Chronologizacja
Pochodzenie
płn. psł. *smažiti 'powodować, że coś wysycha, przybiera ciemną barwę, opalać, przypiekać, prażyć, palić'
1. frytki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | przygotowywać |
Połączenia
- smażyć boczek, cebulę, faworki, frytki, jabłka, jajecznicę, kapustę, karpia, kiełbasę, kiełbaski, kotlety, mięso, naleśniki, pączki, pieczarki, placki, pstrąga, skwarki, steki, szaszłyki, sznycle, ziemniaki; jedzenie, pokarmy
- smażyć do zarumienienia
- smażyć na maśle, na oleju, na smalcu, na tłuszczu; na blasze, na gazie, na grillu, na ognisku, na wolnym ogniu, na palenisku, na patelni, na prymusie, na ruszcie
- smażyć nad ogniem
- smażyć przez ileś minut
- smażyć przy ognisku
- smażyć w bułce, w cieście, w jajku, w panierce; w maśle, w oleju, w tłuszczu, w smalcu; w kuchni
- smażyć z każdej strony
- smażyć długo, osobno, ostrożnie, powoli, równo; na rumiany, złoty... kolor, na złoto
- zacząć, zamierzać smażyć
- smażyć i gotować, smażyć i sprzedawać; opieprzyć i smażyć, piec i smażyć, rozwałkować i smażyć; smażony i gotowany; smażenie i duszenie; wędzony i smażony
- olej do smażenia
Cytaty
|
Na grillach smażono mięso i ryby. źródło: NKJP: Mariusz Grzebalski: Człowiek, który biegnie przez las, 2006 |
|
|
Zwykle przed tłustym czwartkiem pączki smażymy przez całą noc. źródło: NKJP: (KRM): Tłusta tradycja, Dziennik Polski - Kraków, 2001-02-22 |
|
|
W Kalifornii zatrzymano kierowcę, który podczas jazdy do pracy smażył jajecznicę. źródło: NKJP: Rozmowy kontrolowane, Dziennik Polski - Świat , 2001-11-02 |
|
|
Samodzielne smażenie kiełbasek stanowiło olbrzymią frajdę dla dzieci. źródło: NKJP: Beata Masloch: Atrakcje dla przedszkolaków, Nakielski Czas, 2006-10-25 |
|
|
Choć karpia można przyrządzić na sto sposobów, najlepszy jest ten smażony w panierce. źródło: NKJP: (bea): Prezenty przynosi Befana, Tygodnik Rybnicki, 2008-12-23 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
smażę |
smażymy |
|||
| 2 os. |
smażysz |
smażycie |
|||
| 3 os. |
smaży |
smażą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
smażyłem +(e)m smażył |
smażyłam +(e)m smażyła |
smażyłom +(e)m smażyło |
smażyliśmy +(e)śmy smażyli |
smażyłyśmy +(e)śmy smażyły |
| 2 os. |
smażyłeś +(e)ś smażył |
smażyłaś +(e)ś smażyła |
smażyłoś +(e)ś smażyło |
smażyliście +(e)ście smażyli |
smażyłyście +(e)ście smażyły |
| 3 os. |
smażył |
smażyła |
smażyło |
smażyli |
smażyły |
bezosobnik: smażono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę smażył będę smażyć |
będę smażyła będę smażyć |
będę smażyło będę smażyć |
będziemy smażyli będziemy smażyć |
będziemy smażyły będziemy smażyć |
| 2 os. |
będziesz smażył będziesz smażyć |
będziesz smażyła będziesz smażyć |
będziesz smażyło będziesz smażyć |
będziecie smażyli będziecie smażyć |
będziecie smażyły będziecie smażyć |
| 3 os. |
będzie smażył będzie smażyć |
będzie smażyła będzie smażyć |
będzie smażyło będzie smażyć |
będą smażyli będą smażyć |
będą smażyły będą smażyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
smażmy |
|
| 2 os. |
smaż |
smażcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
smażyłbym bym smażył |
smażyłabym bym smażyła |
smażyłobym bym smażyło |
smażylibyśmy byśmy smażyli |
smażyłybyśmy byśmy smażyły |
| 2 os. |
smażyłbyś byś smażył |
smażyłabyś byś smażyła |
smażyłobyś byś smażyło |
smażylibyście byście smażyli |
smażyłybyście byście smażyły |
| 3 os. |
smażyłby by smażył |
smażyłaby by smażyła |
smażyłoby by smażyło |
smażyliby by smażyli |
smażyłyby by smażyły |
bezosobnik: smażono by
bezokolicznik: smażyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
smażąc
gerundium: smażenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | smażenie |
smażenia |
| D. | smażenia |
smażeń |
| C. | smażeniu |
smażeniom |
| B. | smażenie |
smażenia |
| N. | smażeniem |
smażeniami |
| Ms. | smażeniu |
smażeniach |
| W. | smażenie |
smażenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: smażący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | smażący |
smażący |
smażący |
smażące |
smażąca |
| D. | smażącego |
smażącego |
smażącego |
smażącego |
smażącej |
| C. | smażącemu |
smażącemu |
smażącemu |
smażącemu |
smażącej |
| B. | smażącego |
smażącego |
smażący |
smażące |
smażącą |
| N. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącą |
| Ms. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | smażący |
smażący |
smażące |
smażące |
| D. | smażących |
smażących |
smażących |
smażących |
| C. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
| B. | smażących |
smażących |
smażących |
smażące |
| N. | smażącymi |
smażącymi |
smażącymi |
smażącymi |
| Ms. | smażących |
smażących |
smażących |
smażących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: smażony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | smażony |
smażony |
smażony |
smażone |
smażona |
| D. | smażonego |
smażonego |
smażonego |
smażonego |
smażonej |
| C. | smażonemu |
smażonemu |
smażonemu |
smażonemu |
smażonej |
| B. | smażonego |
smażonego |
smażony |
smażone |
smażoną |
| N. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażoną |
| Ms. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | smażeni |
smażeni |
smażone |
smażone |
| D. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażonych |
| C. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
| B. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażone |
| N. | smażonymi |
smażonymi |
smażonymi |
smażonymi |
| Ms. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażonych |
odpowiednik aspektowy: usmażyć
Składnia
| Rzosobowy | + | smażyć | + |
CO +
(na CZYM | w CZYM)
|
2. konfitury
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia
Połączenia
- smażyć konfitury, powidła; owoce, śliwki, truskawki, żurawiny
- smażyć na konfiturę, na powidła
- smażyć w lecie; w garze, w wielkich, miedzianych kotłach, patelniach...; w cukrze
- smażyć z cukrem
- smażyć w całości
- radzić smażyć; można smażyć
Cytaty
|
Śliwki węgierki smażyć można na konfiturę ze skórką lub oparzone i obrane ze skórki. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Fioletowo i żółto, Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-08-24 |
|
|
Najwybredniejszą konfiturą są truskawki; trzeba je smażyć bardzo starannie, wybrać najlepszy gatunek, okrągłe, duże, włoskie lub ananasowe. źródło: NKJP: Radwan: Najwybredniejsza konfitura, Dziennik Polski - Pejzaż, 2003-06-14 |
|
|
Ludzie powideł nie smażą, gęsi nie skubią, kapusty też już nie kiszą... źródło: NKJP: Historyk spod wiślanego wału, Dziennik Polski - Podkarpacie, 2002-12-21 |
|
|
Gospodyni podarowała im jeszcze osełkę masła domowego wyrobu i słoik własnoręcznie smażonych powideł. źródło: NKJP: Co to jest pociosek? Dziennik Polski - Proszowice, 2003-10-24 |
|
|
Postanowiła wyręczyć Anię w smażeniu konfitur i powideł na zimę. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
smażę |
smażymy |
|||
| 2 os. |
smażysz |
smażycie |
|||
| 3 os. |
smaży |
smażą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
smażyłem +(e)m smażył |
smażyłam +(e)m smażyła |
smażyłom +(e)m smażyło |
smażyliśmy +(e)śmy smażyli |
smażyłyśmy +(e)śmy smażyły |
| 2 os. |
smażyłeś +(e)ś smażył |
smażyłaś +(e)ś smażyła |
smażyłoś +(e)ś smażyło |
smażyliście +(e)ście smażyli |
smażyłyście +(e)ście smażyły |
| 3 os. |
smażył |
smażyła |
smażyło |
smażyli |
smażyły |
