UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozpuszczać

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpuszczam	rozpuszczamy
2 os.	rozpuszczasz	rozpuszczacie
3 os.	rozpuszcza	rozpuszczają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpuszczałem +(e)m rozpuszczał	rozpuszczałam +(e)m rozpuszczała	rozpuszczałom +(e)m rozpuszczało	rozpuszczaliśmy +(e)śmy rozpuszczali	rozpuszczałyśmy +(e)śmy rozpuszczały
2 os.	rozpuszczałeś +(e)ś rozpuszczał	rozpuszczałaś +(e)ś rozpuszczała	rozpuszczałoś +(e)ś rozpuszczało	rozpuszczaliście +(e)ście rozpuszczali	rozpuszczałyście +(e)ście rozpuszczały
3 os.	rozpuszczał	rozpuszczała	rozpuszczało	rozpuszczali	rozpuszczały

bezosobnik: rozpuszczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozpuszczał będę rozpuszczać	będę rozpuszczała będę rozpuszczać	będę rozpuszczało będę rozpuszczać	będziemy rozpuszczali będziemy rozpuszczać	będziemy rozpuszczały będziemy rozpuszczać
2 os.	będziesz rozpuszczał będziesz rozpuszczać	będziesz rozpuszczała będziesz rozpuszczać	będziesz rozpuszczało będziesz rozpuszczać	będziecie rozpuszczali będziecie rozpuszczać	będziecie rozpuszczały będziecie rozpuszczać
3 os.	będzie rozpuszczał będzie rozpuszczać	będzie rozpuszczała będzie rozpuszczać	będzie rozpuszczało będzie rozpuszczać	będą rozpuszczali będą rozpuszczać	będą rozpuszczały będą rozpuszczać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpuszczajmy
2 os.	rozpuszczaj	rozpuszczajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpuszczałbym bym rozpuszczał	rozpuszczałabym bym rozpuszczała	rozpuszczałobym bym rozpuszczało	rozpuszczalibyśmy byśmy rozpuszczali	rozpuszczałybyśmy byśmy rozpuszczały
2 os.	rozpuszczałbyś byś rozpuszczał	rozpuszczałabyś byś rozpuszczała	rozpuszczałobyś byś rozpuszczało	rozpuszczalibyście byście rozpuszczali	rozpuszczałybyście byście rozpuszczały
3 os.	rozpuszczałby by rozpuszczał	rozpuszczałaby by rozpuszczała	rozpuszczałoby by rozpuszczało	rozpuszczaliby by rozpuszczali	rozpuszczałyby by rozpuszczały

bezosobnik: rozpuszczano by

bezokolicznik: rozpuszczać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpuszczając

gerundium: rozpuszczanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpuszczanie	rozpuszczania
D.	rozpuszczania	rozpuszczań
C.	rozpuszczaniu	rozpuszczaniom
B.	rozpuszczanie	rozpuszczania
N.	rozpuszczaniem	rozpuszczaniami
Ms.	rozpuszczaniu	rozpuszczaniach
W.	rozpuszczanie	rozpuszczania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpuszczający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpuszczający	rozpuszczający	rozpuszczający	rozpuszczające	rozpuszczająca
D.	rozpuszczającego	rozpuszczającego	rozpuszczającego	rozpuszczającego	rozpuszczającej
C.	rozpuszczającemu	rozpuszczającemu	rozpuszczającemu	rozpuszczającemu	rozpuszczającej
B.	rozpuszczającego	rozpuszczającego	rozpuszczający	rozpuszczające	rozpuszczającą
N.	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającą
Ms.	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpuszczający	rozpuszczający	rozpuszczające	rozpuszczające
D.	rozpuszczających	rozpuszczających	rozpuszczających	rozpuszczających
C.	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającym	rozpuszczającym
B.	rozpuszczających	rozpuszczających	rozpuszczających	rozpuszczające
N.	rozpuszczającymi	rozpuszczającymi	rozpuszczającymi	rozpuszczającymi
Ms.	rozpuszczających	rozpuszczających	rozpuszczających	rozpuszczających

