Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przyimek
Pochodzenie
psł. *perz(ъ)
Forma prasłowiańska pochodzi od przyimka *per 'przez, przy', do którego dochodzi *-zъ na wzór psł. *bezъ 'bez' (Bor)
1. wracać przez Warszawę
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik relacji przestrzennej
Cytaty
|
Wrzucić worek na siebie, posypać głowę popiołem i tak wędrować przez kraj, nawołując do pokuty i przestrzegania Bożych przykazań? źródło: NKJP: Mieczysław Maliński ks.: Zamyślenia, 1998 |
|
|
Odtąd bardzo często chodziliśmy przez las. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Żydowska wojna, 1965 |
|
|
Kamera „przeciska się” przez grupę żałobników. źródło: NKJP: ANDRZEJ IRSKI: Bydgoszcz nie chce do trumny, Super Express nr 41, 1998 |
|
|
Przepływająca przez wieś Krutynia to popularny szlak kajakowy. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1996 |
|
|
Wracając do Negishi – dzielnicy, gdzie cumuje „Nord” – czułem się lekko i tak raźnie, jak gdybym wędrował przez Gdańsk do małego, kryjącego się wśród drzew domku, od którego dzieliło mnie w tej chwili dosłownie pół świata. źródło: NKJP: Andrzej Urbańczyk: Dziękuję ci, Pacyfiku, 1985 |
Składnia
| przez KTO / CO Rz. nazywający zbiór obiektów, nazwa miejsca, zwykle nazwa własna w przedtekście Cz.ruchu |
||
| szyk: stały: antepozycja |
2. rozmawiać przez telefon
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik ustanawiania relacji
Cytaty
|
Bo jak nie szło wytłumaczyć ludziom normalnie przez radiowęzeł, to czasami przemawiała pałka czy pięść. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
|
Błyskawicznie po zdarzeniu zawartość całej czarnej skrzynki, m.in. z danymi pochodzącymi z sensorów kontrolujących zawieszenie, została wraz z cyfrowym zdjęciem uszkodzonego elementu przesłana przez satelitę do Kolonii i od tego momentu dwaj inżynierowie zaczęli zajmować się przeprojektowywaniem uszkodzonego elementu. źródło: NKJP: Andrzej Pająk: W drodze na podium, Enter nr 2, 2002 |
|
|
Romano twierdził, że już 16 i 18 czerwca Włosi próbowali podpisać wstępne porozumienie na temat negocjacji płacowych, a tydzień temu przekazali strajkującym przez Macieja Jankowskiego, szefa „S” Mazowsza, list z deklaracją gotowości do rozmów. źródło: NKJP: Dorota Sajnug: Huta Lucchini-Warszawa strajkuje 34 dni, Gazeta Wyborcza, 1994-07-12 |
|
|
Po tym, gdy w czasie lotu na Bali, podczas śródlądowania w Emiratach Arabskich, samolot czekał zamiast godziny - siedem i kapitan konspiracyjnym szeptem ogłosił przez megafon: „Proszę spokojnie wsiąść do samolotu, bez paniki. Zamykamy drzwi, uciekamy”. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Balich, Cosmopolitan nr 4, 1999 |
|
|
Zgłoszenia są przyjmowane drogą pocztową lub przez e–mail do 15 kwietnia na adres: Śląskie Centrum Muzyczne, ul. Karłowicza 2B/4, 44–200 Rybnik lub ilona–kargul o2.pl. źródło: NKJP: (bea): Zaśpiewaj o Matce Ziemi, Tygodnik Rybnicki, 2008-04-01 |
Składnia
| przez KOGO/CO Rz. nazywający osobę lub obiekt będący nośnikiem tego, o czym mowa |
||
| szyk: stały: antepozycja |
3. słyszeć sąsiada przez ścianę
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik granicy
Cytaty
|
A ze śmiercią nie miałam żadnego problemu, ponieważ nasz dom sąsiadował przez płot z cmentarzem, często się tam bawiliśmy. źródło: NKJP: Artur Cieślar: Kobieta metafizyczna rozmowy Artura Cieślara, 2005 |
|
|
Jakiś ciemny kształt wyskoczył zza krzaków i Wicio poczuł przez spodnie ciepło zwierzęcego oddechu. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974 |
|
|
Tak bardzo chciałabym ci towarzyszyć, być z tobą na co dzień. Słyszeć przez zamknięte drzwi, jak stukasz na maszynie. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995 |
|
|
Tak jak tę dziewczynę, która właśnie wyszła, jak tamtą w zeszłym roku, której piersi prześwitywały przez bluzkę, kiedy przyszła do Świętego Mikołaja po prezent. źródło: NKJP: Szymon Bogacz: Koło kwintowe, 2009 |
|
|
Przed oczami stanęła mi podobna scena - z filmu Wajdy Ziemia obiecana, gdzie łódzcy fabrykanci przez okno patrzyli na strajkujący tłum... źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
Składnia
| przez KOGO/CO Rz.konkretny |
||
| szyk: stały: antepozycja |
4. projekt zatwierdzony przez sejm
Definicja
Noty o użyciu
Z zaimkiem osobowym mnie występuje wariant przeze .
Warianty
- rzadziej przeze
Kategoria znaczeniowa
wykładnik agensa
Cytaty
|
Kryteria formalne określone przez Eisensteina do dziś stanowią podstawę analizy formalnej przekazów filmowych. źródło: NKJP: Krzysztof Albin: Reklama – przekaz, odbiór, interpretacja, 2000 |
|
|
Utrzymana w tym samym, rzeczowym tonie historia, napisana przez jednego z autorów poprzedniej pozycji. źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002 |
|
|
Faktem jest jednak, że przyjęta hierarchia celów i zadań wyznaczonych przez społeczeństwo , a ściślej przez jego przedstawicieli, tj. parlament i rząd, może być lepiej lub gorzej realizowana. źródło: NKJP: Stanisław Owsiak: Finanse publiczne, 1998 |
|
|
Wydrukowano tę historię w „Expressie Wieczornym”, „Kulisach” i później w książce wydanej przez katowickie Wydawnictwo „Śląsk”. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
|
Wówczas przystawałem i nasłuchiwałem, czy wywołany przeze mnie szmer nie wypłoszy tego coś„ z ciemności i gęstwiny. źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967 |
Składnia
| przez KOGO/CO Rz. najczęściej konkretny, w tym nazwa własna i nazwa grupy, a także zjawiska widzianego jako podmiot działający |
||
| szyk: stały: antepozycja |
5. wyrzucili mnie przez ciebie
Definicja
Noty o użyciu
Z zaimkiem osobowym mnie występuje wariant przeze .
Warianty
- rzadziej przeze
Kategoria znaczeniowa
wykładnik przyczyny
Relacje znaczeniowe
| (quasi)synonimy: | z powodu |
Cytaty
|
Na blokowisko przy ulicy Szyb Marcin sprowadza się coraz więcej tak zwanych „ludzi marginesu”. To przez nich nie czujemy się u nas bezpiecznie! źródło: NKJP: (acz): Zrobili z naszej dzielnicy getto marginesu, Tygodnik Rybnicki, 2007-09-11 |
|
|
To przez narkotyki nie umiesz doceniać prostych przyjemności. źródło: NKJP: Max Cegielski: Masala, 2002 |
|
|
Ciągle chorowałaś przez te skrobanki. źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997 |
|
|
Wierzyła, że gdyby tylko wszystko nie wychodziło jej jakoś nie tak, prawdziwa Helena też nie szczędziłaby jej uśmiechu. Wszystko przez tę nieporadność i przez to, że nie umiem odgadnąć, co robić, aby zadowolić Helenę - myślała Joanna. źródło: NKJP: Hanna Samson: Pułapka na motyla, 2000 |
|
|
Przecież widzę, że spać przeze mnie nie możecie po nocach. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
Składnia
| przez KOGO/CO Rz.konkretny, w tym nazwa własna; często będący skrótem zdarzenia lub Zd. wprowadzane przez że |
||
| szyk: stały: antepozycja |
6. poznać się przez pracę
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik relacji przyczynowo-skutkowej
Cytaty
|
[...] poznał go przez Bogusława B. z Art-B. źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Gangrena, Polityka, 2000-09-23 |
|
|
W walce o trzecie miejsce okazał się lepszy – wygrał przez przewagę techniczną – od Patryka Wilanowskiego (Cement Gryf Chełm). źródło: NKJP: (p.płom.): Złoty medal Pawła Szafnickiego, Dziennik Łódzki, 2004-10-15 |
|
|
Krakowski [,Efekt' Korporacja SA], pierwsza „od zawsze” prywatna spółka, która zdobyła kapitał przez publiczną emisję akcji, nigdy nie dopuścił do sytuacji, w której zamknięte przed dziennikarzami drzwi walnego zgromadzenia mogłyby wzbudzić nieufność i podejrzenia. źródło: NKJP: Tomasz Prusek, Janusz Żurek: Walne w malina, Gazeta Wyborcza, 1994-06-13 |
|
|
Jesteśmy wolni przez to, że jesteśmy świadomi i wytwarzamy czas, nie zaś przez to, że wymykamy się przyczynowości fizycznej, gdzie jest tylko równoczesność, nie zaś teraźniejszość w odróżnieniu od przeszłości. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: Bergson, 1985 |
Składnia
| przez KOGO/CO Rz. nazywający zdarzenie, właściwość lub wskazujący na osobę lub przedmiot lub Zd. wprowadzane przez że |
||
| szyk: stały: antepozycja |
7. głosować przez podniesienie ręki
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik sposobu
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | poprzez | |
| (quasi)synonimy: | za pośrednictwem |
Cytaty
|
W latach sześćdziesiątych w warszawskiej „Gwardii” był taki bokser w wadze ciężkiej, co albo wygrywał swoje walki przez nokaut , albo je przegrywał przez nokaut. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Nowy świat i okolice, 1986 |
|
|
Kiedy został przedstawiony załodze, przez aklamację został wybrany przewodniczącym. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
|
Dotychczas było tak, iż głosowanie przez podniesienie rąk i liczenie głosów przez sekretarzy oznaczało jednak anonimowość. źródło: NKJP: Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 05.03.1993, 1 kadencja, 39 posiedzenie, 2 dzień |
Składnia
| przez CO | ||
| szyk: stały: antepozycja |
8. przez miesiąc
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik długości trwania
Cytaty
|
Zresztą łopata i świdry były przez długie lata jedynymi narzędziami pracy. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
|
Przez pierwsze dni całe ciało bolało ją od odśnieżania, ale po dwóch miesiącach przyzwyczaiła się i chętnie wychodziła z porannych ciemności domu, by kroić biel na kawałki. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007 |
|
|
Pierwszy zaczął wprowadzać sowiecki system władzy w Polsce, model niedosłowny, ale w dużej mierze wzorowany na Związku Radzieckim - i choć był głęboko przywiązany do tradycji, potrafił dokonać w sobie przełomu, by poprowadzić Polskę nową drogą, zupełnie odmienną, niż prowadzona była przez całe tysiąclecie. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985 |
|
|
Czuł, że niczego słodkiego nie ruszy przez tydzień albo i dłużej. źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988 |
|
|
Ginąc od zadanych mu ran, Wielki Szaunis zapewne nie przypuszczał, że głoszone przezeń przed kilku laty idee spotkają się z tak burzliwym poparciem i zrozumieniem w dalekim kraju Krików i Seminoli oraz że wojna ta będzie się ciągnąć przez następne trzy dekady. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994 |
Składnia
| przez CO Rz. nazywający miarę czasu lub fraza z takim rzeczownikiem |
||
| szyk: stały: antepozycja |
9. ustąpił przez grzeczność
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik relacji przyczynowej
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | z |
Cytaty
|
- Co jest grane? - pytam bardziej przez uprzejmość niż z zainteresowania. źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999 |
|
|
Lewandowski również się uśmiechnął, ale tylko przez grzeczność wobec gości. źródło: NKJP: Leon Kruczkowski: Szkice z piekła uczciwych, 1963 |
|
|
Dowodem na to mogą być listy, które nie były przez partię robione, bo jeszcze jak Sienkiewicz odszedł, zapraszały go zakłady pracy czy to na wybory, czy na zebrania, czy na spotkania związkowe. A to przez sympatię działaczy związkowych, którzy byli później radykalnie przeciwko niemu. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
Składnia
| przez KOGO / CO w pozycji prawostronnej: Rz. nazywający stan psychiczny, uczucie lub cechę charakteru |
||
| szyk: względem frazy czasownikowej zmienny: neutralna postpozycja względem frazy rzeczownikowej stały: antepozycja |
10. dziesięć przez dwa
Definicja
Noty o użyciu
Zapis dzielenia: 10:2 (dziesięć przez dwa).
Kategoria znaczeniowa
wykładnik odczytywania znaku graficznego
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | na |
Cytaty
|
Wykonaj pisemne dzielenie liczb 5144:8. źródło: Internet |
|
|
Pewna liczba przy dzieleniu przez 7 daje resztę 5. źródło: NKJP: Wojciech Staszewski: Sprawdź, co już umiesz, Gazeta Wyborcza, 1999-01-20 |
|
|
4.2.2. Dzielenie wielomianu przez czynnik kwadratowy 282. źródło: NKJP: Bernard Łukasz Baron Piątek: Metody numeryczne w C++ Builder, 2004 |
|
|
Wskaźnik ten uzyskiwany jest poprzez dzielenie wysokość mężczyzny przez wysokość kobiety. źródło: NKJP: (MOS): Centymetry miłości, Gazeta Wrocławska, 2003-04-16 |
Składnia
| _ przez _ w obu pozycjach wartości liczbowe, również w zapisie słownym lub Rz. wskazujące na wartości będące obiektami dzielenia |
||
| szyk: stały: interpozycja |
11. dziewięć a przez dwanaście
Definicja
Noty o użyciu
Zapis adresu odczytywanego z przez to ul. Długa 9/12 (9 przez 12) lub rzadziej ul. Długa 9 m. 12 (9 mieszkania 12 lub 9 przez 12).
Kategoria znaczeniowa
wykładnik odczytywania znaku graficznego
Cytaty
|
Początek występu planowany jest o godz. 20 w Klubie Hybrydy przy ul. Złotej 7/9. źródło: NKJP: (joma): Henderson wystąpi w Hybrydach, Metropol nr 6/04, 2001 |
|
|
Kol. Marek Legwant, lat 13, uczeń VII kl. szkoły podst.. Chełm, ul. Grunwaldzka 7 m. 1 - pragnie zamienić znaczki filatelistyczne polskie i zagraniczne, klaser 12-kartkowy i 12 broszurek z serii „Zrób to sam”, za części i sprzęt radiowy. źródło: NKJP: ADAM SŁODOWY, J. P.: PÓŁKI I SZAFKI OBOZOWE, Kalejdoskop Techniki nr 7 (183), 1972 |
Składnia
| _ przez _ w obu pozycjach liczba, pierwsza określa numer domu, druga numer lokalu |
||
| szyk: stały: interpozycja między liczbami |