UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

roztopić się

Chronologizacja

1534, SPXVI

1. o śniegu

Definicja

będąc ogrzewanym, stracić stałą konsystencję i zamienić się w ciecz

Pochodzenie

psł. *orztopiti sę

Zob.  topić 3 .

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozpuścić się, stopić się

Połączenia

  • lód, śnieg roztopił się

Cytaty

Uniósł kryształową szklankę, kostka lodu roztopiła się niemal zupełnie.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967

Wosk roztopił się od słońca, Ikar runął do morza, które od niego będzie zwane Ikaryjskim.

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 1997

Pod wpływem ciepła słonecznych promieni roztopiły się wieczne lody, woda spłynęła z gór tworząc strumienie, rzeki i jeziora, otaczając całą Ziemię bezdennym morzem.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996

Lodowa pokrywa na szczycie Kilimandżaro może roztopić się w ciągu najbliższych 20 lat, jeśli klimat Ziemi nadal będzie się ocieplał w dotychczasowym tempie.

źródło: NKJP: (pap): Śniegi Kilimandżaro mogą zniknąć, Metropol, 2001, nr 20/02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. roztopię się
 roztopimy się
2 os. roztopisz się
 roztopicie się
3 os. roztopi się
 roztopią się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. roztopiłem się
+(e)m się roztopił
 roztopiłam się
+(e)m się roztopiła
 roztopiłom się
+(e)m się roztopiło
 roztopiliśmy się
+(e)śmy się roztopili
 roztopiłyśmy się
+(e)śmy się roztopiły
2 os. roztopiłeś się
+(e)ś się roztopił
 roztopiłaś się
+(e)ś się roztopiła
 roztopiłoś się
+(e)ś się roztopiło
 roztopiliście się
+(e)ście się roztopili
 roztopiłyście się
+(e)ście się roztopiły
3 os. roztopił się
 roztopiła się
 roztopiło się
 roztopili się
 roztopiły się

bezosobnik: roztopiono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. roztopmy się
2 os. roztop się
 roztopcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. roztopiłbym się
bym się roztopił
 roztopiłabym się
bym się roztopiła
 roztopiłobym się
bym się roztopiło
 roztopilibyśmy się
byśmy się roztopili
 roztopiłybyśmy się
byśmy się roztopiły
2 os. roztopiłbyś się
byś się roztopił
 roztopiłabyś się
byś się roztopiła
 roztopiłobyś się
byś się roztopiło
 roztopilibyście się
byście się roztopili
 roztopiłybyście się
byście się roztopiły
3 os. roztopiłby się
by się roztopił
 roztopiłaby się
by się roztopiła
 roztopiłoby się
by się roztopiło
 roztopiliby się
by się roztopili
 roztopiłyby się
by się roztopiły

bezosobnik: roztopiono by się

bezokolicznik: roztopić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: roztopiwszy się

gerundium: roztopienie się

odpowiednik aspektowy: roztapiać się

Składnia

Rznieżywotny + roztopić się + bez ograniczeń

2. we mgle

Definicja

stać się niewidocznym lub niewyraźnym

Pochodzenie

Możliwa podwójna motywacja: 'tonąc zniknąć we mgle' (zob.  topić 1. ) lub 'zniknąć (rozpłynąć się, rozpuścić się jak ciało stałe pod wpływem ciepła)' (zob. topić 3. ).

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • czyjaś sylwetka roztopiła się; kontury czegoś roztopiły się
  • roztopić się w ciemnościach, w mroku, we mgle

Cytaty

Włosiak zapewne ręką wskazał kierunek, lecz gest ten nie miał szczególnego znaczenia, ponieważ roztopił się w ciemnościach.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Nie mogę narzekać, 2003

Oglądali cię... – Bydlaku! – słowa Dębczaka roztopiły się w mamrotaniu.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Tłum cieni faluje z powiewem wiatru. Noc. Ciemne słupy latarni roztopiły się w czarnej nocy.

źródło: NKJP: Światła za Wisłą, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-03-04

Maszyna odleciała i roztopiła się w niebie, na północnym zachodzie, tam, dokąd wskazywały cienie patrzących za nią ludzi.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. roztopię się
 roztopimy się
2 os. roztopisz się
 roztopicie się
3 os. roztopi się
 roztopią się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. roztopiłem się
+(e)m się roztopił
 roztopiłam się
+(e)m się roztopiła
 roztopiłom się
+(e)m się roztopiło
 roztopiliśmy się
+(e)śmy się roztopili
 roztopiłyśmy się
+(e)śmy się roztopiły
2 os. roztopiłeś się
+(e)ś się roztopił
 roztopiłaś się
+(e)ś się roztopiła
 roztopiłoś się
+(e)ś się roztopiło
 roztopiliście się
+(e)ście się roztopili
 roztopiłyście się
+(e)ście się roztopiły
3 os. roztopił się
 roztopiła się
 roztopiło się
 roztopili się
 roztopiły się

bezosobnik: roztopiono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. roztopmy się
2 os. roztop się
 roztopcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. roztopiłbym się
bym się roztopił
 roztopiłabym się
bym się roztopiła
 roztopiłobym się
bym się roztopiło
 roztopilibyśmy się
byśmy się roztopili
 roztopiłybyśmy się
byśmy się roztopiły
2 os. roztopiłbyś się
byś się roztopił
 roztopiłabyś się
byś się roztopiła
 roztopiłobyś się
byś się roztopiło
 roztopilibyście się
byście się roztopili
 roztopiłybyście się
byście się roztopiły
3 os. roztopiłby się
by się roztopił
 roztopiłaby się
by się roztopiła
 roztopiłoby się
by się roztopiło
 roztopiliby się
by się roztopili
 roztopiłyby się
by się roztopiły

bezosobnik: roztopiono by się

bezokolicznik: roztopić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: roztopiwszy się

gerundium: roztopienie się

odpowiednik aspektowy: roztapiać się

Składnia

bez ograniczeń + roztopić się +
(w CZYM)
Data ostatniej modyfikacji: 17.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN