UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zdać się

Chronologizacja

1448, SStp

Pochodzenie

Zob.  zdać 

1. na los

Definicja

książk. 
zgodzić się, że bieg wydarzeń w określonej sprawie będzie zależał tylko od działania osoby lub rzeczy albo zjawiska wskazanego następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  spuścić się

Połączenia

  • zdać się na los, na łaskę czyjąś; na instynkt, na intuicję; na przypadek; na (wolę) Boga, na opatrzność

Cytaty

– Teraz musi pani opowiedzieć, jaką ma pani wizję. Jaki efekt chce pani uzyskać [...]
– Czy ja wiem? Może zdam się na panów?

źródło: NKJP:Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005

Często mi się zdarza robić zdjęcia po zmierzchu ze światłem zastanym z sodowych lamp ulicznych. O ile czas ekspozycji
walnę na czuja i prześwietlę trochę, to kolory z wspomnianych sodówek są do przyjęcia - żółtawe. Jeśli zaś zdam się na automatykę
i lampę, bo mam w pierwszym planie ludzi, to kolory są paskudne pomarańczowe z sodówek.

źródło: NKJP: Internet

Sędzia [...], z pozycji, jaką zajmował, nie był w stanie sam prawidłowo ocenić sytuacji i zdał się na liniowego.

źródło: NKJP: Kłopoty na linii, Trybuna Śląska, 2000-11-14

Mistyka nadreńska wprowadzała na powrót duchowość całkowitego zaufania Bogu, zdanie się na Boga, szczerego zaufania Mu w trudnościach i doświadczeniach życiowych [...], z nową siłą kładła nacisk na znaczenie woli, uczuć i ponadintelektualnego poznania Boga.

źródło: NKJP: Zdzisław Józef Kijas: Duchowość dominikańska, Głos Ojca Pio, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdam się
 zdamy się
2 os. zdasz się
 zdacie się
3 os. zda się
 zdadzą się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdałem się
+(e)m się zdał
 zdałam się
+(e)m się zdała
 zdałom się
+(e)m się zdało
 zdaliśmy się
+(e)śmy się zdali
 zdałyśmy się
+(e)śmy się zdały
2 os. zdałeś się
+(e)ś się zdał
 zdałaś się
+(e)ś się zdała
 zdałoś się
+(e)ś się zdało
 zdaliście się
+(e)ście się zdali
 zdałyście się
+(e)ście się zdały
3 os. zdał się
 zdała się
 zdało się
 zdali się
 zdały się

bezosobnik: zdano się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdajmy się
2 os. zdaj się
 zdajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdałbym się
bym się zdał
 zdałabym się
bym się zdała
 zdałobym się
bym się zdało
 zdalibyśmy się
byśmy się zdali
 zdałybyśmy się
byśmy się zdały
2 os. zdałbyś się
byś się zdał
 zdałabyś się
byś się zdała
 zdałobyś się
byś się zdało
 zdalibyście się
byście się zdali
 zdałybyście się
byście się zdały
3 os. zdałby się
by się zdał
 zdałaby się
by się zdała
 zdałoby się
by się zdało
 zdaliby się
by się zdali
 zdałyby się
by się zdały

bezosobnik: zdano by się

bezokolicznik: zdać się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdawszy się

gerundium: zdanie się

odpowiednik aspektowy: zdawać się

Składnia

bez ograniczeń + zdać się +
na KOGO/CO

2. coś (nie) zda się na nic

Definicja

książk. 
okazać się użytecznym w określonej sytuacji lub w określony sposób

Noty o użyciu

Często używane z negacją, zwłaszcza w kontekstach typu  to nie zda się na nic ,  coś na wiele się nie zda .

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • (nie) zdać się na nic

Cytaty

Rozmowy dzieci i młodzieży z najbardziej kompetentnymi specjalistami i wychowawcami w dziedzinie edukacji seksualnej nie zdadzą się na wiele, jeżeli z okresu wczesnego dzieciństwa i dojrzewania wynieśli oni negatywny obraz wzajemnej więzi małżeńskiej swoich rodziców.

źródło: NKJP: Józef Augustyn: Wychowanie seksualne w rodzinie i w szkole, 2008

Z doświadczenia wiedział, że najbardziej nawet gorliwe protesty zdadzą się na nic. Maria nie należała do osób, które przyjmowały odmowę.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008

Wracając do kwestii wyboru pomiędzy różami i liliami, to skłaniam się do tych drugich. Piękny wygląd, ładny zapach, lecznicze właściwości. Zdadzą się do oczka wodnego i na klomby.

źródło: Internet: dziennikpolski24.pl

Na cóż zda się dyskutować, dlaczego nie można inaczej, kiedy ma się przed sobą ostateczne fakty, dojrzałe owoce?

źródło: NKJP: Nan Józef Szczepański Polska jesień, 1955

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdam się
 zdamy się
2 os. zdasz się
 zdacie się
3 os. zda się
 zdadzą się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdałem się
+(e)m się zdał
 zdałam się
+(e)m się zdała
 zdałom się
+(e)m się zdało
 zdaliśmy się
+(e)śmy się zdali
 zdałyśmy się
+(e)śmy się zdały
2 os. zdałeś się
+(e)ś się zdał
 zdałaś się
+(e)ś się zdała
 zdałoś się
+(e)ś się zdało
 zdaliście się
+(e)ście się zdali
 zdałyście się
+(e)ście się zdały
3 os. zdał się
 zdała się
 zdało się
 zdali się
 zdały się

bezosobnik: zdano się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdajmy się
2 os. zdaj się
 zdajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdałbym się
bym się zdał
 zdałabym się
bym się zdała
 zdałobym się
bym się zdało
 zdalibyśmy się
byśmy się zdali
 zdałybyśmy się
byśmy się zdały
2 os. zdałbyś się
byś się zdał
 zdałabyś się
byś się zdała
 zdałobyś się
byś się zdało
 zdalibyście się
byście się zdali
 zdałybyście się
byście się zdały
3 os. zdałby się
by się zdał
 zdałaby się
by się zdała
 zdałoby się
by się zdało
 zdaliby się
by się zdali
 zdałyby się
by się zdały

bezosobnik: zdano by się

bezokolicznik: zdać się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdawszy się

gerundium: zdanie się

odpowiednik aspektowy: zdawać się

Składnia

bez ograniczeń + zdać się +
do CZEGO|na CO

3. zdałoby się więcej

Definicja

książk. 
mówiący uważa, że byłoby dobrze, gdyby się stało to, o czym mówi

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przydać się

Cytaty

Jeśli chodzi o potrzeby... Zdałoby się utwardzić znacznie więcej ulic.

źródło: NKJP: Przasnysz nie traci tempa, Tygodnik Ciechanowski, 2005-04-24

Zdałoby się, żeby przynajmniej w Wikipedii informacje były spójne.

źródło: NKJP:Internet

Trudne czasy – Nastroje [...] nie są najlepsze, zdałoby się więcej optymizmu [...] – Gdzie go jednak znaleźć, skoro ubywa rzemieślników, a i rynek usług jest coraz trudniejszy.

źródło: NKJP: Jerzy Wideł: Rzemieślników jest coraz mniej, Gazeta Krakowska, 2005-03-17

[...] jeszcze posprzątać by się zdało przed niedzielnym wyjazdem na wieś.

źródło: NKJP: Tomasz Kwaśniewski: Dziennik ciężarowca, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

Inne uwagi

Tylko 3 os. lp n. tr. przyp.:  zdałoby się 

Składnia

bez ograniczeń + zdać się +
BEZOKOLICZNIK
Ø + zdać się +
żeby ZDANIE

4. zachwycającym

Definicja

książk. 
wywołać w kimś takie wrażenie, że skłonny byłby on o tym orzec to, co jest powiedziane

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wydać się

Cytaty

Minęło kilka minut, które zdały się Tomkowi wiecznością.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek wśród łowców głów, 1965

Bywa nieraz tak, że w rzece czasu toną - odchodząc z biegiem lat w niepamięć - wydarzenia, które niegdyś zdały się nam najważniejsze i najciekawsze.

źródło: NKJP: Zdzisław Szczepaniak: Dziewczyna z Trogiru i inne opowiadania, 2005

Przez szklane tafle, w których odbijały się dziesiątki białych stolików, ujrzeliśmy przechodzących pustą amfiladą żniwiarzy w ludowych strojach. Zdało mi się na moment, że widzę tę pasiastą, kolorową spódnicę

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki, Wniebowstąpienie, 2006

Samochód czteroosobowy jest pojazdem skonstruowanym tak, by pomieścić cztery osoby. Jednak fakt ten zdał się umknąć Matce, gdyż nasz stan w żadnym przypadku nie liczy czterech osób, nawet po odliczeniu byłych mężów, obecnych dzieci, tudzież psów.

źródło: NKJP: Dagmara Półtorak:Tak trudno być mną!, 2010

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdam się
 zdamy się
2 os. zdasz się
 zdacie się
3 os. zda się
 zdadzą się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdałem się
+(e)m się zdał
 zdałam się
+(e)m się zdała
 zdałom się
+(e)m się zdało
 zdaliśmy się
+(e)śmy się zdali
 zdałyśmy się
+(e)śmy się zdały
2 os. zdałeś się
+(e)ś się zdał
 zdałaś się
+(e)ś się zdała
 zdałoś się
+(e)ś się zdało
 zdaliście się
+(e)ście się zdali
 zdałyście się
+(e)ście się zdały
3 os. zdał się
 zdała się
 zdało się
 zdali się
 zdały się

bezosobnik: zdano się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zdajmy się
2 os. zdaj się
 zdajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zdałbym się
bym się zdał
 zdałabym się
bym się zdała
 zdałobym się
bym się zdało
 zdalibyśmy się
byśmy się zdali
 zdałybyśmy się
byśmy się zdały
2 os. zdałbyś się
byś się zdał
 zdałabyś się
byś się zdała
 zdałobyś się
byś się zdało
 zdalibyście się
byście się zdali
 zdałybyście się
byście się zdały
3 os. zdałby się
by się zdał
 zdałaby się
by się zdała
 zdałoby się
by się zdało
 zdaliby się
by się zdali
 zdałyby się
by się zdały

bezosobnik: zdano by się

bezokolicznik: zdać się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zdawszy się

gerundium: zdanie się

odpowiednik aspektowy: zdawać się

Składnia

bez ograniczeń + zdać się +
KIM/CZYM + (KOMU)
bez ograniczeń + zdać się +
JAKIM + (KOMU)
(to), że ZDANIE + zdać się +
(KOMU)
bez ograniczeń + zdać się +
BEZOKOLICZNIK
Data ostatniej modyfikacji: 21.01.2019
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN