Chronologizacja
Na podstawie indeksu haseł
Pochodzenie
Czasownik oparty na rzeczowniku żer (st.pol. i dial. też żyr < psł. *žirъ ‘żarcie, pożeranie; to, co się żre, pożera’ - rzeczownik oparty na psł. temacie *žьr- ze wzdłużeniem samogłoski rdzennej *ь >*i; por. żreć ), z rozwojem -yr- > -er- na gruncie polskim.
1. na liściach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Połączenia
- owady, ptaki, ryby, zwierzęta; bobry, kaczki, jelenie, niedźwiedzie, sarny; gryzonie, pasożyty, szkodniki; robaki; gąsienice, larwy, mszyce; stada żerują
- żerować na trupach; na drzewach, na liściach, na roślinie; na polach, na uprawach
- żerować w dzień, w nocy; w lesie, w wodzie
- żerować chętnie; intensywnie; nocą
- zaczynać żerować
- żerowanie i odpoczynek
- miejsce; ślad żerowania
Cytaty
|
Zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy żerują od spodu liści, a najczęściej przebywają w zagięciach wzdłuż nerwu głównego. źródło: NKJP: Gabriel Łabanowski: Dobrze wiedzieć niekoniecznie stosować, Kwiaty, nr 2, 1988 |
|
|
W przypadku stwierdzenia np. omacnicy prosowianki (łac. Ostrinia nubilalis) żerującej na uprawach kukurydzy, odpowiedzialność za szkody huraganowe jest wyłączona. źródło: NKJP: Bernard Mycielski: Zagrożenia w uprawie kukurydzy, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2005-04-19 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
żeruję |
żerujemy |
|||
| 2 os. |
żerujesz |
żerujecie |
|||
| 3 os. |
żeruje |
żerują |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
żerowałem +(e)m żerował |
żerowałam +(e)m żerowała |
żerowałom +(e)m żerowało |
żerowaliśmy +(e)śmy żerowali |
żerowałyśmy +(e)śmy żerowały |
| 2 os. |
żerowałeś +(e)ś żerował |
żerowałaś +(e)ś żerowała |
żerowałoś +(e)ś żerowało |
żerowaliście +(e)ście żerowali |
żerowałyście +(e)ście żerowały |
| 3 os. |
żerował |
żerowała |
żerowało |
żerowali |
żerowały |
bezosobnik: żerowano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę żerował będę żerować |
będę żerowała będę żerować |
będę żerowało będę żerować |
będziemy żerowali będziemy żerować |
będziemy żerowały będziemy żerować |
| 2 os. |
będziesz żerował będziesz żerować |
będziesz żerowała będziesz żerować |
będziesz żerowało będziesz żerować |
będziecie żerowali będziecie żerować |
będziecie żerowały będziecie żerować |
| 3 os. |
będzie żerował będzie żerować |
będzie żerowała będzie żerować |
będzie żerowało będzie żerować |
będą żerowali będą żerować |
będą żerowały będą żerować |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
żerujmy |
|
| 2 os. |
żeruj |
żerujcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
żerowałbym bym żerował |
żerowałabym bym żerowała |
żerowałobym bym żerowało |
żerowalibyśmy byśmy żerowali |
żerowałybyśmy byśmy żerowały |
| 2 os. |
żerowałbyś byś żerował |
żerowałabyś byś żerowała |
żerowałobyś byś żerowało |
żerowalibyście byście żerowali |
żerowałybyście byście żerowały |
| 3 os. |
żerowałby by żerował |
żerowałaby by żerowała |
żerowałoby by żerowało |
żerowaliby by żerowali |
żerowałyby by żerowały |
bezosobnik: żerowano by
bezokolicznik: żerować
imiesłów przysłówkowy współczesny:
żerując
gerundium: żerowanie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | żerowanie |
żerowania |
| D. | żerowania |
żerowań |
| C. | żerowaniu |
żerowaniom |
| B. | żerowanie |
żerowania |
| N. | żerowaniem |
żerowaniami |
| Ms. | żerowaniu |
żerowaniach |
| W. | żerowanie |
żerowania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: żerujący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | żerujący |
żerujący |
żerujący |
żerujące |
żerująca |
| D. | żerującego |
żerującego |
żerującego |
żerującego |
żerującej |
| C. | żerującemu |
żerującemu |
żerującemu |
żerującemu |
żerującej |
| B. | żerującego |
żerującego |
żerujący |
żerujące |
żerującą |
| N. | żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującą |
| Ms. | żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | żerujący |
żerujący |
żerujące |
żerujące |
| D. | żerujących |
żerujących |
żerujących |
żerujących |
| C. | żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującym |
| B. | żerujących |
żerujących |
żerujących |
żerujące |
| N. | żerującymi |
żerującymi |
żerującymi |
żerującymi |
