Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *stati sę, *stanǫ sę
z psł. *stati, *stanǫ 'zacząć stać, stanąć, zatrzymać się; trwać'
Por. cz. stát se, stanu se ‘zostać kimś; stać się, wydarzyć się’.
1. stało się nieszczęście
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- stał się cud, wypadek; stała się krzywda; stało się nieszczęście; coś (dziwnego, złego)
- stać się nagle, niespodziewanie, szybko
- co się stało?
Cytaty
|
Co ma się stać, stać się musi. Ludzie powinni zacząć rozumieć pewne zależności, żeby coraz więcej z nich przejrzało na oczy. źródło: NKJP: Andrzej Wójckiewicz: Przebudzenie Cheopsa czyli Jak uratować ludzi i Ziemię, 2005 |
|
|
Dlaczego więc pamiętnik trafił w moje ręce? Czy z powodu tego, co zdarzyło się wówczas, na początku października? A może coś stało się wcześniej, a wtedy tylko jakaś kropla dopełniła naczynie i przelało się, rozrywając ten, zdawałoby się, nierozerwalny związek dwojga rozumiejących się istot - babki i wnuka, stwórcy i stworzonego! źródło: NKJP: Hanna Kowalewska: Tego lata, w Zawrociu, 1998 |
|
|
- Wczoraj w parku, byłem tam z Renatą. - Wskazał brodą przyjaciółkę. - Czy to stało się właśnie tam? Zawicki przytaknął niemal niezauważalnym ruchem głowy. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
stanę się |
staniemy się |
|||
| 2 os. |
staniesz się |
staniecie się |
|||
| 3 os. |
stanie się |
staną się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałem się +(e)m się stał |
stałam się +(e)m się stała |
stałom się +(e)m się stało |
staliśmy się +(e)śmy się stali |
stałyśmy się +(e)śmy się stały |
| 2 os. |
stałeś się +(e)ś się stał |
stałaś się +(e)ś się stała |
stałoś się +(e)ś się stało |
staliście się +(e)ście się stali |
stałyście się +(e)ście się stały |
| 3 os. |
stał się |
stała się |
stało się |
stali się |
stały się |
bezosobnik: stano się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
stańmy się |
|
| 2 os. |
stań się |
stańcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałbym się bym się stał |
stałabym się bym się stała |
stałobym się bym się stało |
stalibyśmy się byśmy się stali |
stałybyśmy się byśmy się stały |
| 2 os. |
stałbyś się byś się stał |
stałabyś się byś się stała |
stałobyś się byś się stało |
stalibyście się byście się stali |
stałybyście się byście się stały |
| 3 os. |
stałby się by się stał |
stałaby się by się stała |
stałoby się by się stało |
staliby się by się stali |
stałyby się by się stały |
bezosobnik: stano by się
bezokolicznik: stać się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
stawszy się
gerundium: stanie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | stanie się |
stania się |
| D. | stania się |
stań się |
| C. | staniu się |
staniom się |
| B. | stanie się |
stania się |
| N. | staniem się |
staniami się |
| Ms. | staniu się |
staniach się |
| W. | stanie się |
stania się |
odpowiednik aspektowy: stawać się
Składnia
| Rz nieżywotny | + | stać się | + |
|
2. stać się dorosłym
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Cytaty
|
W pewnym sensie będzie musiał zmienić tam skórę, stać się przykładnym, miłującym porządek Niemcem, zorganizować sprawy, ludzi... źródło: NKJP: Marek Idczak: Słony wiatr, 2007 |
|
|
To właśnie Piotruś Pan, który odmówił dorastania i który rani serce każdej Wendy, bo ta prędzej czy później musi dojrzeć i stać się kobietą. źródło: NKJP: Cezary Michalski: Siła odpychania, 2002 |
|
|
Pomnik ten w zamyśle organizatorów ma stać się ciekawostką geograficzną i turystyczną nie tylko gminy Cekcyn, ale i całego powiatu tucholskiego. źródło: NKJP: Bartosz Puchowski: Osiemnastka w Cekcynie, Akant I, 2010-02 |
|
|
Oddech Kasi stał się płytszy. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006 |
|
|
Uśmiech porucznika Konara stał się jeszcze bardziej szelmowski. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
stanę się |
staniemy się |
|||
| 2 os. |
staniesz się |
staniecie się |
|||
| 3 os. |
stanie się |
staną się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałem się +(e)m się stał |
stałam się +(e)m się stała |
stałom się +(e)m się stało |
staliśmy się +(e)śmy się stali |
stałyśmy się +(e)śmy się stały |
| 2 os. |
stałeś się +(e)ś się stał |
stałaś się +(e)ś się stała |
stałoś się +(e)ś się stało |
staliście się +(e)ście się stali |
stałyście się +(e)ście się stały |
| 3 os. |
stał się |
stała się |
stało się |
stali się |
stały się |
bezosobnik: stano się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
stańmy się |
|
| 2 os. |
stań się |
stańcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałbym się bym się stał |
stałabym się bym się stała |
stałobym się bym się stało |
stalibyśmy się byśmy się stali |
stałybyśmy się byśmy się stały |
| 2 os. |
stałbyś się byś się stał |
stałabyś się byś się stała |
stałobyś się byś się stało |
stalibyście się byście się stali |
stałybyście się byście się stały |
| 3 os. |
stałby się by się stał |
stałaby się by się stała |
stałoby się by się stało |
staliby się by się stali |
stałyby się by się stały |
bezosobnik: stano by się
bezokolicznik: stać się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
stawszy się
gerundium: stanie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | stanie się |
stania się |
| D. | stania się |
stań się |
| C. | staniu się |
staniom się |
| B. | stanie się |
stania się |
| N. | staniem się |
staniami się |
| Ms. | staniu się |
staniach się |
| W. | stanie się |
stania się |
odpowiednik aspektowy: stawać się
Składnia
|
|
+ | stać się | + |
KIM/CZYM
|
|
|
+ | stać się | + |
JAKI (z formą osobową) / JAKIM
|
3. z kimś lub z czymś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- to samo się stało
- podobnie się stało
- co się stało z kimś/z czymś
Cytaty
|
Nie zapytałam, co stało się z kotem. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006 |
|
|
Od dawna chciałem wiedzieć, co stało się z młodym, utalentowanym architektem, który przed samą wojną zaprojektował najpiękniejszy dom w mieście. źródło: NKJP: Andrzej Bart: Fabryka Muchłapek, 2008 |
|
|
Czołg palił się dwa razy. Został unieszkodliwiony. To samo stało się z jednym samochodem pancernym. źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977 |
|
|
Coś dziwnego stało się z krajami naszej części Europy: ciągle pamiętamy o wspólnocie łączącej nas w przeszłości, a jednocześnie dzisiejszy los naszych krajów jest bardzo różny. źródło: NKJP: Jerzy Jarzębski: O Krakowskim Spotkaniu Pisarzy Europy Środkowej, Pisarze po upadku murów, Gazeta Wyborcza, 1994-11-16 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
stanę się |
staniemy się |
|||
| 2 os. |
staniesz się |
staniecie się |
|||
| 3 os. |
stanie się |
staną się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałem się +(e)m się stał |
stałam się +(e)m się stała |
stałom się +(e)m się stało |
staliśmy się +(e)śmy się stali |
stałyśmy się +(e)śmy się stały |
| 2 os. |
stałeś się +(e)ś się stał |
stałaś się +(e)ś się stała |
stałoś się +(e)ś się stało |
staliście się +(e)ście się stali |
stałyście się +(e)ście się stały |
| 3 os. |
stał się |
stała się |
stało się |
stali się |
stały się |
bezosobnik: stano się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
stańmy się |
|
| 2 os. |
stań się |
stańcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałbym się bym się stał |
stałabym się bym się stała |
stałobym się bym się stało |
stalibyśmy się byśmy się stali |
stałybyśmy się byśmy się stały |
| 2 os. |
stałbyś się byś się stał |
stałabyś się byś się stała |
stałobyś się byś się stało |
stalibyście się byście się stali |
stałybyście się byście się stały |
| 3 os. |
stałby się by się stał |
stałaby się by się stała |
stałoby się by się stało |
staliby się by się stali |
stałyby się by się stały |
bezosobnik: stano by się
bezokolicznik: stać się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
stawszy się
gerundium: stanie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | stanie się |
stania się |
| D. | stania się |
stań się |
| C. | staniu się |
staniom się |
| B. | stanie się |
stania się |
| N. | staniem się |
staniami się |
| Ms. | staniu się |
staniach się |
| W. | stanie się |
stania się |
odpowiednik aspektowy: stawać się
Składnia
|
|
+ | stać się | + |
z KIM/CZYM
|
4. źle lub dobrze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- stało się dobrze, niezbyt dobrze, źle
Cytaty
|
Nawet dobrze się stało, że w końcu wojskowi wszystkich nas z pałacu wypędzili, być może dzięki temu ocaliłem głowę. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Cesarz, 2005 |
|
|
A swoje wiedziałem, za co mnie wyrzucił. Zresztą dobrze się stało, bo i tak by trzeba odejść, dokąd się to miało wlec? źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Kamień na kamieniu, 2008 |
|
|
Otóż, źle się stało, że ta trudna ustawa skierowana została do Komisji Europejskiej, a nie do komisji ochrony środowiska. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 29.10.2003 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
stanę się |
staniemy się |
|||
| 2 os. |
staniesz się |
staniecie się |
|||
| 3 os. |
stanie się |
staną się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałem się +(e)m się stał |
stałam się +(e)m się stała |
stałom się +(e)m się stało |
staliśmy się +(e)śmy się stali |
stałyśmy się +(e)śmy się stały |
| 2 os. |
stałeś się +(e)ś się stał |
stałaś się +(e)ś się stała |
stałoś się +(e)ś się stało |
staliście się +(e)ście się stali |
stałyście się +(e)ście się stały |
| 3 os. |
stał się |
stała się |
stało się |
stali się |
stały się |
bezosobnik: stano się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
stańmy się |
|
| 2 os. |
stań się |
stańcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stałbym się bym się stał |
stałabym się bym się stała |
stałobym się bym się stało |
stalibyśmy się byśmy się stali |
stałybyśmy się byśmy się stały |
| 2 os. |
stałbyś się byś się stał |
stałabyś się byś się stała |
stałobyś się byś się stało |
stalibyście się byście się stali |
stałybyście się byście się stały |
| 3 os. |
stałby się by się stał |
stałaby się by się stała |
stałoby się by się stało |
staliby się by się stali |
stałyby się by się stały |
bezosobnik: stano by się
bezokolicznik: stać się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
stawszy się
gerundium: stanie się
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | stanie się |
stania się |
| D. | stania się |
stań się |
| C. | staniu się |
staniom się |
| B. | stanie się |
stania się |
| N. | staniem się |
staniami się |
| Ms. | staniu się |
staniach się |
| W. | stanie się |
stania się |
odpowiednik aspektowy: stawać się
Składnia
|
|
+ | stać się | + |
JAK
|