UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

powstać

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	powstanę	powstaniemy
2 os.	powstaniesz	powstaniecie
3 os.	powstanie	powstaną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	powstałem +(e)m powstał	powstałam +(e)m powstała	powstałom +(e)m powstało	powstaliśmy +(e)śmy powstali	powstałyśmy +(e)śmy powstały
2 os.	powstałeś +(e)ś powstał	powstałaś +(e)ś powstała	powstałoś +(e)ś powstało	powstaliście +(e)ście powstali	powstałyście +(e)ście powstały
3 os.	powstał	powstała	powstało	powstali	powstały

bezosobnik: powstano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		powstańmy
2 os.	powstań	powstańcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	powstałbym bym powstał	powstałabym bym powstała	powstałobym bym powstało	powstalibyśmy byśmy powstali	powstałybyśmy byśmy powstały
2 os.	powstałbyś byś powstał	powstałabyś byś powstała	powstałobyś byś powstało	powstalibyście byście powstali	powstałybyście byście powstały
3 os.	powstałby by powstał	powstałaby by powstała	powstałoby by powstało	powstaliby by powstali	powstałyby by powstały

bezosobnik: powstano by

bezokolicznik: powstać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: powstawszy

gerundium: powstanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	powstanie	powstania
D.	powstania	powstań
C.	powstaniu	powstaniom
B.	powstanie	powstania
N.	powstaniem	powstaniami
Ms.	powstaniu	powstaniach
W.	powstanie	powstania

odpowiednik aspektowy: powstawać

Pochodzenie

Zob. stać I

1. zacząć istnieć

Definicja

zacząć istnieć realnie bądź w czyjejś świadomości

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dom, kościół; świat; projekt, system; problem powstał; osada; komisja, organizacja, szkoła; sytuacja; myśl powstała; miasto powstało; prace powstały
powstanie człowieka; życia; państwa
powstać z połączenia czegoś, z przekształcenia czegoś; z inicjatywy czyjejś, z inspiracji czyjejś, z powodu czegoś
powstać z myślą o czymś
powstać w Berlinie, w Lublinie, , w Poznaniu...; w którymś roku, w kwietniu, w marcu, w październiku...; w oparciu o coś, w wyniku czegoś
powstać nagle, szybko
mieć, móc powstać
miejsce powstania

Cytaty

	W pobliżu Płońska powstał w 1950 r. nowoczesny ośrodek mechanizacji rolnictwa. źródło: NKJP: Współpracownik: Kolektywizacja wsi w powiecie płońskim (1), Tygodnik Ciechanowski, 2004-04-04
	Jej obrażenia powstały w wyniku poparzenia płomieniem. źródło: NKJP: Aleksandra Dik: Dług przeszłości, Nowiny Raciborskie, 2007-03-13
	Wbrew panującym w dawniejszej literaturze opiniom dzieło powstało najprawdopodobniej dopiero za panowania Teodozjusza Wielkiego. źródło: NKJP: Anna Pikulska-Robaszkiewicz: Lichwa w państwie i prawie republikańskiego Rzymu, 1999
	Może by święty Antoni oddalił od księdza tę straszną myśl, która powstała mu w głowie, tam, w konfesjonale. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Kościół w Skaryszewie, 1967
	Darwinizm jest [...] całkowicie bezradny wobec faktu powstania życia. źródło: NKJP: Internet

Składnia

	+	powstać	+	(GDZIE)
	+	powstać	+	(KOMU) + (GDZIE)

2. z krzesła

Definicja

książk.

zmienić pozycję swojego ciała stojącą

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wstać

Połączenia

powstać z kolan; z fotela, z krzesła, z ławek, z ławy, z łóżka

Cytaty

	W kalesonach i podkoszulku powstał z łóżka i półprzytomny kołysał się na miękkich nogach. źródło: NKJP: Marcin Wolski: Alterland, 2003
	Papuasi powstali z ziemi i rozpoczęli tańce wokół ognisk. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965
	Gdy zdała relację matce Borgia, ta energicznie powstała z krzesła, wyraźnie zdenerwowana. źródło: NKJP: Faustyna znaczy szczęśliwa, Dziennik Polski, 2002-08-06
	Orgon prosi Tartuffe'a, aby powstał z kolan, a syna nazywa bezwstydnikiem i żmiją. źródło: Internet

Składnia

powstać

(z CZEGO)

3. zbrojnie

Definicja

książk.

rozpoczynać walkę zbrojną przeciwko władzy, dążąc do jej obalenia lub ograniczenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zbuntować się

Połączenia

powstać przeciw Napoleonowi; przeciw Rzymianom; przeciwko reżimowi

Cytaty

Syn jednego z żołnierzy Attyli, Odoaker, na czele innej grupy barbarzyńców powstał przeciw Orestesowi i pozbawił tronu młodego Romulusa.

źródło: NKJP: Daniel Olszewski: Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

W kwietniu powstali przeciwko białym Potawatomiowie.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Prusy i Austria bez zwycięskiej Rosji nie odważyłyby się powstać przeciw Napoleonowi.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

powstać

przeciw KOMU/CZEMU

Frazeologizmy

coś powstało jak/niczym grzyby po deszczu
ktoś podniósł się z kolan
ktoś powstał z kolan
ktoś powstał z martwych
ktoś/coś powstał/powstało z popiołów

Data ostatniej modyfikacji: 14.11.2016