bezosobnik: smażono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę smażył będę smażyć |
będę smażyła będę smażyć |
będę smażyło będę smażyć |
będziemy smażyli będziemy smażyć |
będziemy smażyły będziemy smażyć |
| 2 os. |
będziesz smażył będziesz smażyć |
będziesz smażyła będziesz smażyć |
będziesz smażyło będziesz smażyć |
będziecie smażyli będziecie smażyć |
będziecie smażyły będziecie smażyć |
| 3 os. |
będzie smażył będzie smażyć |
będzie smażyła będzie smażyć |
będzie smażyło będzie smażyć |
będą smażyli będą smażyć |
będą smażyły będą smażyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
smażmy |
|
| 2 os. |
smaż |
smażcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
smażyłbym bym smażył |
smażyłabym bym smażyła |
smażyłobym bym smażyło |
smażylibyśmy byśmy smażyli |
smażyłybyśmy byśmy smażyły |
| 2 os. |
smażyłbyś byś smażył |
smażyłabyś byś smażyła |
smażyłobyś byś smażyło |
smażylibyście byście smażyli |
smażyłybyście byście smażyły |
| 3 os. |
smażyłby by smażył |
smażyłaby by smażyła |
smażyłoby by smażyło |
smażyliby by smażyli |
smażyłyby by smażyły |
bezosobnik: smażono by
bezokolicznik: smażyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
smażąc
gerundium: smażenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | smażenie |
smażenia |
| D. | smażenia |
smażeń |
| C. | smażeniu |
smażeniom |
| B. | smażenie |
smażenia |
| N. | smażeniem |
smażeniami |
| Ms. | smażeniu |
smażeniach |
| W. | smażenie |
smażenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: smażący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | smażący |
smażący |
smażący |
smażące |
smażąca |
| D. | smażącego |
smażącego |
smażącego |
smażącego |
smażącej |
| C. | smażącemu |
smażącemu |
smażącemu |
smażącemu |
smażącej |
| B. | smażącego |
smażącego |
smażący |
smażące |
smażącą |
| N. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącą |
| Ms. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | smażący |
smażący |
smażące |
smażące |
| D. | smażących |
smażących |
smażących |
smażących |
| C. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
| B. | smażących |
smażących |
smażących |
smażące |
| N. | smażącymi |
smażącymi |
smażącymi |
smażącymi |
| Ms. | smażących |
smażących |
smażących |
smażących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: smażony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | smażony |
smażony |
smażony |
smażone |
smażona |
| D. | smażonego |
smażonego |
smażonego |
smażonego |
smażonej |
| C. | smażonemu |
smażonemu |
smażonemu |
smażonemu |
smażonej |
| B. | smażonego |
smażonego |
smażony |
smażone |
smażoną |
| N. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażoną |
| Ms. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | smażeni |
smażeni |
smażone |
smażone |
| D. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażonych |
| C. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
| B. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażone |
| N. | smażonymi |
smażonymi |
smażonymi |
smażonymi |
| Ms. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażonych |
odpowiednik aspektowy: usmażyć
Składnia
| Rzosobowy | + | smażyć | + |
CO
|
3. tekst
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | pisać |
Połączenia
- smażyć list, notatkę
Cytaty
|
Na wszelki wypadek przeliczyłam jeszcze w myślach [...] notatki prasowe, które smażyłam od tygodnia, co chwila konsultując się z upierdliwym rzecznikiem prasowym firmy. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006 |
|
|
Nie chodziło mi jednak o „literaturę”: o to, że [...] mógłbym o niej i dla niej składać smętne wierszydła albo, uchowaj Boże, smażyć miłosne listy. źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 1998 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
smażę |
smażymy |
|||
| 2 os. |
smażysz |
smażycie |
|||
| 3 os. |
smaży |
smażą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
smażyłem +(e)m smażył |
smażyłam +(e)m smażyła |
smażyłom +(e)m smażyło |
smażyliśmy +(e)śmy smażyli |
smażyłyśmy +(e)śmy smażyły |
| 2 os. |
smażyłeś +(e)ś smażył |
smażyłaś +(e)ś smażyła |
smażyłoś +(e)ś smażyło |
smażyliście +(e)ście smażyli |
smażyłyście +(e)ście smażyły |
| 3 os. |
smażył |
smażyła |
smażyło |
smażyli |
smażyły |
bezosobnik: smażono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę smażył będę smażyć |
będę smażyła będę smażyć |
będę smażyło będę smażyć |
będziemy smażyli będziemy smażyć |
będziemy smażyły będziemy smażyć |
| 2 os. |
będziesz smażył będziesz smażyć |
będziesz smażyła będziesz smażyć |
będziesz smażyło będziesz smażyć |
będziecie smażyli będziecie smażyć |
będziecie smażyły będziecie smażyć |
| 3 os. |
będzie smażył będzie smażyć |
będzie smażyła będzie smażyć |
będzie smażyło będzie smażyć |
będą smażyli będą smażyć |
będą smażyły będą smażyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
smażmy |
|
| 2 os. |
smaż |
smażcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
smażyłbym bym smażył |
smażyłabym bym smażyła |
smażyłobym bym smażyło |
smażylibyśmy byśmy smażyli |
smażyłybyśmy byśmy smażyły |
| 2 os. |
smażyłbyś byś smażył |
smażyłabyś byś smażyła |
smażyłobyś byś smażyło |
smażylibyście byście smażyli |
smażyłybyście byście smażyły |
| 3 os. |
smażyłby by smażył |
smażyłaby by smażyła |
smażyłoby by smażyło |
smażyliby by smażyli |
smażyłyby by smażyły |
bezosobnik: smażono by
bezokolicznik: smażyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
smażąc
gerundium: smażenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | smażenie |
smażenia |
| D. | smażenia |
smażeń |
| C. | smażeniu |
smażeniom |
| B. | smażenie |
smażenia |
| N. | smażeniem |
smażeniami |
| Ms. | smażeniu |
smażeniach |
| W. | smażenie |
smażenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: smażący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | smażący |
smażący |
smażący |
smażące |
smażąca |
| D. | smażącego |
smażącego |
smażącego |
smażącego |
smażącej |
| C. | smażącemu |
smażącemu |
smażącemu |
smażącemu |
smażącej |
| B. | smażącego |
smażącego |
smażący |
smażące |
smażącą |
| N. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącą |
| Ms. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | smażący |
smażący |
smażące |
smażące |
| D. | smażących |
smażących |
smażących |
smażących |
| C. | smażącym |
smażącym |
smażącym |
smażącym |
| B. | smażących |
smażących |
smażących |
smażące |
| N. | smażącymi |
smażącymi |
smażącymi |
smażącymi |
| Ms. | smażących |
smażących |
smażących |
smażących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: smażony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | smażony |
smażony |
smażony |
smażone |
smażona |
| D. | smażonego |
smażonego |
smażonego |
smażonego |
smażonej |
| C. | smażonemu |
smażonemu |
smażonemu |
smażonemu |
smażonej |
| B. | smażonego |
smażonego |
smażony |
smażone |
smażoną |
| N. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażoną |
| Ms. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | smażeni |
smażeni |
smażone |
smażone |
| D. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażonych |
| C. | smażonym |
smażonym |
smażonym |
smażonym |
| B. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażone |
| N. | smażonymi |
smażonymi |
smażonymi |
smażonymi |
| Ms. | smażonych |
smażonych |
smażonych |
smażonych |
odpowiednik aspektowy: wysmażyć
Składnia
| Rzosobowy | + | smażyć | + |
CO
|