UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

drżeć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	drżę	drżymy
2 os.	drżysz	drżycie
3 os.	drży	drżą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	drżałem +(e)m drżał	drżałam +(e)m drżała	drżałom +(e)m drżało	drżeliśmy +(e)śmy drżeli	drżałyśmy +(e)śmy drżały
2 os.	drżałeś +(e)ś drżał	drżałaś +(e)ś drżała	drżałoś +(e)ś drżało	drżeliście +(e)ście drżeli	drżałyście +(e)ście drżały
3 os.	drżał	drżała	drżało	drżeli	drżały

bezosobnik: drżano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę drżał będę drżeć	będę drżała będę drżeć	będę drżało będę drżeć	będziemy drżeli będziemy drżeć	będziemy drżały będziemy drżeć
2 os.	będziesz drżał będziesz drżeć	będziesz drżała będziesz drżeć	będziesz drżało będziesz drżeć	będziecie drżeli będziecie drżeć	będziecie drżały będziecie drżeć
3 os.	będzie drżał będzie drżeć	będzie drżała będzie drżeć	będzie drżało będzie drżeć	będą drżeli będą drżeć	będą drżały będą drżeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		drżyjmy
2 os.	drżyj	drżyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	drżałbym bym drżał	drżałabym bym drżała	drżałobym bym drżało	drżelibyśmy byśmy drżeli	drżałybyśmy byśmy drżały
2 os.	drżałbyś byś drżał	drżałabyś byś drżała	drżałobyś byś drżało	drżelibyście byście drżeli	drżałybyście byście drżały
3 os.	drżałby by drżał	drżałaby by drżała	drżałoby by drżało	drżeliby by drżeli	drżałyby by drżały

bezosobnik: drżano by

bezokolicznik: drżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: drżąc

gerundium: drżenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	drżenie	drżenia
D.	drżenia	drżeń
C.	drżeniu	drżeniom
B.	drżenie	drżenia
N.	drżeniem	drżeniami
Ms.	drżeniu	drżeniach
W.	drżenie	drżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: drżący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	drżący	drżący	drżący	drżące	drżąca
D.	drżącego	drżącego	drżącego	drżącego	drżącej
C.	drżącemu	drżącemu	drżącemu	drżącemu	drżącej
B.	drżącego	drżącego	drżący	drżące	drżącą
N.	drżącym	drżącym	drżącym	drżącym	drżącą
Ms.	drżącym	drżącym	drżącym	drżącym	drżącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	drżący	drżący	drżące	drżące
D.	drżących	drżących	drżących	drżących
C.	drżącym	drżącym	drżącym	drżącym
B.	drżących	drżących	drżących	drżące
N.	drżącymi	drżącymi	drżącymi	drżącymi
Ms.	drżących	drżących	drżących	drżących

Pochodzenie

psł. *drъžati 'trząść się, dygotać'

1. z zimna

Definicja

pod wpływem jakichś uczuć lub czynników zewnętrznych wykonywać krótkie i szybkie ruchy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dygotać, trząść się, trzepotać się

Połączenia

ciało, liść, ziemia drży; mury; palce, ręce, usta, wargi drżą
drżeć od detonacji, od huku, od krzyku, od wybuchów
drżeć z chłodu i wilgoci, z ciekawości, z gniewu i bezradności, z emocji, z lęku, z niepewności, z niepokoju, z oburzenia, z podniecenia, z pośpiechu, z przejęcia, z przerażenia, z radości, z rozkoszy, ze strachu, z trwogi, z wyczerpania, z wysiłku, z wściekłości, ze wzruszenia, z zimna, ze zmęczenia
drżeć jak w gorączce, jak w febrze, jak listek na wietrze; drżeć jak osika, jak struna, jak trzcina
drżeć i blednąć, drżeć i dygotać, drżeć i huczeć, drżeć i wibrować

Cytaty

	Zobaczył w świetle latarni, jak drżą jego ręce, leżące na kierownicy. źródło: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005
	Mock drżał z zimna i usiłował przypomnieć sobie miasto nad Pregołą, w którym podczas wojny spędził kilka miesięcy w szpitalu wojskowym. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007
	W lesie mrok był jeszcze większy, od czasu do czasu z drzew spadały małe krople wody, wilgotna ścieżka była śliska, Anna wyraźnie drżała z przemęczenia i niewyspania. źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1979
	Do naszej dzisiejszej bazyliki [...] wchodziły dwie kompanie. Kościół drżał pod butami podzelowanych żołnierskich butów. źródło: NKJP: (izis): Świętowanie w nowej sali, Tygodnik Rybnicki, 2008-11-04
	Transportowy francuski samolot wojskowy drżał od huku motoru. źródło: KWSJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Składnia

drżeć

z CZEGO | od CZEGO

2. o czyjś los

Definicja

martwić się, że może się stać coś złego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	bać się, lękać się, strachać się
	hiperonimy:	martwić się

Połączenia

drżeć o swój autorytet, o swoje bezpieczeństwo, o swój dobytek, o czyjś los, o swoją pozycję, o swoją przyszłość, o swoje życie; o dziecko, o pracę, o własną skórę, o wynik, o czyjeś zdrowie

Cytaty

Nic dziwnego, że mieszkańcy byli w szoku. Choć ponownie zatrzymano podejrzanego o podkładanie ognia, oni nadal drżeli o swój dobytek.

źródło: NKJP: R.Nadaj: Sprawca tym razem ma być aresztowany: Piroman znów podłożył ogień, Tygodnik Ciechanowski, 2007-02-14

Choć Christine jest już bezpieczna, drży o los swoich najbliższych.

źródło: NKJP: Oskar Maya, Kazimierz Sikorski: Sama wyrwała się z tego piekła, Super Express, 2006

Składnia

Rz_osobowy

drżeć

o KOGO/CO

3. przed niebezpieczeństwem

Definicja

książk.

odczuwać zagrożenie lub obawę przed czymś, co dana osoba uznaje za złe, nieprzyjemne lub niebezpieczne dla siebie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

bać się, ktoś ma duszę na ramieniu, lękać się, obawiać się, strach II, strachać się

Połączenia

drżeć na widok czegoś
drżeć przed czyimś gniewem, przed karą, przed konkurencją, przed konsekwencjami, przed niebezpieczeństwem, przed śmiercią, przed zmianami; przed Panem Bogiem, przed ludźmi, przed rywalami

Cytaty

Rosja drżała przed Stalinem, ale im więcej drżała, tym więcej go kochała.

źródło: NKJP: Czesłąw Miłosz: Nie znając wstydu ni miary, Gazeta Wyborcza, 1996-11-23

Jasia Broklówna drżała, że przyjdą i ją rozstrzelają za to zuchwalstwo. Natomiast wcale nie drżała, że trzyma na półce między książkami jakieś ocalone relikwie narodowe.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Często drżałem na myśl , że wyda się, co czuję, i że ta wielka moja tajemnica stanie się łupem bezlitosnych szyderców

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000

Składnia

Rz_osobowy	+	drżeć	+	przed KIM/CZYM
Rz_osobowy	+	drżeć	+	że ZDANIE

4. o głosie

Definicja

brzmieć nierówno i załamywać się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

głos drży
drżeć z podniecenia, z radości, ze strachu

Cytaty

	Głos mu drżał, trudno powiedzieć: ze zdenerwowania czy gniewu. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005
	Jak to, więc nie jestem córką Jerzego? - spytała Alicja głosem drżącym ze zdenerwowania. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Mówił cicho, ale jego głos drżał od furii. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006
	Nie wytłumaczyłem dokładnie, o co mi chodzi, nie podałem argumentów. Drżał mi głos. źródło: NKJP: Maria Król-Fijewska: Stanowczo, łagodnie, bez lęku, 2005

Składnia

Rz_nieżywotny

drżeć

(JAK)

5. o płomieniu

Definicja

świecić przerywanym światłem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

płomień, światło drży

Cytaty

Szli pod osłoną Drogi Mlecznej, wywijając latarkami. Światła drżały.

źródło: NKJP: Max Cegielski: Masala, 2002

Dlaczego światło świetlówki drży, a nie świeci światłem ciągłym?

źródło: Internet

Składnia

Rz[nieżywotny[/sub]

drżeć

Frazeologizmy

coś trzęsie się w posadach
coś drży w posadach
z bijącym sercem
z drżeniem serca
z drżącym sercem

Data ostatniej modyfikacji: 20.10.2022