UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

spieszyć się

rzadziej śpieszyć się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spieszę się	spieszymy się
2 os.	spieszysz się	spieszycie się
3 os.	spieszy się	spieszą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłem się +(e)m się spieszył	spieszyłam się +(e)m się spieszyła	spieszyłom się +(e)m się spieszyło	spieszyliśmy się +(e)śmy się spieszyli	spieszyłyśmy się +(e)śmy się spieszyły
2 os.	spieszyłeś się +(e)ś się spieszył	spieszyłaś się +(e)ś się spieszyła	spieszyłoś się +(e)ś się spieszyło	spieszyliście się +(e)ście się spieszyli	spieszyłyście się +(e)ście się spieszyły
3 os.	spieszył się	spieszyła się	spieszyło się	spieszyli się	spieszyły się

bezosobnik: spieszono się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się spieszył będę się spieszyć	będę się spieszyła będę się spieszyć	będę się spieszyło będę się spieszyć	będziemy się spieszyli będziemy się spieszyć	będziemy się spieszyły będziemy się spieszyć
2 os.	będziesz się spieszył będziesz się spieszyć	będziesz się spieszyła będziesz się spieszyć	będziesz się spieszyło będziesz się spieszyć	będziecie się spieszyli będziecie się spieszyć	będziecie się spieszyły będziecie się spieszyć
3 os.	będzie się spieszył będzie się spieszyć	będzie się spieszyła będzie się spieszyć	będzie się spieszyło będzie się spieszyć	będą się spieszyli będą się spieszyć	będą się spieszyły będą się spieszyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spieszmy się
2 os.	spiesz się	spieszcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłbym się bym się spieszył	spieszyłabym się bym się spieszyła	spieszyłobym się bym się spieszyło	spieszylibyśmy się byśmy się spieszyli	spieszyłybyśmy się byśmy się spieszyły
2 os.	spieszyłbyś się byś się spieszył	spieszyłabyś się byś się spieszyła	spieszyłobyś się byś się spieszyło	spieszylibyście się byście się spieszyli	spieszyłybyście się byście się spieszyły
3 os.	spieszyłby się by się spieszył	spieszyłaby się by się spieszyła	spieszyłoby się by się spieszyło	spieszyliby się by się spieszyli	spieszyłyby się by się spieszyły

bezosobnik: spieszono by się

bezokolicznik: spieszyć się

imiesłów przysłówkowy współczesny: spiesząc się

gerundium: spieszenie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spieszenie się	spieszenia się
D.	spieszenia się	spieszeń się
C.	spieszeniu się	spieszeniom się
B.	spieszenie się	spieszenia się
N.	spieszeniem się	spieszeniami się
Ms.	spieszeniu się	spieszeniach się
W.	spieszenie się	spieszenia się

imiesłów przymiotnikowy czynny: spieszący się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spieszący się	spieszący się	spieszący się	spieszące się	spiesząca się
D.	spieszącego się	spieszącego się	spieszącego się	spieszącego się	spieszącej się
C.	spieszącemu się	spieszącemu się	spieszącemu się	spieszącemu się	spieszącej się
B.	spieszącego się	spieszącego się	spieszący się	spieszące się	spieszącą się
N.	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącą się
Ms.	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spieszący się	spieszący się	spieszące się	spieszące się
D.	spieszących się	spieszących się	spieszących się	spieszących się
C.	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się	spieszącym się
B.	spieszących się	spieszących się	spieszących się	spieszące się
N.	spieszącymi się	spieszącymi się	spieszącymi się	spieszącymi się
Ms.	spieszących się	spieszących się	spieszących się	spieszących się

Pochodzenie

psł. *spěšiti (sę) 'dążyć do czegoś'

Czasownik pochodzący od psł. rzeczownika *spěchъ ‘pośpiech’ (stąd: st.pol. i pol. (dawne ) śpiech ‘czynności, działanie’, ‘pośpiech’), który z kolei wywodzi się od psł. czasownika *spěti ‘udawać się’ > ‘rozwijać się, podążać’ > ‘śpieszyć się’ (poświadczony w dawnej polszczyźnie: śpiać, śpieję ‘podążać, pośpieszać; mieć czas, być wolnym’).
Por. pośpiech

1. iść szybko

Definicja

iść lub jechać dokądś szybko z powodu niedostatku czasu

Warianty

rzadziej śpieszyć się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

spieszyć się do domu, do pracy, do szkoły, do biura;
spieszyć się na autobus, na pociąg; na lekcje, na spotkanie

Cytaty

Piątek, szesnasta, ludzie kończą pracę i spieszą się do domów albo od razu do kina, do teatru, na imprezy.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Nie ma takiego miasta, 2010

Ewa uśmiecha się. Pamięta. Ale obejrzy później. Teraz musi już iść, spieszy się na zbiórkę. I znika.

źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Lustra, 1999

Na szczęście dość powszechnym krakowskim zwyczajem jest niedzielny poobiedni spacer. Wtedy to tłumy niespieszących się, pogodnych mieszczan przemierzają szacowne metry Floriańskiej, Rynku, Grodzkiej i okolic.

źródło: NKJP: Głos Ojca Pio , 2005-08

Składnia

spieszyć się

DOKĄD + na CO

2. nie mieć czasu

Definicja

odczuwać, że ma się mało czasu i powinno się jak najszybciej znaleźć w innym miejscu niż to, o którym mowa

Warianty

rzadziej śpieszyć się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

ludzie, wszyscy spieszą się
mnie się nie spieszy

Cytaty

	Okupacja, każdy wie, co to znaczyło - Mieczysława Mączewska opowiada jakby się spieszyła. Ma 73 lata, okulary na nosie i siwe włosy. Porusza się szybko, ale z gracją. źródło: NKJP: Super Expres, 1998, nr 61, Warszawa
	Potem pani minister się już bardzo spieszyła i myśmy wręczały nasze uwagi kolejne, których kopie również macie, państwo, w dokumentach. źródło: NKJP:Stenogram z 70. posiedzenia Komisji Śledczej do zbadania ujawnionych w mediach zarzutów dotyczących przypadków korupcji podczas prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji (SRTV) w dniu 7 października 2003 r.
	Wciąż się spieszymy – jeżeli nie fizycznie, to w myślach. Równocześnie tyle czasu przecieka nam przez palce – trwonimy go. Ale źródło: NKJP: Gazeta Ubezpieczeniowa, 2000-11-22
	Nam się bardzo spieszyło i chcieliśmy rozpocząć studia jak najszybciej. źródło: NKJP: Elwira Kucharska: Siła przyciągania, czyli polskie losy, 2008
	Bez przerwy się spieszysz, liczysz każdą minutę, nie możesz żyć bez zegarka. źródło: NKJP: Cosmopolitan, nr 03, 2000

Składnia

Rz_osobowy

spieszyć się

3. robić coś w pośpiechu

Definicja

robić coś szybko, starając się w danym czasie zrobić więcej niż inni lub niż kiedy indziej

Warianty

rzadziej śpieszyć się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

spieszyć się z przygotowaniem projektów, z wyborami, z wykonaniem planu, z zakupami...

Cytaty

Wykonawca spieszy się z budową traktu, ponieważ w Boże Ciało ma tędy przejść procesja.

źródło: NKJP: (bbs): W Boże Ciało procesja przejdzie nowym deptakiem, Dziennik Łódzki, 2006-05-13

Kto zawinił? Może pielęgniarka, która nie umyła rąk przed pobraniem krwi. Albo lekarz, który spieszył się przy robieniu zastrzyku i zlekceważył podstawowe standardy higieny.

źródło: NKJP: Paweł Walewski:Strajk w fabryce, Polityka, 2007-06-02

Prace przy Bramie Klasztornej mają się zakończyć w grudniu br. Konserwatorzy muszą się spieszyć, ponieważ niska temperatura nie sprzyja murarce i pracom z użyciem wody.

źródło: NKJP: Gazeta Miejska, nr 91, 2001, Toruń

Składnia

Rz_osobowy	+	spieszyć się	+	z CZYM
	+	spieszyć się	+	przy CZYM

4. nie zwlekać

Definicja

starać się zrobić coś wcześniej, nie odkładając tego na później

Warianty

rzadziej śpieszyć się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

spieszyć się z kupnem, z odpowiedzią
spieszyć się kochać ludzi

Cytaty

	W zamku, w którym mieszkała wciąż bardzo atrakcyjna młoda wdowa, zaczęli pojawiać się liczni konkurenci do jej ręki, ale ona nie spieszyła się z powtórnym wyjściem za mąż. źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane : rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001
	- Roksana została zakwalifikowana do wykonania transplantacji rogówki. Nie spieszymy się z operacją, bo dziecko - choć bardzo słabo - ale widzi. źródło: NKJP: Goniec Rumski, 1999-07-16
	. Czy warto się spieszyć, by zaciągnąć kredyt jeszcze w tym roku? źródło: NKJP: Wprost, 1999-11.07
	Konkurs trwa od 30 listopada i na szczęśliwców czeka kilkadziesiąt albumów. Ale należy się spieszyć - kto pierwszy ten lepszy! źródło: NKJP: Dlaczego?, 2009-09-17

Składnia

+	spieszyć się	+	z CZYM
+	spieszyć się	+	BEZOKOLICZNIK
+	spieszyć się	+	ŻEBY ZDANIE

5. o zegarze

Definicja

wskazywać godzinę późniejszą niż w rzeczywistości

Warianty

rzadziej śpieszyć się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu

Cytaty

Wszystkie moje zegarki spieszą się o kilkanaście minut. Takie mam przyzwyczajenie – nastawiam zegarki na wcześniejszą godzinę, żeby nie spóźniać się na spotkania ze znajomymi.

źródło: NKJP: X: Oto twarze miasta, Polska. Głos Wielkopolski, 2005-06-06

Na stoliku nocnym przy łóżku stał blaszany budzik. Edward wiedział, że spieszy się o dwie minuty.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967

Właśnie. ile czasu się spieszy ten zegarek ? dwie minuty

źródło: NKJP: Rozmowa przy kawie, PELCRA

Składnia

Rz_nieżywotny

spieszyć się

Przysłowia

Spiesz się powoli
Gdy / Jeśli / Jak się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy

Data ostatniej modyfikacji: 16.12.2014