Chronologizacja
Pochodzenie
łac. kośc. cappellus 'kapelusz kardynalski'
1. na głowę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kapelinder, kapeluch, kapelusik, kapelutek |
Połączenia
- damski, męski, kobiecy;
- admiralski, góralski, harcerski, hutniczy, kapłański, kardynalski, kowbojski, meksykański, myśliwski, pasterski, pszczelarski, rybacki, skautowski, podhalański, tyrolski, wędkarski, wietnamski;
- aksamitny, filcowy, korkowy, pilśniowy, płócienny, skórzany, słomiany, słomkowy;
- biały, czarny, czerwony, granatowy, szary..., kolorowy; ciemny, jasny;
- dwurożny, graniasty, trójgraniasty, trójkątny, okrągły, spiczasty, stożkowy, szeroki, szerokoskrzydły, szpiczasty, kłapciasty; fantazyjny;
- miękki, sztywny; niski, wysoki; duży, mały, ogromny, olbrzymi, wielki;
- charakterystyczny, dziwaczny, elegancki, modny, stylowy, śmieszny, twarzowy, wymyślny kapelusz;
- kapelusz ozdobiony, przyozdobiony, przystrojony czymś, przewiązany wstążką;
- ochronny, podróżny, przeciwdeszczowy, przeciwsłoneczny
- pełen czegoś, wypełniony czymś
- kapelusz borsalino, kapelusz panama, kapelusz sombrero
- kapelusz magika, czarnoksiężnika
- kapelusz ze słomy
- kapelusz z szerokim, dużym... rondem, z piórkiem, z piórami, z kwiatami, z woalką, ze wstążką
- kapelusz o szerokim rondzie
- kapelusz i okulary, kapelusz i torebka, kapelusz i szal, kapelusz i szalik, kapelusz i parasol, kapelusz i rękawiczki;
- laska i kapelusz, laseczka i kapelusz; palto i kapelusz, płaszcz i kapelusz
- zbiórka pieniędzy do kapelusza;
- szpilka, pióra od kapelusza
- człowiek, dama, dziewczyna, facet, kobieta, mężczyzna, pan, pani w kapeluszu
- kapelusz spadł/spada komuś z głowy, potoczył się, pasuje do czegoś, wisi, leży gdzieś
- uchylić/uchylać kapelusza
- mieć na głowie, nosić: nałożyć/nakładać, naciągnąć, nacisnąć na głowę, nasadzić, włożyć/wkładać, wcisnąć, wsadzić na głowę; nasunąć głębiej na oczy; ściągnąć, zdjąć/zdejmować, zsunąć, zerwać z głowy, unieść/unosić kapelusz;
- kapelusz nasunięty na czoło, odsunięty z czoła
- cisnąć, kłaniać się, machać, wymachiwać kapeluszem
- ubrany w kapelusz
- być, chodzić w kapeluszu
Cytaty
|
Pani Alicja z miną bardzo zaaferowaną zaraz za nim wyszła. Ujrzawszy Antoniego w płaszczu i w kapeluszu, zdumiała się. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Popiół i diament, 1948 |
|
|
Zwykle sprzedawanych jest kilkadziesiąt losów po 5 złotych każdy. Potem z dyżurnego kapelusza losuje je „sierotka”. źródło: NKJP: Obrazy za 5 złotych, Dziennik Polski, 2002- 03-21 |
|
|
[...] on też przybył na niedzielne-śniadanie-u-Sachera. Podobnie jak kobieta w czarnym kapeluszu przewiązanym złotym łańcuszkiem, pijąca szampana i rozkoszująca się każdą chwilą, podczas gdy jej mężczyzna obojętnie czyta gazetę. źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996 |
|
|
Trubadurzy wyróżniali się też kostiumem scenicznym. Ubrani w stroje muszkieterów, w aksamitne kurtki, w koszule z żabotami, wysokie po kolana buty i w kapelusze z piórami, ci gibcy młodzieńcy podbijali serca fanek. W 1966 r. zespół pierwszy raz wystąpił w Opolu. źródło: NKJP: Fakt ,2004 |
|
|
[...] sławę miał jako facecjonista, bo często płatał niewinne figle, przebierał się, wyczyniał zabawne miny i raz nawet jej matka wrzuciła mu do kapelusza monetę, myśląc, że żebrak - tak dobrze zmienił wygląd. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Dolina Issy, 1955 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kapelusz |
kapelusze |
|
| D. | kapelusza |
kapeluszy |
|
| C. | kapeluszowi |
kapeluszom |
|
| B. | kapelusz |
kapelusze |
|
| N. | kapeluszem |
kapeluszami |
|
| Ms. | kapeluszu |
kapeluszach |
|
| W. | kapeluszu |
kapelusze |
2. grzyba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny leśne i łąkowe
Połączenia
- kapelusz grzyba, borowika, pieczarki, prawdziwka, rydza
- kapelusz i nóżka
Cytaty
|
Całe kapelusze można dodać do zup lub sosów, a z marynaty do sałatek lub na kanapki. źródło: NKJP: Wiktor Pawłowski: Grzybobranie |
|
|
Mokry koniec lata prawdziwie obrodził jesiennym grzybem. Poszycie bukowin miejscami znikało wręcz pod kapeluszami borowików, rydzów i muchomorów źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża jaskółki |
|
|
Masę dobrze mieszamy. Tak przygotowanym farszem nadziewamy kapelusze pieczarek. źródło: NKJP: Echo Dnia, Waldemar Ochnia: Pieczarki nadziewane |
|
|
Stąd apel, by osoby, które nie znają się na grzybach, unikały blaszkowych gatunków. Te z rurkami pod kapeluszem wprawdzie też bywają trujące, ich zjedzenie nie skutkuje jednak śmiercią. źródło: NKJP: Młody kucharz, Dziennik Polski, 2001-07-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kapelusz |
kapelusze |
|
| D. | kapelusza |
kapeluszy |
|
| C. | kapeluszowi |
kapeluszom |
|
| B. | kapelusz |
kapelusze |
|
| N. | kapeluszem |
kapeluszami |
|
| Ms. | kapeluszu |
kapeluszach |
|
| W. | kapeluszu |
kapelusze |
Składnia
|
+ | kapelusz | + |
CZEGO
|