UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wyziębić

Chronologizacja

1814, SL

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wyziębię
 wyziębimy
2 os. wyziębisz
 wyziębicie
3 os. wyziębi
 wyziębią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wyziębiłem
+(e)m wyziębił
 wyziębiłam
+(e)m wyziębiła
 wyziębiłom
+(e)m wyziębiło
 wyziębiliśmy
+(e)śmy wyziębili
 wyziębiłyśmy
+(e)śmy wyziębiły
2 os. wyziębiłeś
+(e)ś wyziębił
 wyziębiłaś
+(e)ś wyziębiła
 wyziębiłoś
+(e)ś wyziębiło
 wyziębiliście
+(e)ście wyziębili
 wyziębiłyście
+(e)ście wyziębiły
3 os. wyziębił
 wyziębiła
 wyziębiło
 wyziębili
 wyziębiły

bezosobnik: wyziębiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wyziębmy
kwestion. wyziębijmy
rzadziej wyziąbmy
2 os. wyzięb
kwestion. wyziębij
rzadziej wyziąb
 wyziębcie
kwestion. wyziębijcie
rzadziej wyziąbcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wyziębiłbym
bym wyziębił
 wyziębiłabym
bym wyziębiła
 wyziębiłobym
bym wyziębiło
 wyziębilibyśmy
byśmy wyziębili
 wyziębiłybyśmy
byśmy wyziębiły
2 os. wyziębiłbyś
byś wyziębił
 wyziębiłabyś
byś wyziębiła
 wyziębiłobyś
byś wyziębiło
 wyziębilibyście
byście wyziębili
 wyziębiłybyście
byście wyziębiły
3 os. wyziębiłby
by wyziębił
 wyziębiłaby
by wyziębiła
 wyziębiłoby
by wyziębiło
 wyziębiliby
by wyziębili
 wyziębiłyby
by wyziębiły

bezosobnik: wyziębiono by

bezokolicznik: wyziębić

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

wyziębiwszy

gerundium: wyziębienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wyziębiony

odpowiednik aspektowy: wyziębiać

Pochodzenie

Zob.  ziębić 

1. organizm

Definicja

spowodować znaczne obniżenie temperatury kogoś lub czegoś poniżej normy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

antonimy:  przegrzać

Połączenia

  • wyziębić ciało, organizm; dom, mieszkanie, pokój...

Cytaty

[...] nie bardzo wiem, jak ją teraz ubierać na spacerki: raz wieje zimny wiatr, a za chwilę mocno grzeje słońce. Można albo wyziębić albo przegrzać, jedno i drugie skończy się tak samo [...].

źródło: NKJP: Internet

[...] jeżeli na zewnątrz jest 30 st. C, w samochodzie po godzinie zapanuje piekielny upał sięgający niemal 60 stopni. Nic nie da też, jeśli tuż przed wyjściem na zakupy wyziębimy samochód dzięki klimatyzacji. Po pięciu minutach przyjemny chłód zniknie bez śladu [...].

źródło: NKJP: Aleksandra Kowalczyk: Blaszana pułapka, Ozon, 15, 2005

Straszliwie przemarznięci doszliśmy do żlebu Canaleta. Do szczytu było 200 m. Zdecydowaliśmy się jednak na odwrót, bowiem Marek wyziębił organizm [...].

źródło: NKJP: (DMA): Aconcagua 6962 m n.p.m., Dziennik Polski, 2008-02-02

Padało. Wpierw były to pojedyncze krople, przynoszące ochłodę rozpalonej skórze, potem kaskada wody, która w mgnieniu oka przemoczyła odzienie i wyziębiła ciało.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Nie możemy jednak pozwolić sobie na całkowite zamknięcie grzejników, ponieważ spowodowałoby to zbyt mocne wyziębienie budynków.

źródło: NKJP: Czytelnicy: Listy, opinie, Gazeta Poznańska, 2001-12-11

Składnia

bez ograniczeń + wyziębić +
KOGO/CO

2. emocje

Definicja

spowodować zmniejszenie intensywności czyichś emocji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochłodzić, ostudzić, oziębić
antonimy:  podgrzać

Cytaty

Chłodnym okiem oceniłem więc sytuację, wyziębiłem emocje i przeniosłem łóżko do kuchni [...].

źródło: NKJP: ydorius: Ocieplenie lokalne, Pinezka.pl, 2005-07

Powiedział za dużo i nie wyziębił dostatecznie głosu.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Pamiętajcie „o tych, którym nowoczesność wyziębiła serce na sprawy wiary” zaapelował biskup pelpliński [...].

źródło: Internet: katolik.pl/kai

W wielu badaniach wykazano też, że trzykrotna, występująca kolejno, utrata przez dziecko więzi z osobami bliskimi, powoduje psychopatię, całkowite wyziębienie emocji.

źródło: Internet: opiekawspolna2.pl.tl

Składnia

bez ograniczeń + wyziębić +
CO

3. kontakty

Definicja

sprawić, że relacje staną się bardzo oficjalne a kontakty mniej intensywne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ochłodzić, oziębić
antonimy:  ocieplić

Cytaty

Z teściową utrzymuję poprawne, ale bardzo wyziębione kontakty.

źródło: Internet: kaffe-latte.blog.onet.pl/2009/11/28

Osobną, również psychologiczną, ale nie dość braną pod uwagę konsekwencją kryzysu jest całkowite wyziębienie stosunków międzyludzkich.

źródło: Internet: dziennik.pl

Z całą siłą i w pełnej rozciągłości rozbieżność interesów Polski i Rosji pokazały jesienią 2004 r. wybory prezydenckie na Ukrainie. Doprowadziły one do trwającego do dzisiaj wyziębienia stosunków polsko-rosyjskich.

źródło: Stanisław Gregorowicz: Polska w polityce Federacji Rosyjskiejw epoce Jelcyna i Putina, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, XLV, 2010 (rcin.org.pl)

Składnia

bez ograniczeń + wyziębić +
CO

4. kolor

Definicja

spowodować, że coś nabierze zimnej tonacji barwnej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Cytaty

Profile barw też mi tu nic nie pomagają, co najwyżej mogę ogólnie ocieplić bądź wyziębić kolory, ale te obecnie właśnie są na dobrym wyrównanym poziomie.

źródło: Internet: forum.gildia.pl

Chłód, potęgowany wiatrem wiejącym wzdłuż kanałów, wdzierał się w kolejno mijane osoby. [...] Chłód nieodłączny towarzysz dzisiejszego dnia. Wyziębione kolory wyostrzane wodą szarego światła.

źródło: Internet: jamichalchylinski.blogspot.com

Składnia

bez ograniczeń + wyziębić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 17.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN