko, gości

Cytaty

Gdy [...] nie potrafił już nic wymyślić, czym by mógł zająć towarzystwo, a nie miał ochoty więcej pić, co też się zdarzało, przypominał sobie o kolosie rodyjskim. Pokaże zainteresowanym jeden z siedmiu cudów świata, od którego są o krok.

źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tyberiusz Cezar, 2009

[...] w rzeczywistości komputer spełnia tę samą rolę, jaką swojego czasu spełniał telewizor. Dziecko można bardzo łatwo zająć tym, co dzieje się na ekranie. Wartość programów edukacyjnych dla rozwoju nie ma wtedy znaczenia. Rodzice mogą po prostu łatwo zająć dziecko komputerem.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

zająć

KOGO + (CZYM)

10. czytelnika

Definicja

wywołać zainteresowanie, które trwa dłuższy czas

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

Połączenia

zająć czytelników, publiczność, słuchaczy, widzów

Cytaty

Co innego pan X lub Y zajmujący eksponowane stanowisko i znany z pierwszych stron gazet, który defrauduje milionowe kwoty z państwowej kasy lub w inny sposób znajduje pole dla swej złodziejskiej aktywności. Taka historia z powodzeniem sprzeda się w milionowym nakładzie i zajmie czytelnika na dobrych kilka tygodni.

źródło: NKJP: Jan Gottwald: Piętnaście lat minęło..., Dziennik Polski, 2005-03-09

Ostatnią erupcję umiejętności [aktora] trwającą kilkanaście minut, teatrolodzy-sejsmolodzy odnotowali 5 kwietnia 1998 r. Wtedy aktor mógł zająć widzów swoją rolą w „Naszym człowieku”.

źródło: NKJP: Krzysztof Kucharski: Schejbal jak wulkan Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-05-30

Składnia

zająć

KOGO

11. nieruchomość

Definicja

praw.

działając z upoważnienia prawnego, spowodować, że określony przedmiot, suma pieniężna lub budynek stanowi zabezpieczenie spłaty długu przez jej dotychczasowego właściciela

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zaaresztować, zasekwestrować, zatradować

Połączenia

komornik, sąd zajął coś
zająć dom, budynek, meble, nieruchomość, ruchomości; konto, pensję, pobory, wypłatę

Cytaty

Zaplanowana była narada związana z przewidywaną akcją wyegzekwowania od firmy podatku od wzbogacenia wojennego. Komornik zajął już gotówkę w kasie, pracownikom wzywanym na przesłuchania jednoznacznie komunikowano, że będą mieli innego pracodawcę. Wszyscy mieli poczucie, że działalność firmy dobiega końca i nic na to nie można poradzić, chodziło raczej o to, aby próbować zmniejszyć dolegliwości z tym związane dla rodziny i dla pracowników

źródło: NKJP: Feliks Jabłkowski: Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy: romans ekonomiczny, 2005

Wojna archidiecezji z komornikami z Inowrocławia zaczęła się pod koniec marca, kiedy to jeden z nich zajął meble i inne przedmioty znajdujące się w gdańskiej kurii.

źródło: NKJP: Tomasz Falba Czesław Romanowski: Zlicytują majątek kurii, Dziennik Bałtycki, 2004-04-29

Składnia

zająć

12. ogień dach

Definicja

objąć szkodliwym działaniem całość określonej powierzchni lub obiektu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

zająć budynek, dach, (pierwsze, drugie...) piętro

Cytaty

Dzidzia zaczęła krzesać zębami iskry, które po jakimś czasie przepaliły sznurki, na których zaczepiona była cała postać. Z hukiem spadła na kościelną posadzkę w białe i czarne mozaiki. Po drodze zaczepiła długą suknią o zapalone gromnice, które natychmiast zajęły materiał. Dzidzia zaczęła palić się niczym pochodnia.

źródło: NKJP: Sylwia Chutnik, Dzidzia, 2009

Nie wiem, dlaczego tak się dzieje, syn przy każdej próbie przełknięcia choćby najmniejszego kęsa, dławi się. Podejrzewam, że nowotwór zajął już cały przewód pokarmowy.

źródło: NKJP: Beata Kanik: Trzymając śmerć za rękę, 2008

Składnia

zająć

13. pozycję wyczekującą

Definicja

używane w celu zakomunikowania o zaistnieniu czynności lub stanu, wyrażonego następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

zająć pozycję, postawę (wyczekującą)

Cytaty

Jeden z dyrektorów komisji ekonomicznej do spraw Afryki: - Afryka musi się ocknąć, musi się obudzić!; - należy powstrzymać postępujący proces marginalizacji Afryki. Czy to się uda, nie wiem; - obawiam się, czy społeczeństwa Afryki będą zdolne zająć postawę autokrytyczną, a od tego wiele zależy.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński Heban, 2004

Przeciwstawiając się dorosłym, młodzież stara się praktycznie i aktywnie zająć pozycję równoprawnego partnera i działać metodą „stworzonych faktów” (np. „wbrew zakazom przychodzę późno do domu”).

źródło: NKJP: Anna Oleszkowicz: Bunt młodzieńczy, 2006

Składnia

zająć

14. pozycje do ataku

Definicja

zacząć się znajdować w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

zająć pozycję, stanowisko

Cytaty

Rycerze mazowieccy zajęli pozycje obok kościoła św. Floriana, ale, zagrożeni kontratakiem mieszczan, w końcu zmuszeni byli wycofać się na północ.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kalicki: Pierścionek Jagiełły, Gazeta Wyborcza, 1997-06-06

Wzniesiono barykady, w wąskich strzelnicach budynków zajęli stanowiska snajperzy, sprowadzono więcej strzelb i amunicji, a także oddziały milicji z sąsiednich osiedli. Indianie walczyli z determinacją.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Składnia

zająć

Frazeologizmy

ktoś zajął stanowisko

Data ostatniej modyfikacji: 17.02.2023