UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uciskać

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. ciskać

1. rękami

Definicja

przykładając do czegoś jakąś swoją część ciała i działając z pewną siłą, powodować, że to się ugina

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii cechy dotykowe

Połączenia

uciskać brzuch, klatkę piersiową, skronie
uciskać dłońmi, kolanem, palcem, paznokciem, ręką
uciskać lekko, mocno

Cytaty

	- Pielęgniarki uciskały udo. Jak zobaczyłem to pierwszy raz, omal nie zemdlałem. źródło: NKJP: Smak dorosłości, Tygodnik Ciechanowski, 2005-03-04
	Nie mogła sobie pomóc, chwilami tylko uciskała prawą dłonią zranione miejsce, przykładając chustkę. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Déjà Vu i inne opowiadania, 2003
	[...] jej suche, zwinne palce uwijały się w jamie ustnej, uciskając dziąsło, obmacując podniebienie, wymieniając wciśnięte pod język zwitki ligniny. źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002
	Leci najpierw po kropli, potem mały strumień, gdy mocno, wielokrotnie uciskam pierś rękoma. źródło: NKJP: Anna Nasiłowska: Księga początku, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uciskam	uciskamy
2 os.	uciskasz	uciskacie
3 os.	uciska	uciskają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciskałem +(e)m uciskał	uciskałam +(e)m uciskała	uciskałom +(e)m uciskało	uciskaliśmy +(e)śmy uciskali	uciskałyśmy +(e)śmy uciskały
2 os.	uciskałeś +(e)ś uciskał	uciskałaś +(e)ś uciskała	uciskałoś +(e)ś uciskało	uciskaliście +(e)ście uciskali	uciskałyście +(e)ście uciskały
3 os.	uciskał	uciskała	uciskało	uciskali	uciskały

bezosobnik: uciskano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uciskał będę uciskać	będę uciskała będę uciskać	będę uciskało będę uciskać	będziemy uciskali będziemy uciskać	będziemy uciskały będziemy uciskać
2 os.	będziesz uciskał będziesz uciskać	będziesz uciskała będziesz uciskać	będziesz uciskało będziesz uciskać	będziecie uciskali będziecie uciskać	będziecie uciskały będziecie uciskać
3 os.	będzie uciskał będzie uciskać	będzie uciskała będzie uciskać	będzie uciskało będzie uciskać	będą uciskali będą uciskać	będą uciskały będą uciskać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uciskajmy
2 os.	uciskaj	uciskajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciskałbym bym uciskał	uciskałabym bym uciskała	uciskałobym bym uciskało	uciskalibyśmy byśmy uciskali	uciskałybyśmy byśmy uciskały
2 os.	uciskałbyś byś uciskał	uciskałabyś byś uciskała	uciskałobyś byś uciskało	uciskalibyście byście uciskali	uciskałybyście byście uciskały
3 os.	uciskałby by uciskał	uciskałaby by uciskała	uciskałoby by uciskało	uciskaliby by uciskali	uciskałyby by uciskały

bezosobnik: uciskano by

bezokolicznik: uciskać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uciskając

gerundium: uciskanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uciskanie	uciskania
D.	uciskania	uciskań
C.	uciskaniu	uciskaniom
B.	uciskanie	uciskania
N.	uciskaniem	uciskaniami
Ms.	uciskaniu	uciskaniach
W.	uciskanie	uciskania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uciskający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uciskający	uciskający	uciskający	uciskające	uciskająca
D.	uciskającego	uciskającego	uciskającego	uciskającego	uciskającej
C.	uciskającemu	uciskającemu	uciskającemu	uciskającemu	uciskającej
B.	uciskającego	uciskającego	uciskający	uciskające	uciskającą
N.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającą
Ms.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uciskający	uciskający	uciskające	uciskające
D.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskających
C.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym
B.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskające
N.	uciskającymi	uciskającymi	uciskającymi	uciskającymi
Ms.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uciskany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uciskany	uciskany	uciskany	uciskane	uciskana
D.	uciskanego	uciskanego	uciskanego	uciskanego	uciskanej
C.	uciskanemu	uciskanemu	uciskanemu	uciskanemu	uciskanej
B.	uciskanego	uciskanego	uciskany	uciskane	uciskaną
N.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskaną
Ms.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uciskani	uciskani	uciskane	uciskane
D.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskanych
C.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym
B.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskane
N.	uciskanymi	uciskanymi	uciskanymi	uciskanymi
Ms.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskanych

odpowiednik aspektowy: ucisnąć

Składnia

Rz_osobowy

uciskać

CO + (CZYM)

2. w szyję

Definicja

przywierać zbyt mocno do ciała, sprawiając ból

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

Relacje znaczeniowe

synonimy:

cisnąć, gnieść

Połączenia

gips, kołnierzyk, krawat, opatrunek, pasek, ubranie uciska; buty uciskają kogoś
uciskać w palce, w szyję
uciskać niepotrzebnie, okropnie
móc uciskać
uciskać i ranić; uwierać i uciskać

Cytaty

Wkładając na głowę kapelusz, poczuł, że coś go uciska w skroń.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Ponieważ wciąż unika spojrzenia na Magdę i porusza nerwowo szyją, jakby go uciskał pomarańczowy szalik, widzi tylko dłoń Magdy opartą o poręcz fotela.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Miazga, 1979

Dwadzieścia minut później spał we „Fregacie”, nic sobie nie robiąc ze sprężyn chwiejnego łóżka, boleśnie uciskających jego lędźwie.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uciskam	uciskamy
2 os.	uciskasz	uciskacie
3 os.	uciska	uciskają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciskałem +(e)m uciskał	uciskałam +(e)m uciskała	uciskałom +(e)m uciskało	uciskaliśmy +(e)śmy uciskali	uciskałyśmy +(e)śmy uciskały
2 os.	uciskałeś +(e)ś uciskał	uciskałaś +(e)ś uciskała	uciskałoś +(e)ś uciskało	uciskaliście +(e)ście uciskali	uciskałyście +(e)ście uciskały
3 os.	uciskał	uciskała	uciskało	uciskali	uciskały

bezosobnik: uciskano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uciskał będę uciskać	będę uciskała będę uciskać	będę uciskało będę uciskać	będziemy uciskali będziemy uciskać	będziemy uciskały będziemy uciskać
2 os.	będziesz uciskał będziesz uciskać	będziesz uciskała będziesz uciskać	będziesz uciskało będziesz uciskać	będziecie uciskali będziecie uciskać	będziecie uciskały będziecie uciskać
3 os.	będzie uciskał będzie uciskać	będzie uciskała będzie uciskać	będzie uciskało będzie uciskać	będą uciskali będą uciskać	będą uciskały będą uciskać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uciskajmy
2 os.	uciskaj	uciskajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciskałbym bym uciskał	uciskałabym bym uciskała	uciskałobym bym uciskało	uciskalibyśmy byśmy uciskali	uciskałybyśmy byśmy uciskały
2 os.	uciskałbyś byś uciskał	uciskałabyś byś uciskała	uciskałobyś byś uciskało	uciskalibyście byście uciskali	uciskałybyście byście uciskały
3 os.	uciskałby by uciskał	uciskałaby by uciskała	uciskałoby by uciskało	uciskaliby by uciskali	uciskałyby by uciskały

bezosobnik: uciskano by

bezokolicznik: uciskać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uciskając

gerundium: uciskanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uciskanie	uciskania
D.	uciskania	uciskań
C.	uciskaniu	uciskaniom
B.	uciskanie	uciskania
N.	uciskaniem	uciskaniami
Ms.	uciskaniu	uciskaniach
W.	uciskanie	uciskania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uciskający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uciskający	uciskający	uciskający	uciskające	uciskająca
D.	uciskającego	uciskającego	uciskającego	uciskającego	uciskającej
C.	uciskającemu	uciskającemu	uciskającemu	uciskającemu	uciskającej
B.	uciskającego	uciskającego	uciskający	uciskające	uciskającą
N.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającą
Ms.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uciskający	uciskający	uciskające	uciskające
D.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskających
C.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym
B.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskające
N.	uciskającymi	uciskającymi	uciskającymi	uciskającymi
Ms.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uciskany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uciskany	uciskany	uciskany	uciskane	uciskana
D.	uciskanego	uciskanego	uciskanego	uciskanego	uciskanej
C.	uciskanemu	uciskanemu	uciskanemu	uciskanemu	uciskanej
B.	uciskanego	uciskanego	uciskany	uciskane	uciskaną
N.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskaną
Ms.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uciskani	uciskani	uciskane	uciskane
D.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskanych
C.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym
B.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskane
N.	uciskanymi	uciskanymi	uciskanymi	uciskanymi
Ms.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskanych

Składnia

Rz_nieżywotny	+	uciskać	+	KOGO + (w CO)
Rz_nieżywotny	+	uciskać	+	CO

3. obywateli

Definicja

książk.

ograniczać czyjąś wolność przez nakładanie nadmiernych zobowiązań lub pozbawianie praw

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gnieść

Połączenia

państwo, władza uciska; możni uciskają kogoś
uciskać lud, mniejszości (narodowe), naród, obywateli, poddanych, słabszych, ubogich
uciskać i gubić, uciskać i poniżać; gnębić i uciskać

Cytaty

Komunista chciał u biedaków wyzwolić gniew, który miał się stać machiną napędową rewolucji i zniszczyć tych, co uciskają biednych.

źródło: NKJP: Paweł Zuchniewicz: Jan Paweł II: „Będę szedł naprzód”, 2009

Czarne jak gradowa chmura myśli otaczały jego głowę, gdy dosiadał konia. [...] Czy człowiek powinien uciskać drugiego i być jego panem?

źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951

Czy w starożytności istniało zjawisko, które można by określić solidarnością kobiecą? Innymi słowy, czy kobiety, które były uciskane, a czasami poniżane, wspierały się wzajemnie?

źródło: NKJP: Jarosław Makowski: Kobiety uczą kościół, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	uciskam	uciskamy
2 os.	uciskasz	uciskacie
3 os.	uciska	uciskają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciskałem +(e)m uciskał	uciskałam +(e)m uciskała	uciskałom +(e)m uciskało	uciskaliśmy +(e)śmy uciskali	uciskałyśmy +(e)śmy uciskały
2 os.	uciskałeś +(e)ś uciskał	uciskałaś +(e)ś uciskała	uciskałoś +(e)ś uciskało	uciskaliście +(e)ście uciskali	uciskałyście +(e)ście uciskały
3 os.	uciskał	uciskała	uciskało	uciskali	uciskały

bezosobnik: uciskano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę uciskał będę uciskać	będę uciskała będę uciskać	będę uciskało będę uciskać	będziemy uciskali będziemy uciskać	będziemy uciskały będziemy uciskać
2 os.	będziesz uciskał będziesz uciskać	będziesz uciskała będziesz uciskać	będziesz uciskało będziesz uciskać	będziecie uciskali będziecie uciskać	będziecie uciskały będziecie uciskać
3 os.	będzie uciskał będzie uciskać	będzie uciskała będzie uciskać	będzie uciskało będzie uciskać	będą uciskali będą uciskać	będą uciskały będą uciskać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		uciskajmy
2 os.	uciskaj	uciskajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	uciskałbym bym uciskał	uciskałabym bym uciskała	uciskałobym bym uciskało	uciskalibyśmy byśmy uciskali	uciskałybyśmy byśmy uciskały
2 os.	uciskałbyś byś uciskał	uciskałabyś byś uciskała	uciskałobyś byś uciskało	uciskalibyście byście uciskali	uciskałybyście byście uciskały
3 os.	uciskałby by uciskał	uciskałaby by uciskała	uciskałoby by uciskało	uciskaliby by uciskali	uciskałyby by uciskały

bezosobnik: uciskano by

bezokolicznik: uciskać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uciskając

gerundium: uciskanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	uciskanie	uciskania
D.	uciskania	uciskań
C.	uciskaniu	uciskaniom
B.	uciskanie	uciskania
N.	uciskaniem	uciskaniami
Ms.	uciskaniu	uciskaniach
W.	uciskanie	uciskania

imiesłów przymiotnikowy czynny: uciskający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uciskający	uciskający	uciskający	uciskające	uciskająca
D.	uciskającego	uciskającego	uciskającego	uciskającego	uciskającej
C.	uciskającemu	uciskającemu	uciskającemu	uciskającemu	uciskającej
B.	uciskającego	uciskającego	uciskający	uciskające	uciskającą
N.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającą
Ms.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uciskający	uciskający	uciskające	uciskające
D.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskających
C.	uciskającym	uciskającym	uciskającym	uciskającym
B.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskające
N.	uciskającymi	uciskającymi	uciskającymi	uciskającymi
Ms.	uciskających	uciskających	uciskających	uciskających

imiesłów przymiotnikowy bierny: uciskany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	uciskany	uciskany	uciskany	uciskane	uciskana
D.	uciskanego	uciskanego	uciskanego	uciskanego	uciskanej
C.	uciskanemu	uciskanemu	uciskanemu	uciskanemu	uciskanej
B.	uciskanego	uciskanego	uciskany	uciskane	uciskaną
N.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskaną
Ms.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	uciskani	uciskani	uciskane	uciskane
D.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskanych
C.	uciskanym	uciskanym	uciskanym	uciskanym
B.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskane
N.	uciskanymi	uciskanymi	uciskanymi	uciskanymi
Ms.	uciskanych	uciskanych	uciskanych	uciskanych

Składnia

Rz_osobowy

uciskać

KOGO

Data ostatniej modyfikacji: 16.11.2014