Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *prǫdъ 'szybki bieg, nurt wody'
Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od psł. *pręsti (< *prętti < *prędti) 'wykonywać szybkie gwałtowne ruchy, poruszać, machać ciałem lub częścią ciała' z wymianą samogłoski rdzennej *ę > *ǫ; zob. prząść , prędki
1. w przewodzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność
Połączenia
- prąd dyfuzyjny, elektryczny, energetyczny, piorunowy; przemienny, trójfazowy, trzyfazowy
- prąd alternatora, prądnicy
- prąd o mocy jakiejś, o napięciu jakimś; prąd w gniazdku, w kablu, w obwodzie, w przewodniku, w sieci, w trakcji
- prąd lub impuls zapłonowy
- generator prądu
- ablacja, koagulacja, terapia, zabiegi prądem
- agregat do prądu
- silniczek, urządzenia na prąd
- prąd płynie, popłynie, przechodzi, przewodzi; porazi, zabija
- przewodzić, wytwarzać prąd; napięcie, natężenie, przebicie prądu
- napędzać, rozpędzać, zasilić prądem; drażnić, kopać, leczyć, razić, zabijać prądem
Cytaty
|
Gdy prąd elektryczny przepływa przez laser, elektrony opadają kaskadowo schodami energii. źródło: NKJP: (MAJER): Laser jak wodospad, Dziennik Polski, 2002-04-02 |
|
|
Na wzniesieniu Asnije wiatr kręci dziesięcioma biało-pomarańczowymi śmigłami. Wytwarzają prąd o mocy sześciu megawatów, wystarczający dla wszystkich osiedli golańskich. źródło: NKJP: Eli Barbur, Gazeta Wyborcza, 1996-02-29 |
|
|
Czas oczekiwania na zabiegi rehabilitacyjne jest uzależniony również od rodzaju zabiegu [...] zabiegi prądami interferencyjnymi i polem magnetycznym osiągalne są dopiero w lipcu. źródło: NKJP: Pracownicy Poradni Rehabilitacyjnej: Wyjaśnienie, Nakielski Czas, 2003-04-23 |
|
|
Przy spawaniu przyczepy stał na mokrym gruncie, kiedy nastąpiło przebicie prądu, nie miał szans na przeżycie. źródło: NKJP: (mr): Elektryczne fatum, Tygodnik Tucholski, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prąd |
prądy |
|
| D. | prądu |
prądów |
|
| C. | prądowi |
prądom |
|
| B. | prąd |
prądy |
|
| N. | prądem |
prądami |
|
| Ms. | prądzie |
prądach |
|
| W. | prądzie |
prądy |
2. energia elektryczna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | elektryczność, elektryka, energia, światło |
Połączenia
- drogi, tani, zużyty; nielegalny prąd
- prąd dla ludności, dla mieszkańców; dla bloku, dla gospodarstwa domowego, dla huty, dla klasztoru, dla kolei, dla kopalni, dla lodowiska, dla miasta
- prąd i ciepło, prąd i czynsz, prąd i energia cieplna, prąd i gaz, prąd i kanalizacja, prąd i łączność, prąd i ogrzewanie, prąd i światło, prąd i telefon, prąd i woda
- dostawca, odbiorcy; awaria, brak, dostawa, kradzież, pobór; cena, koszt; czujnik, licznik prądu
- akcyza, pieniądze na prąd; faktura, należność, opłata, płatność, rachunek, zapłata za prąd
- prąd drożeje
- pozbawić kogoś prądu
- brać, ciągnąć, czerpać, kraść, pobierać; doprowadzić/doprowadzać, odciąć, odłączyć, podłączyć, przyłączyć, włączyć, wyłączyć/wyłączać; oszczędzać prąd; włączenie, wyłączenie, zużycie prądu
- mieszkać, żyć bez prądu; korzystać z prądu
- czekać; zapotrzebowanie na prąd; płacić, zapłacić za prąd
- gotować, zaoszczędzić na prądzie
Cytaty
|
Kopalnia zaopatruje w paliwo elektrownię w Obiliciu, która dostarcza prąd dla mieszkańców Kosowa oraz części Macedonii i Grecji. źródło: NKJP: (PAP): Walki o kopalnię, Dziennik Polski, 1998-07-01 |
|
|
Włamywacze kradną elementy ogrodzenia i oświetlenia. Zdemontowali licznik prądu, niszczą dachówki, by dostać się do miedzianych elementów. źródło: NKJP: (m): Zuchwałe kradzieże, Nowiny Raciborskie, 2006-10-24 |
|
|
[...] elektrycy w trybie ekspresowym podłączyli prąd w domu, w którym mieszka rodzina. źródło: NKJP: Agnieszka Wykrota - Przysiwek: W biedzie i ciemności, Echo Dnia, 2005-08-09 |
|
|
– Żyjemy bez prądu już pięć lat. Mamy pralkę, ale nie można jej podłączyć – martwi się pani Janina. źródło: NKJP: Adrian Czarnota: Dramat w barakach, Tygodnik Rybnicki, 2008-02-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prąd |
prądy |
|
| D. | prądu |
prądów |
|
| C. | prądowi |
prądom |
|
| B. | prąd |
prądy |
|
| N. | prądem |
prądami |
|
| Ms. | prądzie |
prądach |
|
| W. | prądzie |
prądy |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. w wodzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Połączenia
- mocny, silny, wartki prąd; prąd morski, wodny
- prąd rzeki
- prąd w rzece, w rzeczce
- prądy i wiry
- szybkość prądu
- prąd znosi
- nieść coś, płynąć z prądem
Cytaty
|
Natomiast w moim odczuciu, na górskich rzekach - gdzie są silne prądy, wiry, fale przy wietrze i łatwo znaleźć się w wodzie - nie powinno się używać kajaków bez kokpitu, odkrytych, bo fala dostaje się do środka. źródło: NKJP: (ASZ): Nie docenili rzeki, Dziennik Polski, 2000-07-19 |
|
|
Pomiarów szerokości nurtu i szybkości prądu w całym przekroju rzeki dokonuje się z wiszącego krzesełka. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972 |
|
|
Wartki prąd znosił nas w dół rzeki. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Tamten brzeg, Magazyn nr 18 dodatek do Gazety Wyborczej nr 104, 1995-05-05 |
|
|
W czasie, gdy szóstka młodych amatorów sportów ekstremalnych płynie z prądem Wisły, taki sam ponton, ale z żeńską osadą, pokonuje rwący nurt Odry. źródło: NKJP: (ra): Drukarki na fali, Echo Dnia, 2004-06-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prąd |
prądy |
|
| D. | prądu |
prądów |
|
| C. | prądowi |
prądom |
|
| B. | prąd |
prądy |
|
| N. | prądem |
prądami |
|
| Ms. | prądzie |
prądach |
|
| W. | prądzie |
prądy |
4. w pogodzie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne
Połączenia
- ciepły; potężny prąd; wilgotne; intensywne, silne; pionowe prądy; prąd lądowy, morski, oceaniczny, równikowy; prądy atmosferyczne, ustępujące
- prąd powietrza
Cytaty
|
[...] zima powinna być raczej dość łagodna w grudniu. W USA może być cięższa, bo w tym roku pojawił się na Pacyfiku El-Nino - ciepły prąd równikowy, który co kilka lat niespodziewanie skręca na wschód i zmienia warunki klimatyczne przede wszystkim w obu Amerykach. źródło: NKJP: Ernest Skalski: BBN ostrzega, Gazeta Wyborcza, 1997-11-20 |
|
|
Chmury kłębiaste (konwekcyjne) powstają w wyniku chwiejnej stratyfikacji termicznej sprzyjającej rozwojowi silnych prądów konwekcyjnych w atmosferze. źródło: NKJP: Alojzy Woś: Meteorologia dla geografów, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prąd |
prądy |
|
| D. | prądu |
prądów |
|
| C. | prądowi |
prądom |
|
| B. | prąd |
prądy |
|
| N. | prądem |
prądami |
|
| Ms. | prądzie |
prądach |
|
| W. | prądzie |
prądy |
5. artystyczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne
Połączenia
- główny, potężny, wartki; modernistyczny, nowy, współczesny prąd; antynaukowe, antyrynkowe, konserwatywne; artystyczne, kulturotwórcze, liberalne, nowatorskie, ówczesne; dwudziestowieczne, oświeceniowe, rewolucyjne; europejskie prądy; prąd antypolski, ideowy, myślowy, umysłowy; filozoficzny, kulturowy, literacki; prądy antyrozwojowe, społeczne; badawcze, kulturalne, polityczne
- prąd ewolucji, filozofii, historii, mody; prądy epoki, sztuki
- prąd w literaturze, w malarstwie, w popkulturze; prądy w nauce
- prądy i emocje, prądy i idee, prądy i ideologia, prądy i kierunki, prądy i tendencje; mody i prądy, myśli i prądy
Cytaty
|
Ich relatywistyczne przekonania na temat nauki zostały zaadaptowane przez inny znaczący współczesny prąd myślowy - feminizm. źródło: NKJP: Ryszard M. Machnikowski: Spór o relatywizm w XX - wiecznej socjologii wiedzy naukowej, 2003 |
|
|
Żadna chyba postać w literaturze ostatnich kilku dziesiątków lat nie oddaje tak wiernie zmiennych prądów epoki, jej sprzeczności i niepokoju, jak Gide. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Legendy nowoczesności : eseje okupacyjne, 1996 |
|
|
Najlepsza z żon dawała mi rozpaczliwe znaki, nie mogłem jej jednak pomóc, bo do mnie przysiadł się Reżyser i rozpoczął dyskusję o prądach w literaturze iberoamerykańskiej, jakoś skorelowanej z pokerem. źródło: NKJP: Monika Piątkowska, Leszek Talko: Talki w wielkim mieście, 2002 |
|
|
W nurcie nowych zjawisk kulturowych innym częstym zagrożeniem pozostaje [...] zamknięcie się na nowe prądy i idee epoki, akcentowanie lęku jako podstawowej reakcji wobec zachodzących przemian. źródło: NKJP: Roman Graczyk: O dialogu i tolerancji, Gazeta Wyborcza, 1995-10-26 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prąd |
prądy |
|
| D. | prądu |
prądów |
|
| C. | prądowi |
prądom |
|
| B. | prąd |
prądy |
|
| N. | prądem |
prądami |
|
| Ms. | prądzie |
prądach |
|
| W. | prądzie |
prądy |
6. w gaśnicy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
Połączenia
- prąd gaśniczy, wodny
- ileś prądów piany, wody
- podać, wprowadzić prąd czegoś
Cytaty
|
Działania gaśnicze polegały na podaniu 4 prądów wody w natarciu na palący się budynek. Jeden strumień został skierowany w celu schłodzenia sąsiednich budynków. źródło: NKJP: Łukasz Zep: Budynek spłonął niemal doszczętnie, Tygodnik Tucholski, 2007 |
|
|
– Do akcji udały się dwa zastępy z KPPSP. Użyto jednego prądu gaśniczego – poinformował kapitan [...]. źródło: NKJP: (ma.w): Pusty, zabity deskam, Nowiny Raciborskie, 2008-02-26 |
|
|
Po wprowadzeniu prądów piany gaśniczej ratownicy dokonali przeszukania wszystkich pomieszczeń [...]. źródło: NKJP: (ANA): Trzy osoby ranne, Dziennik Polski, 2003-08-13 |
|
|
Gdy na miejsce przyjechali strażacy, od razu skierowali prąd wody także na zagrożoną, stojącą w sąsiedztwie stodołę. źródło: NKJP: R.Nadaj: W Koźniewie Wielkim nie ma spokoju: Podpalili ich po raz trzeci!, Tygodnik Ciechanowski, 2007-05-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | prąd |
prądy |
|
| D. | prądu |
prądów |
|
| C. | prądowi |
prądom |
|
| B. | prąd |
prądy |
|
| N. | prądem |
prądami |
|
| Ms. | prądzie |
prądach |
|
| W. | prądzie |
prądy |
Składnia
|
+ | prąd | + |
CZEGO
|