UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozpędzić

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ogsł. *orz-pǫditi, *orz-pǫd'ǫ

Zob. pędzić

1. tłum

Definicja

spowodować, że obiekty tworzące grupę przestają ją tworzyć, przemieszczając się pojedynczo w różne strony

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	rozegnać
	antonimy:	zegnać

Połączenia

wiatr rozpędził; milicja, policja rozpędziła
rozpędzić demonstrację, manifestację, tłum; stado, chmury

Cytaty

	Wystarczy jeden oddział jego dzielnych żołnierzy, by rozpędzić tę zbieraninę niewolniczą, uzbrojoną w kije i wiklinowe kosze, głodną i bosą. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1996
	[...] przyznał się, że brał udział w jednej ze studenckich manifestacji rozpędzonej przez milicję. źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Panienka w PRL-u, 2007
	Trzeba tylko rozpędzić nienażarte koty. źródło: NKJP: Roman Praszyński: Jajojad, 1998
	Będzie dziś padać czy może wiatr rozpędzi te chmury? źródło: NKJP: Rafał Nowakowski: Rdza, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzę	rozpędzimy
2 os.	rozpędzisz	rozpędzicie
3 os.	rozpędzi	rozpędzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłem +(e)m rozpędził	rozpędziłam +(e)m rozpędziła	rozpędziłom +(e)m rozpędziło	rozpędziliśmy +(e)śmy rozpędzili	rozpędziłyśmy +(e)śmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłeś +(e)ś rozpędził	rozpędziłaś +(e)ś rozpędziła	rozpędziłoś +(e)ś rozpędziło	rozpędziliście +(e)ście rozpędzili	rozpędziłyście +(e)ście rozpędziły
3 os.	rozpędził	rozpędziła	rozpędziło	rozpędzili	rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędźmy
2 os.	rozpędź	rozpędźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłbym bym rozpędził	rozpędziłabym bym rozpędziła	rozpędziłobym bym rozpędziło	rozpędzilibyśmy byśmy rozpędzili	rozpędziłybyśmy byśmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłbyś byś rozpędził	rozpędziłabyś byś rozpędziła	rozpędziłobyś byś rozpędziło	rozpędzilibyście byście rozpędzili	rozpędziłybyście byście rozpędziły
3 os.	rozpędziłby by rozpędził	rozpędziłaby by rozpędziła	rozpędziłoby by rozpędziło	rozpędziliby by rozpędzili	rozpędziłyby by rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono by

bezokolicznik: rozpędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpędziwszy

gerundium: rozpędzenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzenie	rozpędzenia
D.	rozpędzenia	rozpędzeń
C.	rozpędzeniu	rozpędzeniom
B.	rozpędzenie	rozpędzenia
N.	rozpędzeniem	rozpędzeniami
Ms.	rozpędzeniu	rozpędzeniach
W.	rozpędzenie	rozpędzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzona
D.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonej
C.	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonej
B.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzoną
N.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzoną
Ms.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzeni	rozpędzeni	rozpędzone	rozpędzone
D.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych
C.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym
B.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzone
N.	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi
Ms.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych

odpowiednik aspektowy: rozpędzać

Składnia

rozpędzić

KOGO/CO

2. organizację

Definicja

spowodować zlikwidowanie jakiejś organizacji w sposób pozbawiony skrupułów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

rozpędzić parlament, zespół, związki zawodowe
rozpędzić na cztery wiatry

Cytaty

Po roku rozpędzono zespół, zamordowano pismo.

źródło: NKJP: Adam Michnik: Między Panem a Plebanem, 1995

[...] prezydent zamierza wprowadzić stan wyjątkowy w Moskwie i rozpędzić parlament [...].

źródło: NKJP: Jerzy Malczyk: Antyprezydencka opozycja ostrzega przed prezydenckim zamachem stanu, Gazeta Wyborcza, 1993-09-20

Jedyne pomysły, jakie padają, to żeby wszystkich obecnych działaczy PZPN rozpędzić na cztery wiatry [...].

źródło: NKJP: Dariusz Wołowski: Piłkarski krajobraz przed bitwą, Gazeta Wyborcza, 1994-09-28

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzę	rozpędzimy
2 os.	rozpędzisz	rozpędzicie
3 os.	rozpędzi	rozpędzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłem +(e)m rozpędził	rozpędziłam +(e)m rozpędziła	rozpędziłom +(e)m rozpędziło	rozpędziliśmy +(e)śmy rozpędzili	rozpędziłyśmy +(e)śmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłeś +(e)ś rozpędził	rozpędziłaś +(e)ś rozpędziła	rozpędziłoś +(e)ś rozpędziło	rozpędziliście +(e)ście rozpędzili	rozpędziłyście +(e)ście rozpędziły
3 os.	rozpędził	rozpędziła	rozpędziło	rozpędzili	rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędźmy
2 os.	rozpędź	rozpędźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłbym bym rozpędził	rozpędziłabym bym rozpędziła	rozpędziłobym bym rozpędziło	rozpędzilibyśmy byśmy rozpędzili	rozpędziłybyśmy byśmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłbyś byś rozpędził	rozpędziłabyś byś rozpędziła	rozpędziłobyś byś rozpędziło	rozpędzilibyście byście rozpędzili	rozpędziłybyście byście rozpędziły
3 os.	rozpędziłby by rozpędził	rozpędziłaby by rozpędziła	rozpędziłoby by rozpędziło	rozpędziliby by rozpędzili	rozpędziłyby by rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono by

bezokolicznik: rozpędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpędziwszy

gerundium: rozpędzenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzenie	rozpędzenia
D.	rozpędzenia	rozpędzeń
C.	rozpędzeniu	rozpędzeniom
B.	rozpędzenie	rozpędzenia
N.	rozpędzeniem	rozpędzeniami
Ms.	rozpędzeniu	rozpędzeniach
W.	rozpędzenie	rozpędzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzona
D.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonej
C.	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonej
B.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzoną
N.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzoną
Ms.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzeni	rozpędzeni	rozpędzone	rozpędzone
D.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych
C.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym
B.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzone
N.	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi
Ms.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych

odpowiednik aspektowy: rozpędzać

Składnia

Rz_osobowy

rozpędzić

KOGO

3. samochód

Definicja

spowodować stopniowe zwiększenie prędkości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Połączenia

rozpędzić auto, samochód
rozpędzić do jakiejś prędkości, do 100, 200... km/h
rozpędzony koń; rozpędzone auta, ciężarówki...

Cytaty

	Liczący zaledwie 18 lat kierowca bmw tak rozpędził markowe auto, że stracił nad nim panowanie, zjechał na lewe pobocze i zaliczył wywrotkę. źródło: NKJP: WP AŁ ŻYR JK: Złotów-Czarnków-Trzcianka, Gazeta Poznańska, 2002-06-29
	Rycerz rozpędził karego rumaka, aż ten mknął szybciej niż strzała wypuszczona z łuku, a iskry szły mu spod kopyt. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 199
	Ale zatrzymać rozpędzony statek na morzu to nie to samo, co zahamować rozpędzony samochód na jezdni. źródło: NKJP: Henryk Mąka: Piraci znów atakują, 1995
	Zamontowany z tyłu sześciocylindrowy silnik [...] zdolny był rozpędzić maszynę do zawrotnej jak na owe czasy prędkości 190 km/h. źródło: NKJP: Legenda: Old Tucker, CKM, 1999
	Aby rozpędzone atomy mogły dalej poruszać się w komorze i dotrzeć do podłoża, na którym mają osiąść, tworząc kryształ, trzeba w niej wytworzyć bardzo wysoką próżnię [...]. źródło: NKJP: Marian Gryberg: Druty i kropki kwantowe, Wiedza i Życie, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzę	rozpędzimy
2 os.	rozpędzisz	rozpędzicie
3 os.	rozpędzi	rozpędzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłem +(e)m rozpędził	rozpędziłam +(e)m rozpędziła	rozpędziłom +(e)m rozpędziło	rozpędziliśmy +(e)śmy rozpędzili	rozpędziłyśmy +(e)śmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłeś +(e)ś rozpędził	rozpędziłaś +(e)ś rozpędziła	rozpędziłoś +(e)ś rozpędziło	rozpędziliście +(e)ście rozpędzili	rozpędziłyście +(e)ście rozpędziły
3 os.	rozpędził	rozpędziła	rozpędziło	rozpędzili	rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędźmy
2 os.	rozpędź	rozpędźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłbym bym rozpędził	rozpędziłabym bym rozpędziła	rozpędziłobym bym rozpędziło	rozpędzilibyśmy byśmy rozpędzili	rozpędziłybyśmy byśmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłbyś byś rozpędził	rozpędziłabyś byś rozpędziła	rozpędziłobyś byś rozpędziło	rozpędzilibyście byście rozpędzili	rozpędziłybyście byście rozpędziły
3 os.	rozpędziłby by rozpędził	rozpędziłaby by rozpędziła	rozpędziłoby by rozpędziło	rozpędziliby by rozpędzili	rozpędziłyby by rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono by

bezokolicznik: rozpędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpędziwszy

gerundium: rozpędzenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzenie	rozpędzenia
D.	rozpędzenia	rozpędzeń
C.	rozpędzeniu	rozpędzeniom
B.	rozpędzenie	rozpędzenia
N.	rozpędzeniem	rozpędzeniami
Ms.	rozpędzeniu	rozpędzeniach
W.	rozpędzenie	rozpędzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzona
D.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonej
C.	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonej
B.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzoną
N.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzoną
Ms.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzeni	rozpędzeni	rozpędzone	rozpędzone
D.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych
C.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym
B.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzone
N.	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi
Ms.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych

Składnia

rozpędzić

CO + (do CZEGO)

4. ponure myśli

Definicja

spowodować ustąpienie negatywnych odczuć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

rozpędzić jakieś myśli, jakieś wspomnienia

Cytaty

Myśl o kobiecie rozpędziła ponure wspomnienia.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

[...] chciała usiąść, żeby rozpędzić ten dławiący koszmar, lecz uczynić tego nie zdążyła [...].

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski, Miazga, 1981

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzę	rozpędzimy
2 os.	rozpędzisz	rozpędzicie
3 os.	rozpędzi	rozpędzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłem +(e)m rozpędził	rozpędziłam +(e)m rozpędziła	rozpędziłom +(e)m rozpędziło	rozpędziliśmy +(e)śmy rozpędzili	rozpędziłyśmy +(e)śmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłeś +(e)ś rozpędził	rozpędziłaś +(e)ś rozpędziła	rozpędziłoś +(e)ś rozpędziło	rozpędziliście +(e)ście rozpędzili	rozpędziłyście +(e)ście rozpędziły
3 os.	rozpędził	rozpędziła	rozpędziło	rozpędzili	rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędźmy
2 os.	rozpędź	rozpędźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędziłbym bym rozpędził	rozpędziłabym bym rozpędziła	rozpędziłobym bym rozpędziło	rozpędzilibyśmy byśmy rozpędzili	rozpędziłybyśmy byśmy rozpędziły
2 os.	rozpędziłbyś byś rozpędził	rozpędziłabyś byś rozpędziła	rozpędziłobyś byś rozpędziło	rozpędzilibyście byście rozpędzili	rozpędziłybyście byście rozpędziły
3 os.	rozpędziłby by rozpędził	rozpędziłaby by rozpędziła	rozpędziłoby by rozpędziło	rozpędziliby by rozpędzili	rozpędziłyby by rozpędziły

bezosobnik: rozpędzono by

bezokolicznik: rozpędzić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozpędziwszy

gerundium: rozpędzenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzenie	rozpędzenia
D.	rozpędzenia	rozpędzeń
C.	rozpędzeniu	rozpędzeniom
B.	rozpędzenie	rozpędzenia
N.	rozpędzeniem	rozpędzeniami
Ms.	rozpędzeniu	rozpędzeniach
W.	rozpędzenie	rozpędzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzona
D.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzonej
C.	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonemu	rozpędzonej
B.	rozpędzonego	rozpędzonego	rozpędzony	rozpędzone	rozpędzoną
N.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzoną
Ms.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzeni	rozpędzeni	rozpędzone	rozpędzone
D.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych
C.	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym	rozpędzonym
B.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzone
N.	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi	rozpędzonymi
Ms.	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych	rozpędzonych

Składnia

rozpędzić

Frazeologizmy

ktoś/coś rozpędził/rozpędziło gospodarkę

Data ostatniej modyfikacji: 27.08.2012