UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wściekły

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *vъzteklъ 'biegający (w szale), dotknięty wścieklizną', 'opanowany przez gniew, furię'

Pierwotny imiesłów z przyrostkiem *-lъ od podstawy czasownika *vъztekti (por. wściec ).

1.a tłum

Definicja

taki, który czuje gniew i wielką złość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zły I

Połączenia

wściekły tłum
wściekły na rząd, na sędziego, na siebie

Cytaty

	Jestem tak wściekła, że z trudem panuję nad sobą. źródło: NKJP: Maria Król-Fijewska: Stanowczo, łagodnie, bez lęku, 1996
	Ludzie rzucili się na nią, zaczęli ją bić, szarpać jej ubranie. Dookoła siebie widziała twarze rozognione nienawiścią, wściekłością, nieomalże szaleństwem. Po raz pierwszy zdarzyło jej się stwierdzić na samej sobie, co to jest oszalały, wściekły tłum. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996
	Była wściekła na siebie za tę wrodzoną wrażliwość, która ciągle przemieniała się w nadwrażliwość, do tego w jakiejś specjalnie dokuczliwej odmianie. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001
	Byłam wściekła, że przeczytał coś, co nie było adresowane do niego, a jeszcze bardziej, że szpera w moich rzeczach. źródło: NKJP: Kontrowersje, Cosmopolitan,1999, nr 6
	[...] opowiem ci o moim dniu jako mężowi, który wstępuje na drogę poprawy i który jest ciekaw, jak minął dzień jego ukochanej żonie, a nie jako wściekłemu z zazdrości śledczemu. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła
D.	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłej
C.	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłej
B.	wściekłego	wściekłego	wściekły	wściekłe	wściekłą
N.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłą
Ms.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłej
W.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe
D.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
C.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym
B.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłe
N.	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi
Ms.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
W.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejsza
D.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszej
C.	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszej
B.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejszą
N.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszą
Ms.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wścieklejsi	wścieklejsi	wścieklejsze	wścieklejsze
D.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych
C.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym
B.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejsze
N.	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi
Ms.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych

Składnia

	+	wściekły	+	na KOGO/CO + (za CO)
szyk: neutralny
	+	wściekły	+	że ZDANIE
szyk: neutralny

1.b głos

Definicja

właściwy osobie, która czuje gniew i wielką złość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

wściekły głos, ryk; atak; wściekłe spojrzenie; wściekłe okrzyki

Cytaty

	Najbliższy prujący z automatu żołnierz był ode mnie nie dalej, jak kilkanaście kroków. Widziałem wyraźnie jego wściekłą twarz. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008
	- Jeżeli natychmiast nie zamkniesz mordy, kochanie, zobaczysz, że doprowadzisz do skandalu - odezwał się na to wściekłym szeptem Towarzysz Zdzisław. źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999
	Zatrzymał auto na środku jezdni i nie zwracając uwagi na wściekłe dzwonienie tramwajarza, taksował twarze swoich podkomendnych. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	Wreszcie po godzinie, dwóch wojsko zaczęło brać górę. Natarcia stawały się częstsze, wścieklejsze. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005
	Ty, Heniu, jesteś prezesem komisji historycznej ZBoWiD-u, która rozpętała tę wściekłą nagonkę, czy mam ci coś przypomnieć? źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła
D.	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłej
C.	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłej
B.	wściekłego	wściekłego	wściekły	wściekłe	wściekłą
N.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłą
Ms.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłej
W.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe
D.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
C.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym
B.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłe
N.	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi
Ms.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
W.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejsza
D.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszej
C.	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszej
B.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejszą
N.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszą
Ms.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wścieklejsi	wścieklejsi	wścieklejsze	wścieklejsze
D.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych
C.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym
B.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejsze
N.	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi
Ms.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych

2. ból

Definicja

taki, którego intensywność jest zbyt duża i przez to trudna do zniesienia lub opanowania

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

okropny, potworny

Połączenia

wściekły ból, hałas, upał, mróz, wiatr; róż; wściekła czerwień, zieleń

Cytaty

	Wóz trząsł, każdy wstrząs wściekłym bólem odzywał się w udzie i biodrze. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992
	Było późne popołudnie, na zewnątrz panował wściekły mróz [...]. Słupek rtęci za żadne skarby nie chciał podnieść się do góry. źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal, Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun, 1996
	Rak nie zżera, nie poraża, nie zatruwa, on tylko rośnie, zawsze ponad miarę, zawsze bez rozsądku i granic, nieprzewidywalnie, z wściekłą, spontaniczną żywiołowością. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000
	Umilkli i zmrużyli oczy przed wściekłym słonecznym blaskiem [...]. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	[...] gdy po raz pierwszy wszedł do mieszkania, o mało nie dostał oczopląsu. - Wszędzie papuzie kolory - żółty, niebieski, seledyn. [...] Wściekłej czerwieni na suficie jednego pokoju żadna farba nie chciała pokryć. Trzeba było drapać do tynku. źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Rezerwat do wzięcia, Gazeta Wyborcza, 1994-05-24

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła
D.	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłej
C.	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłej
B.	wściekłego	wściekłego	wściekły	wściekłe	wściekłą
N.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłą
Ms.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłej
W.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe
D.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
C.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym
B.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłe
N.	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi
Ms.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
W.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejsza
D.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszej
C.	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszej
B.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejszą
N.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszą
Ms.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wścieklejsi	wścieklejsi	wścieklejsze	wścieklejsze
D.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych
C.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym
B.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejsze
N.	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi
Ms.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych

3. pies

Definicja

chory na wściekliznę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

wściekły lis, pies; wściekłe zwierzę

Cytaty

W okolicach gorlickiego Glinika złapano wściekłego lisa. Powiatowy lekarz weterynarii ostrzega mieszkańców miasta, że istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnych przypadków zachorowań zwierząt.

źródło: NKJP: (IK): Wścieklizna wciąż groźna, Gazeta Krakowska, 2001-09-12

Wielu ludzi przypłaciło życiem swą wiarę w zabobon, że jeśli zostało się pokąsanym przez wściekłego psa, trzeba to zwierzę zgładzić, a pokąsanemu już wtedy nic nie grozi.

źródło: NKJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła
D.	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłego	wściekłej
C.	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłemu	wściekłej
B.	wściekłego	wściekłego	wściekły	wściekłe	wściekłą
N.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłą
Ms.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłej
W.	wściekły	wściekły	wściekły	wściekłe	wściekła

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe
D.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
C.	wściekłym	wściekłym	wściekłym	wściekłym
B.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłe
N.	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi	wściekłymi
Ms.	wściekłych	wściekłych	wściekłych	wściekłych
W.	wściekli	wściekli	wściekłe	wściekłe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejsza
D.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszej
C.	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszemu	wścieklejszej
B.	wścieklejszego	wścieklejszego	wścieklejszy	wścieklejsze	wścieklejszą
N.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszą
Ms.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wścieklejsi	wścieklejsi	wścieklejsze	wścieklejsze
D.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych
C.	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym	wścieklejszym
B.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejsze
N.	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi	wścieklejszymi
Ms.	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych	wścieklejszych

Frazeologizmy

choroba szalonych krów
choroba wściekłych krów
mleko od wściekłej krowy

Data ostatniej modyfikacji: 25.04.2013