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpuszczany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpuszczany	rozpuszczany	rozpuszczany	rozpuszczane	rozpuszczana
D.	rozpuszczanego	rozpuszczanego	rozpuszczanego	rozpuszczanego	rozpuszczanej
C.	rozpuszczanemu	rozpuszczanemu	rozpuszczanemu	rozpuszczanemu	rozpuszczanej
B.	rozpuszczanego	rozpuszczanego	rozpuszczany	rozpuszczane	rozpuszczaną
N.	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczaną
Ms.	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpuszczani	rozpuszczani	rozpuszczane	rozpuszczane
D.	rozpuszczanych	rozpuszczanych	rozpuszczanych	rozpuszczanych
C.	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanym	rozpuszczanym
B.	rozpuszczanych	rozpuszczanych	rozpuszczanych	rozpuszczane
N.	rozpuszczanymi	rozpuszczanymi	rozpuszczanymi	rozpuszczanymi
Ms.	rozpuszczanych	rozpuszczanych	rozpuszczanych	rozpuszczanych

odpowiednik aspektowy: rozpuścić

Pochodzenie

ogsł. *orzpuščati 'rozpuszczać, rozluźniać'

Zob. puścić

1. sok w wodzie

Definicja

powodować połączenie się czegoś z cieczą tak, że powstaje jednolita substancja

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Cytaty

W kilku łyżkach zimnego soku rozpuszczamy żelatynę.

źródło: NKJP: (RED): Kwiat paproci. (Smacznego), Dziennik Łódzki, 2006-06-24

Była to soda w proszku, którą rozpuszczał w wodzie ze studni pół na pół z octem i wypijał łapczywie, zanim opadła jadowicie ruchliwa piana.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Pastylki, które mu przepisał, trzeba było rozpuszczać w wodzie, bo Krzysio nie mógł prawie niczego przełknąć.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Składnia

rozpuszczać

CO + w CZYM

2. lód

Definicja

ogrzewając ciało stałe, powodować, że zamienia się w ciecz

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

roztapiać, stapiać, topić

Połączenia

rozpuszczać masło; lód, śnieg

Cytaty

Stosujemy środki chemiczne w postaci stałej soli, która rozpuszcza śnieg.

źródło: NKJP: Katarzyna Wolnik: Akcja „Zima” w mieście trwa, choć śnieg topnieje, Dziennik Zachodni, 2009-01-16

Odmrażacze do zamków można stosować tylko w wyjątkowych przypadkach. Chociaż środki chemiczne rozpuszczające lód są coraz doskonalsze, to w wyniku ich działania wewnątrz zamka pozostają osady.

źródło: NKJP: (XX): Porady eksperta, Dziennik Bałtycki, 2004-02-04

W brytfannie rozpuszczamy masło i wkładamy kaczkę.

źródło: NKJP: Elżbieta Podolska: Posmakujmy staropolskiej dziczyzny..., Gazeta Poznańska, 2001-09-22

Składnia

rozpuszczać

3. osad

Definicja

niszczyć coś twardego lub trudnego do usunięcia, rozbijając to na bardzo małe części

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

rozpuszczać osad, skałę, skrzep

Cytaty

Większość jaskiń na świecie powstała w wyniku rozpuszczania skał przez wodę [...].

źródło: NKJP: Internet

Muszle morskie - skałotocza. Wydzielają świecący śluz. Drążą jamki i korytarze w podwodnych skałach i kamieniach. Drążą przy pomocy kwasu rozpuszczającego skałę lub mechanicznie - ścierając kamień mocnymi ząbkami.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuścinski: Lapidaria IV-VI, 2008

Badania naukowe prowadzone w USA oraz w krajach Unii Europejskiej udowodniły, że lek ten rozpuszcza skrzep i zwiększa szanse chorego na uniknięcie niepełnosprawności.

źródło: NKJP: Jolanta Gromadzka-Anzelewicz: Pierwsze minuty są bezcenne, Dziennik Bałtycki, 2004-02-16

