Chronologizacja
Od XVI w. tępać i tąpać .
Pochodzenie
psł. *tupati 'szybko uderzać (zwłaszcza nogami o ziemię), powodując powstanie charakterystycznego dźwięku'
Czasownik dźwiękonaśladowczy.
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | uderzać |
Połączenia
- konie tupią
- tupać nogami, nóżką; butami; kopytami
- tupać do rytmu;
- tupać z radości;
- tupać ze złości
- głośno tupać
Cytaty
|
- Jeżeli ma pan inne zdanie niż ja, niech pan je śmiało przedstawi. Nie będę tupał ze złości. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
Co prawda, dudy były prostym instrumentem, lecz muzykant głośno tupał w rytm. źródło: NKJP: Jolanta Flach: Koza swoje humory ma, Tygodnik Podhalański, 1999 |
|
|
Noc była zimna jak wszyscy diabli. Konie tupały i pochrapywały, para buchała im z nozdrzy. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001 |
|
|
Miałem 4 lata i byłem zazdrosny, że tata wziął Alę, moją siostrę, na ręce. Powiedziałem, że nigdzie nie idę. Zacząłem tupać nogami i w końcu dostałem porządnego klapsa. źródło: NKJP: (mt): Nie jesteśmy sami, Dziennik Bałtycki, 2003-08-04 |
|
|
Yuki również był ciekawy. Co chwila tupał łapami, cicho mrucząc i merdając ogonem. źródło: Internet: ninjagaiden.pl |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
tupię |
tupiemy |
|||
| 2 os. |
tupiesz |
tupiecie |
|||
| 3 os. |
tupie |
tupią |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
tupałem +(e)m tupał |
tupałam +(e)m tupała |
tupałom +(e)m tupało |
tupaliśmy +(e)śmy tupali |
tupałyśmy +(e)śmy tupały |
| 2 os. |
tupałeś +(e)ś tupał |
tupałaś +(e)ś tupała |
tupałoś +(e)ś tupało |
tupaliście +(e)ście tupali |
tupałyście +(e)ście tupały |
| 3 os. |
tupał |
tupała |
tupało |
tupali |
tupały |
bezosobnik: tupano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę tupał będę tupać |
będę tupała będę tupać |
będę tupało będę tupać |
będziemy tupali będziemy tupać |
będziemy tupały będziemy tupać |
| 2 os. |
będziesz tupał będziesz tupać |
będziesz tupała będziesz tupać |
będziesz tupało będziesz tupać |
będziecie tupali będziecie tupać |
będziecie tupały będziecie tupać |
| 3 os. |
będzie tupał będzie tupać |
będzie tupała będzie tupać |
będzie tupało będzie tupać |
będą tupali będą tupać |
będą tupały będą tupać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
tupmy |
|
| 2 os. |
tup |
tupcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
tupałbym bym tupał |
tupałabym bym tupała |
tupałobym bym tupało |
tupalibyśmy byśmy tupali |
tupałybyśmy byśmy tupały |
| 2 os. |
tupałbyś byś tupał |
tupałabyś byś tupała |
tupałobyś byś tupało |
tupalibyście byście tupali |
tupałybyście byście tupały |
| 3 os. |
tupałby by tupał |
tupałaby by tupała |
tupałoby by tupało |
tupaliby by tupali |
tupałyby by tupały |
bezosobnik: tupano by
bezokolicznik: tupać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
tupiąc
gerundium: tupanie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | tupanie |
tupania |
| D. | tupania |
tupań |
| C. | tupaniu |
tupaniom |
| B. | tupanie |
tupania |
| N. | tupaniem |
tupaniami |
| Ms. | tupaniu |
tupaniach |
| W. | tupanie |
tupania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: tupiący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | tupiący |
tupiący |
tupiący |
tupiące |
tupiąca |
| D. | tupiącego |
tupiącego |
tupiącego |
tupiącego |
tupiącej |
| C. | tupiącemu |
tupiącemu |
tupiącemu |
tupiącemu |
tupiącej |
| B. | tupiącego |
tupiącego |
tupiący |
tupiące |
tupiącą |
| N. | tupiącym |
tupiącym |
tupiącym |
tupiącym |
tupiącą |
| Ms. | tupiącym |
tupiącym |
tupiącym |
tupiącym |
tupiącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | tupiący |
tupiący |
tupiące |
tupiące |
| D. | tupiących |
tupiących |
tupiących |
tupiących |
| C. | tupiącym |
tupiącym |
tupiącym |
tupiącym |
| B. | tupiących |
tupiących |
tupiących |
tupiące |
| N. | tupiącymi |
tupiącymi |
tupiącymi |
tupiącymi |
| Ms. | tupiących |
tupiących |
tupiących |
tupiących |
odpowiednik aspektowy: tupnąć
Składnia
|
+ | tupać | + |
CZYM
|