| Ms. | żerujących |
żerujących |
żerujących |
żerujących |
Składnia
| Rzżywotny | + | żerować | + |
na CZYM +
(KIEDY)
|
2. na naiwności
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | paść się |
Połączenia
- dziennikarz, oszust, polityk żeruje
- żerować czyimś kosztem
- żerować na ludziach, na biednych; na (ludzkiej) ciemnocie, naiwności, niewiedzy; na nieszczęściu; na emocjach, na uczuciach
Cytaty
|
Obecnie cyberprzestępcy ponownie żerują na nieszczęściu i kuszą internautów podróbkami leku Tamiflu, stosowanego przy objawach ptasiej grypy. źródło: NKJP: Piotr Konieczny: Fałszywe leki na ptasią grypę w sieci, Dziennik Internautów, 2006-02-23 |
|
|
- W ogóle nie będę pisał tego reportażu. Nie potrafię żerować na czyjejś śmierci. źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978 |
|
|
Miłość to wymysł literatów, filmowców i dziennikarzy, żerujących na skandalach małżeńskich, na podtrzymaniu tego mitu nieźle zarabiają. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994 |
|
|
Chcieli pożyczki, a stracili pieniądze. To żerowanie na ludzkiej naiwności - podkreśla Borowiak. źródło: NKJP: Aldona Minorczyk-Cichy, Łukasz Cieśla: Kiedyś oszukiwał modelki, teraz naciąga na kredyty, Dziennik Zachodni, 2009-09-03 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
żeruję |
żerujemy |
|||
| 2 os. |
żerujesz |
żerujecie |
|||
| 3 os. |
żeruje |
żerują |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
żerowałem +(e)m żerował |
żerowałam +(e)m żerowała |
żerowałom +(e)m żerowało |
żerowaliśmy +(e)śmy żerowali |
żerowałyśmy +(e)śmy żerowały |
| 2 os. |
żerowałeś +(e)ś żerował |
żerowałaś +(e)ś żerowała |
żerowałoś +(e)ś żerowało |
żerowaliście +(e)ście żerowali |
żerowałyście +(e)ście żerowały |
| 3 os. |
żerował |
żerowała |
żerowało |
żerowali |
żerowały |
bezosobnik: żerowano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę żerował będę żerować |
będę żerowała będę żerować |
będę żerowało będę żerować |
będziemy żerowali będziemy żerować |
będziemy żerowały będziemy żerować |
| 2 os. |
będziesz żerował będziesz żerować |
będziesz żerowała będziesz żerować |
będziesz żerowało będziesz żerować |
będziecie żerowali będziecie żerować |
będziecie żerowały będziecie żerować |
| 3 os. |
będzie żerował będzie żerować |
będzie żerowała będzie żerować |
będzie żerowało będzie żerować |
będą żerowali będą żerować |
będą żerowały będą żerować |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
żerujmy |
|
| 2 os. |
żeruj |
żerujcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
żerowałbym bym żerował |
żerowałabym bym żerowała |
żerowałobym bym żerowało |
żerowalibyśmy byśmy żerowali |
żerowałybyśmy byśmy żerowały |
| 2 os. |
żerowałbyś byś żerował |
żerowałabyś byś żerowała |
żerowałobyś byś żerowało |
żerowalibyście byście żerowali |
żerowałybyście byście żerowały |
| 3 os. |
żerowałby by żerował |
żerowałaby by żerowała |
żerowałoby by żerowało |
żerowaliby by żerowali |
żerowałyby by żerowały |
bezosobnik: żerowano by
bezokolicznik: żerować
imiesłów przysłówkowy współczesny:
żerując
gerundium: żerowanie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | żerowanie |
żerowania |
| D. | żerowania |
żerowań |
| C. | żerowaniu |
żerowaniom |
| B. | żerowanie |
żerowania |
| N. | żerowaniem |
żerowaniami |
| Ms. | żerowaniu |
żerowaniach |
| W. | żerowanie |
żerowania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: żerujący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | żerujący |
żerujący |
żerujący |
żerujące |
żerująca |
| D. | żerującego |
żerującego |
żerującego |
żerującego |
żerującej |
| C. | żerującemu |
żerującemu |
żerującemu |
żerującemu |
żerującej |
| B. | żerującego |
żerującego |
żerujący |
żerujące |
żerującą |
| N. | żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującą |
| Ms. | żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | żerujący |
żerujący |
żerujące |
żerujące |
| D. | żerujących |
żerujących |
żerujących |
żerujących |
| C. | żerującym |
żerującym |
żerującym |
żerującym |
| B. | żerujących |
żerujących |
żerujących |
żerujące |
| N. | żerującymi |
żerującymi |
żerującymi |
żerującymi |
| Ms. | żerujących |
żerujących |
żerujących |
żerujących |
Składnia
|
+ | żerować | + |
na KIM/CZYM
|