Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sǫdъ 'zestawienie, złożenie, złączenie’ > ‘składanie myśli, wyciąganie wniosków, ustalanie zdania, opinii, poglądu na kogoś lub coś’ > ‘osądzanie kogoś, rozprawa sądowa’; 'ci, którzy osądzają kogoś, rozstrzygają np. spory, sędziowie; sąd'
1.a instytucja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd
Połączenia
- miejscowy; ciechanowski, gliwicki, warszawski...; naczelny sąd; sąd okręgowy, powiatowy, rejonowy, wojewódzki; opiekuńczy, rodzinny; kościelny; garnizonowy, wojskowy; administracyjny, gospodarczy, konsumencki; apelacyjny, odwoławczy; cywilny, dyscyplinarny, karny, lustracyjny; doraźny
- sąd ochrony konkurencji i konsumentów, pracy
- sąd dla nieletnich
- sąd w Gliwicach, w Krakowie, w Radomiu...
- sąd i prokurator; sądy i kolegia, sądy i policja, sądy i prokuratura, sądy i sędziowie, sądy i trybunały, sądy i urzędy
- prezes; ławnicy, sędzia; budynek, gmach sądu
- apelacja, odwołanie, pozew, skarga, wezwanie do sądu
- nadzór nad sądami; postępowanie przed jakimś sądem
- praca w sądzie
- sąd zajął się czymś; funkcjonowanie sądów
- zawiadamiać sąd
- odwołać się, wystąpić, zwrócić się; kierować sprawę; trafić, wpłynąć do sądu
- ciągać się, włóczyć się po sądach; dochodzić czegoś w sądzie
Cytaty
|
Nie wie jeszcze, co będzie dalej robiła. Na razie czeka na wezwanie do sądu, jako że złożyła pozew o rozwód. źródło: NKJP: Ewa Kozierkiewicz-Widermańska: Jeźdźcy apokalipsy, Detektyw nr 1(149), 1999 |
|
|
Ratusz skierował sprawę do sądu cywilnego (Tak-Bud dwukrotnie odmówił zwrotu pieniędzy) i dochodzi zwrotu nadpłaty. źródło: NKJP: Zabrnęli w kanał, Nowiny Raciborskie, 2003-01-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sąd |
sądy |
|
| D. | sądu |
sądów |
|
| C. | sądowi |
sądom |
|
| B. | sąd |
sądy |
|
| N. | sądem |
sądami |
|
| Ms. | sądzie |
sądach |
|
| W. | sądzie |
sądy |
1.b gmach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd
Cytaty
|
Jak mamy doprowadzić aresztantów na salę rozpraw? - pyta Z. Mirecki. - Przedtem mogliśmy podjechać pod same drzwi sądu. Teraz będziemy musieli parkować znacznie dalej i prowadzić aresztantów ulicami miasta. źródło: NKJP: (WIK): Policja i straż za bramą, Gazeta Wrocławska, 2003-10-20 |
|
|
Przy wejściu do sądu wyremontowano spore pomieszczenie. I to do niego, a nie do rozproszonych po wielkim sądowym budynku wydziałów, będą kierowani ludzie, którzy mają tam jakąś sprawę do załatwienia. źródło: NKJP: Czesław Romanowski: Ma być super, Dziennik Bałtycki, 2004-10-29 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sąd |
sądy |
|
| D. | sądu |
sądów |
|
| C. | sądowi |
sądom |
|
| B. | sąd |
sądy |
|
| N. | sądem |
sądami |
|
| Ms. | sądzie |
sądach |
|
| W. | sądzie |
sądy |
1.c sędziowie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd
Połączenia
- sąd w jakimś składzie
- decyzja, orzeczenia, postanowienia, wyrok sądu
- sąd idzie; aresztował kogoś, skazał kogoś, ukarał kogoś, uniewinnił kogoś; przesłuchał kogoś; orzeka coś, postanowił coś, wydał wyrok, wymierzył karę
- przekonać sąd
- odpowiadać, stawić się; przyznać się do czegoś przed sądem
Cytaty
|
Wczoraj sąd zdecydował o tymczasowym aresztowaniu dwojga mieszkańców Ołbina. 32-letni Dariusz M. oraz 36-letnia Małgorzata K. podejrzewani są o rozbój w mieszkaniu swojego znajomego, Sylwestra D. źródło: NKJP: (JAS): Mężczyzna i kobieta aresztowani za rozboje na Ołbinie Gazem i nożem, Gazeta Wrocławska nr 22/02, 2000 |
|
|
[...] skład sądu dyscyplinarnego ma być zwiększony, 5-osobowy. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 06.03.1992 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sąd |
sądy |
|
| D. | sądu |
sądów |
|
| C. | sądowi |
sądom |
|
| B. | sąd |
sądy |
|
| N. | sądem |
sądami |
|
| Ms. | sądzie |
sądach |
|
| W. | sądzie |
sądy |
2. rozprawa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd
Połączenia
- sąd nad ludobójstwem, nad zbrodnią
- prawo do sądu
- sądy odbywają się
- domagać się sądu
Cytaty
|
Tych ludzi zabijano przeważnie bezbronnych, bez wyroku, bez sądu, schwytanych w zasadzkę, zaskoczonych w nocy. źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998 |
|
|
W latach 80. odbył się głośny sąd nad facetem, który woził nocą bułki z miasta do miasta i zarabiał na tym, że uspołecznionemu handlowi nie chciało się wozić. źródło: NKJP: Agnieszka Wróblewska: W kolejce po rozliczenie, Gazeta Wyborcza, 1996-12-06 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sąd |
sądy |
|
| D. | sądu |
sądów |
|
| C. | sądowi |
sądom |
|
| B. | sąd |
sądy |
|
| N. | sądem |
sądami |
|
| Ms. | sądzie |
sądach |
|
| W. | sądzie |
sądy |
Składnia
|
+ | sąd | + |
nad KIM/CZYM
|
3. opinia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka
Połączenia
- niesprawiedliwy, sprawiedliwy, trafny; obiektywny, subiektywny sąd; obiegowe sądy
- sąd na jakiś temat
- sąd o literaturze; o rzeczywistości, o świecie
- sądy i opinie
- wydawać sąd; formułować, sformułować sądy
Cytaty
|
[...] sądy wypowiedziane o epopei mogą być zastosowane także do innych dziedzin sztuki. źródło: NKJP: Michał Głowiński: Ekspresja i empatia, 1997 |
|
|
Zawsze z ręką założoną pod marynarkę nad pierwszym guzikiem, wydawał dowcipne sądy o ludziach, nie krępując się, czy są jego przyjaciółmi, czy też nieznajomymi, z którymi nigdy się nie zetknął. źródło: NKJP: Tadeusz Kwiatkowski: Panopticum, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sąd |
sądy |
|
| D. | sądu |
sądów |
|
| C. | sądowi |
sądom |
|
| B. | sąd |
sądy |
|
| N. | sądem |
sądami |
|
| Ms. | sądzie |
sądach |
|
| W. | sądzie |
sądy |
Składnia
|
|
+ | sąd | + |
o KIM/CZYM
|
Informacja normatywna
Uznawane za niepoprawne w połączeniach: skory do ferowania sądów , coś budzi kontrowersyjne sądy , wymiana sądów
4. w logice
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka
Połączenia
- sąd jednostkowy; sądy sprzeczne
Cytaty
|
[...] każdy sąd o pięknie przyrody jest sądem jednostkowym, a przeżycie estetyczne przyrody stanem czy procesem jednorazowym, do którego nikt inny, poza samym doznającym, nie ma dostępu w sensie pełnej rekonstrukcji [...]. źródło: NKJP: Maria Gołaszewska: Estetyka pięciu zmysłów,1997 |
|
|
[...] Renouvier, badając sądy logiczne, rozróżniał w każdym sądzie akt uwagi, a więc wyboru i wysiłku woli. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Legendy nowoczesności: eseje okupacyjne, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | sąd |
sądy |
|
| D. | sądu |
sądów |
|
| C. | sądowi |
sądom |
|
| B. | sąd |
sądy |
|
| N. | sądem |
sądami |
|
| Ms. | sądzie |
sądach |
|
| W. | sądzie |
sądy |