Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *jьzъ + psł. *perdъ
Zob. z- , -przed
1. sprzed domu, sprzed biurka
Definicja
Noty o użyciu
W połączeniu z zaimkiem ja oraz z zaimkiem on w formie poprzyimkowej nieakcentowanej występuje wariant sprzede .
Warianty
- sprzede
Kategoria znaczeniowa
wykładnik lokalizacji przestrzennej
Cytaty
|
Sprzed Wysokiej Bramy kierujemy się w stronę pn.-zach. narożnika Targu Rybnego, gdzie w średniowieczu stała Brama Młyńska, prowadząca do wodnego młyna na Łynie. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997 |
|
|
Wyjazd miał nastąpić nazajutrz o godzinie dziesiątej rano, sprzed starego kościoła w Jasieniu. źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1987 |
|
|
Sprzed chaty dobiegły nas odgłosy czyichś powolnych kroków. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów. Księga intryg, 1999 |
|
|
Znak zostanie przesunięty 3,5 km w stronę miasta, czyli sprzed wiaduktu autostradowego w okolice skrzyżowania z ul. Lipnowską. źródło: NKJP: Beata Janczarska: Rada uchwaliła, Gazeta Miejska, 2000 |
|
|
Patrzę i ja, patrzy baba sprzede mnie - żyrandol, a właściwie taki oświetleniowiec. źródło: NKJP: Miron Białoszewski: Chamowo, 2010 |
Odmiana
część mowy: przyimek
Składnia
| sprzed KOGO / CZEGO w pozycji lewostronnej: Cz. ruchu ukierunkowanego lub Rz. konkr. |
||
| szyk: względem frazy czasownikowej zmienny: neutralna postpozycja względem frazy rzeczownikowej stały: antepozycja |
2. sprzed wojny
Definicja
Noty o użyciu
W połączeniu z zaimkiem ja oraz z zaimkiem on w formie poprzyimkowej nieakcentowanej występuje wariant sprzede .
Warianty
- sprzede
Kategoria znaczeniowa
wykładnik następstwa czasowego
Cytaty
|
Wierzono, iż pochodzą one sprzed potopu i zostały dane Heberowi, przodkowi plemienia, przez syna Noego, Sema. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952 |
|
|
Biedna ciocia Jasia, biedna ciocia Ira - myślałem sobie - konfitur sprzed ich narodzin chyba już nigdzie nie ma. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007 |
|
|
Pani Helena była gospodynią wuja Florentego jeszcze sprzed wojny. źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996 |
|
|
Wciąż nie potrafiła sobie przypomnieć zdarzeń sprzed utraty świadomości, ale bardziej wyczuwała niż pamiętała, że w mieszkaniu przebywał ktoś jeszcze. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008 |
|
|
Przecież ojciec , muzyka , sama opowiadała o malwach i czasie sprzede mnie . Kiedy wszystko przepadło , skarlało ? źródło: Adam Wiesław Kulik: Lot, 1984 (books.google.pl) |
Odmiana
część mowy: przyimek
Składnia
| sprzed KOGO / CZEGO w pozycji prawostronnej: Rz. nazywający zdarzenie w pozycji lewostronnej: Cz. niezdarzeniowy typu: pochodzić , znać , pamiętać , Rz. nazywający przedmiot, zdarzenie lub stan |
|||
|
ograniczenia zakresu użycia:
nie: w pozycji prawostronnej: Rz. będący nazwą miar czasu
|
|||
| szyk: względem frazy lewostronnej zmienny: neutralna postpozycja względem frazy prawostronnej stały: antepozycja |
|||
3. sprzed trzech lat
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik lokalizacji w czasie
Cytaty
|
Popełniono bowiem dwa morderstwa, które przypominają zabójstwa sprzed lat. źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009 |
|
|
W wielu miejscach odnaleziono stanowiska archeologiczne z okresu kultury łużyckiej, a więc ślady człowieka sprzed paru tysięcy lat. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Zaniechawszy nerwowego podrzucania okularów i przypomniawszy sobie ową scenę sprzed dwóch godzin, Ze-Zorro wrócił do rzeczywistości. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
|
|
W „Encyklopedii powszechnej” owszem, figuruje, ale proszę zwrócić uwagę - ta encyklopedia pochodzi sprzed ćwierć wieku z hakiem. źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002 |
|
|
Powoływanie się, przy dzisiejszym tempie wydarzeń, na decyzję sprzed dziewięciu laty, jest szkodliwym passeizmem. źródło: NKJP: Zdzisław Broncel: Perspektywy dialogu, Kultura, 1956 |
Odmiana
część mowy: przyimek
Składnia
| sprzed KOGO / CZEGO w pozycji prawostronnej: F.Rz. oznaczająca miarę czasu w pozycji lewostronnej: Cz. cz. przesz., cz. ter., Rz. nazywający zdarzenie, stan lub przedmiot |
||
| szyk: względem frazy lewostronnej zmienny: neutralna postpozycja względem frazy prawostronnej stały: antepozycja |
4. zabrać sprzed komisji
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik lokalizacji przestrzennej
Relacje znaczeniowe
| (quasi)synonimy: | sprzed oblicza |
Cytaty
|
[...] stwierdził, że realizacja tego wniosku jest niemożliwa, ponieważ marszałek [...] zbiegł nie tylko sprzed komisji śledczej, ale także z terenu Sejmu. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Ale wprost sprzed komisji egzaminacyjnej trafił do katowickiego teatru. źródło: NKJP: Bohdan Gadomski: Kloss na emeryturze, Express Ilustrowany, 2001-11-24 |
|
|
Gwidon uciekł sprzed sądu cesarskiego i powrócił do swojego księstwa, gdzie zawarł sojusz z Saracenami. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: przyimek
Składnia
| sprzed KOGO / CZEGO w pozycji prawostronnej: F.Rz. nazywająca osobę lub grupę ludzi w Zd. z Cz. ruchu ukierunkowanego |
||
| szyk: względem frazy czasownikowej zmienny: neutralna postpozycja względem frazy rzeczownikowej stały: antepozycja |