Składnia

rozpuszczać

4. włosy

Definicja

powodować, że coś przestaje być związane lub zapięte

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

Połączenia

rozpuszczać włosy

Cytaty

	Daria przynosi z łazienki szczotkę do włosów. Wspina się na kolana Lidki i usiłuje czesać jej koński ogon. Lidka, śmiejąc się, rozpuszcza lśniące włosy. źródło: NKJP: Hanna Wilczyńska-Toczko: Mama zła, Dziennik Bałtycki, 1999-06-18
	To jednak diabeł i wcale nie nowy, tylko mój stary, dobry znajomy dorzucał do pieca, a teraz chichotał, pokładał się ze śmiechu, patrzył, jak wariuję, jak zrywam z siebie bluzkę, rozdzieram ją, jak rozpuszczam włosy, jak piszczę ze szczęścia. źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005
	Zdjęła chustkę, rozpuszczając długie, czarne włosy. źródło: NKJP: Piotr Rowicki: Przed górami, przed lasami, 2005
	Szyte były luźno, a przemyślne zakładki miały sprawić, że gdy dziewczynka rosła, sukienka rosła wraz z nią, bo zakładki rozpuszczano. źródło: NKJP: Katarzyna Sklepik, Maria Nowak: Komunijna elegancja, Gazeta Poznańska, 2006-04-08

Składnia

rozpuszczać

5. wieści

Definicja

mówić o czymś wielu osobom, spotykanym w różnych miejscach i w różnym czasie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

rozpuszczać plotki, pogłoski, wieści

Cytaty

Jeszcze przed przyjazdem Jana Pawła II do Polski komunistyczne władze robiły wszystko, by przestraszyć ludzi i zatrzymać ich w domach. Rozpuszczano pogłoski, że w Meksyku podczas spotkania z papieżem tysiące ludzi stratowano, zapowiadano paraliż komunikacyjny [...].

źródło: NKJP: Osiem kroków, Dziennik Polski, 2002-08-16

Wiadomość o likwidacji placówki to bzdura, plotka rozpuszczana w celu siania większego zamętu.

źródło: NKJP: Konrad Przezdzięk: Strach myśleć, Gazeta Wrocławska, 2003-09-24

[...] władze powiadomiły nas, że wychodzimy wkrótce z miasta, aby iść do partyzantki. Mieliśmy rozpuszczać tę wieść wśród ludzi.

źródło: NKJP: Kompania B1 Pułku AK Baszta 1939-1944, 2008

Składnia

rozpuszczać

6. ludzi do domów

Definicja

pozwalać lub polecać się rozejść jakimś ludziom lub zwierzętom, wcześniej trzymanym razem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Cytaty

Gorzej mieli ci, w których domach prąd pojawiał się w środku dnia. Nauczycielka Sylwii rozpuszczała uczniów do domu już po trzeciej lekcji i biegła do domu, bo w jej dzielnicy godziny włączeń wypadały między dwunastą a drugą.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Dobre miejsce do umierania, 2005

Armia Rzymska w okresie Republiki była pospolitym ruszeniem powoływanym w razie zagrożenia. Po wygranej wojnie wojsko rozpuszczano do domu.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

rozpuszczać

KOGO/CO + GDZIE

7. dziecko

Definicja

pot.

brakiem stawiania zakazów oraz spełnianiem czyichś wszystkich potrzeb i zachcianek doprowadzać do tego, że osoba ta staje się nieposłuszna i nieznośna

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

psuć

Cytaty

- Jaką pani jest mamą?
- Niezbyt dobrą, bo rozpuszczam córkę. Ma 21 lat. A ja jej chcę tą miłością zrekompensować moje wyjazdy do Polski. I jak przyjeżdżam, to ją rozpieszczam.

źródło: NKJP: Ryszarda Wojciechowska: Motylem jestem, Gazeta Krakowska, 2004-05-21

Moim zdaniem niektórzy rodzice za bardzo rozpuszczają swoje dzieci w dzieciństwie, a potem płaczą, że wychowanie bezstresowe [...] nie przynosi efektów.

źródło: NKJP: Internet

[...] wychował się w podzielonym domu. Właściwie był ignorowany przez swojego ojca, a matka była nadopiekuńcza i rozpuszczała syna.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

rozpuszczać

KOGO

8. majątek

Definicja

pot.

wydawać pieniądze na rzeczy niepotrzebne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przepuszczać, przetańcowywać, przetańczać, puszczać

Cytaty

Moja matka całe życie oszczędzała „na przyszłość”, mój ojciec rozpuszczał pieniądze na pierdoły.

źródło: Internet: psychologia.net.pl

[...] to nie ten typ człowieka, który rozpuszcza majątek w kilka miesięcy.

źródło: Internet: realmadryt.pl

Nie mogę rozpuszczać oszczędności, bo nie wiem, co i jak z domem.

źródło: Internet: f.kafeteria.pl

Składnia

rozpuszczać

Data ostatniej modyfikacji: 06.09.2018