Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *orz-derti, *orz-dьrǫ ( / *orz-dьrati, *orz-derǫ)
Zob. drzeć
1. kartkę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Połączenia
- rozedrzeć kopertę, opakowanie; koszulę, rękaw, spodnie
Cytaty
|
[...] tam istotnie leżał list w niebieskiej kopercie, rozdartej z jednego rogu, jakby ktoś usiłował go otworzyć i w ostatniej chwili się rozmyślił. [...] - Od Leszka! - zakrzyknął pan Sarnecki i dokończył dzieła babci, czyli rozdarł kopertę dokładnie w miejscu, w którym ona zaczęła. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001 |
|
|
Ezdrasz był głęboko wstrząśnięty. Rozdarł na strzępy swój płaszcz, targał z rozpaczy brodę i cały dzień siedział odrętwiały z nadmiaru zgryzoty. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963 |
|
|
Kiedy wiatr rozdarł żagiel a przez jacht przewaliła się potężna fala, wiedzieliśmy, że nasza sytuacja nie jest dobra i trzeba jak najszybciej szukać schronienia w spokojnej zatoce. źródło: NKJP: Janusz Szymonik: Dziewięć w skali Beauforta, Trybuna Śląska, 2001-05-19 |
|
|
Wtedy zauważył gwóźdź, który zahaczał o spodnie profesora. [...] Szarpnęli. Gwóźdź rozdarł materiał spodni, przebił kalesony i skórę. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozedrę |
rozedrzemy |
|||
| 2 os. |
rozedrzesz |
rozedrzecie |
|||
| 3 os. |
rozedrze |
rozedrą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozdarłem +(e)m rozdarł |
rozdarłam +(e)m rozdarła |
rozdarłom +(e)m rozdarło |
rozdarliśmy +(e)śmy rozdarli |
rozdarłyśmy +(e)śmy rozdarły |
| 2 os. |
rozdarłeś +(e)ś rozdarł |
rozdarłaś +(e)ś rozdarła |
rozdarłoś +(e)ś rozdarło |
rozdarliście +(e)ście rozdarli |
rozdarłyście +(e)ście rozdarły |
| 3 os. |
rozdarł |
rozdarła |
rozdarło |
rozdarli |
rozdarły |
bezosobnik: rozdarto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozedrzyjmy |
|
| 2 os. |
rozedrzyj |
rozedrzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozdarłbym bym rozdarł |
rozdarłabym bym rozdarła |
rozdarłobym bym rozdarło |
rozdarlibyśmy byśmy rozdarli |
rozdarłybyśmy byśmy rozdarły |
| 2 os. |
rozdarłbyś byś rozdarł |
rozdarłabyś byś rozdarła |
rozdarłobyś byś rozdarło |
rozdarlibyście byście rozdarli |
rozdarłybyście byście rozdarły |
| 3 os. |
rozdarłby by rozdarł |
rozdarłaby by rozdarła |
rozdarłoby by rozdarło |
rozdarliby by rozdarli |
rozdarłyby by rozdarły |
bezosobnik: rozdarto by
bezokolicznik: rozedrzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozdarłszy
gerundium: rozdarcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozdarcie |
rozdarcia |
| D. | rozdarcia |
rozdarć |
| C. | rozdarciu |
rozdarciom |
| B. | rozdarcie |
rozdarcia |
| N. | rozdarciem |
rozdarciami |
| Ms. | rozdarciu |
rozdarciach |
| W. | rozdarcie |
rozdarcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: rozdarty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozdarty |
rozdarty |
rozdarty |
rozdarte |
rozdarta |
| D. | rozdartego |
rozdartego |
rozdartego |
rozdartego |
rozdartej |
| C. | rozdartemu |
rozdartemu |
rozdartemu |
rozdartemu |
rozdartej |
| B. | rozdartego |
rozdartego |
rozdarty |
rozdarte |
rozdartą |
| N. | rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartą |
| Ms. | rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozdarci |
rozdarci |
rozdarte |
rozdarte |
| D. | rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
| C. | rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
| B. | rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
rozdarte |
| N. | rozdartymi |
rozdartymi |
rozdartymi |
rozdartymi |
| Ms. | rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
odpowiednik aspektowy: rozdzierać
Składnia
|
+ | rozedrzeć | + |
CO
|
2. ciszę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- grzmot, huk, wrzask rozdarł; błyskawica rozdarła coś
- coś rozdarło ciszę, niebo, powietrze
Cytaty
|
Gasły już latarnie, turkot pierwszego wozu rozdarł ciszę zimowego poranka, gdy Szczęsny spostrzegł, że stoi przed więzieniem i gapi się na zamkniętą bramę. źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952 |
|
|
Pocisk śmignął parę centymetrów od lewego barku. Drugi, posłany staranniej, zaraz potem rozdarł powietrze w miejscu, gdzie sekundę wcześniej miałem pierś. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Góra Trzech Szkieletów, 2003 |
|
|
I w tym momencie powiał wiatr, powiał i potargał moje włosy, niebo rozdarła błyskawica. źródło: NKJP: Mirosław Nahacz: Bocian i Lola, 2005 |
|
|
Nagle drzwi od kajuty kapitańskiej otworzyły się i smuga światła rozdarła ciemności. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Wyspa Robinsona, 1954 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozedrę |
rozedrzemy |
|||
| 2 os. |
rozedrzesz |
rozedrzecie |
|||
| 3 os. |
rozedrze |
rozedrą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozdarłem +(e)m rozdarł |
rozdarłam +(e)m rozdarła |
rozdarłom +(e)m rozdarło |
rozdarliśmy +(e)śmy rozdarli |
rozdarłyśmy +(e)śmy rozdarły |
| 2 os. |
rozdarłeś +(e)ś rozdarł |
rozdarłaś +(e)ś rozdarła |
rozdarłoś +(e)ś rozdarło |
rozdarliście +(e)ście rozdarli |
rozdarłyście +(e)ście rozdarły |
| 3 os. |
rozdarł |
rozdarła |
rozdarło |
rozdarli |
rozdarły |
bezosobnik: rozdarto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozedrzyjmy |
|
| 2 os. |
rozedrzyj |
rozedrzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozdarłbym bym rozdarł |
rozdarłabym bym rozdarła |
rozdarłobym bym rozdarło |
rozdarlibyśmy byśmy rozdarli |
rozdarłybyśmy byśmy rozdarły |
| 2 os. |
rozdarłbyś byś rozdarł |
rozdarłabyś byś rozdarła |
rozdarłobyś byś rozdarło |
rozdarlibyście byście rozdarli |
rozdarłybyście byście rozdarły |
| 3 os. |
rozdarłby by rozdarł |
rozdarłaby by rozdarła |
rozdarłoby by rozdarło |
rozdarliby by rozdarli |
rozdarłyby by rozdarły |
bezosobnik: rozdarto by
bezokolicznik: rozedrzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozdarłszy
gerundium: rozdarcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozdarcie |
rozdarcia |
| D. | rozdarcia |
rozdarć |
| C. | rozdarciu |
rozdarciom |
| B. | rozdarcie |
rozdarcia |
| N. | rozdarciem |
rozdarciami |
| Ms. | rozdarciu |
rozdarciach |
| W. | rozdarcie |
rozdarcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: rozdarty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozdarty |
rozdarty |
rozdarty |
rozdarte |
rozdarta |
| D. | rozdartego |
rozdartego |
rozdartego |
rozdartego |
rozdartej |
| C. | rozdartemu |
rozdartemu |
rozdartemu |
rozdartemu |
rozdartej |
| B. | rozdartego |
rozdartego |
rozdarty |
rozdarte |
rozdartą |
| N. | rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartą |
| Ms. | rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozdarci |
rozdarci |
rozdarte |
rozdarte |
| D. | rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
| C. | rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
rozdartym |
| B. | rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
rozdarte |
| N. | rozdartymi |
rozdartymi |
rozdartymi |
rozdartymi |
| Ms. | rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
rozdartych |
odpowiednik aspektowy: rozdzierać
Składnia
| Rzniezywotny | + | rozedrzeć | + |
CO
|