UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zatargać

Chronologizacja

1696, Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

Zob.  targać 

1. za ucho

Definicja

gwałtownie pociągnąć coś krótkimi, szybkimi ruchami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Cytaty

August, którego znów ogarnęło migoczące różowawe światło, aż ulica przechyliła się jak pokład okrętu, chciał złapać równowagę, ale głowa sama mu poleciała w dół, ze złą wesołością ręce wcisnęły garstkę śniegu pod rozchylony płaszcz Stelli, uderzyła go łokciem w pierś, aż się zachwiał, potem chwyciła za włosy i zatargała, aż poczuł parzące igiełki w skroniach, zakrzyczał jak dziecko, chciał jej oddać [...].

źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995

Chwycił go za ucho i zatargał.

źródło: Stanisław Dubisz, (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargam
 zatargamy
2 os. zatargasz
 zatargacie
3 os. zatarga
 zatargają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałem
+(e)m zatargał
 zatargałam
+(e)m zatargała
 zatargałom
+(e)m zatargało
 zatargaliśmy
+(e)śmy zatargali
 zatargałyśmy
+(e)śmy zatargały
2 os. zatargałeś
+(e)ś zatargał
 zatargałaś
+(e)ś zatargała
 zatargałoś
+(e)ś zatargało
 zatargaliście
+(e)ście zatargali
 zatargałyście
+(e)ście zatargały
3 os. zatargał
 zatargała
 zatargało
 zatargali
 zatargały

bezosobnik: zatargano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargajmy
2 os. zatargaj
 zatargajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałbym
bym zatargał
 zatargałabym
bym zatargała
 zatargałobym
bym zatargało
 zatargalibyśmy
byśmy zatargali
 zatargałybyśmy
byśmy zatargały
2 os. zatargałbyś
byś zatargał
 zatargałabyś
byś zatargała
 zatargałobyś
byś zatargało
 zatargalibyście
byście zatargali
 zatargałybyście
byście zatargały
3 os. zatargałby
by zatargał
 zatargałaby
by zatargała
 zatargałoby
by zatargało
 zatargaliby
by zatargali
 zatargałyby
by zatargały

bezosobnik: zatargano by

bezokolicznik: zatargać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zatargawszy

gerundium: zatarganie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zatargany

Składnia

bez ograniczeń + zatargać +
KOGO/CO

2. drzewami

Definicja

gwałtownie poruszyć kimś lub czymś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • podmuch, wiatr zatargał kimś//czymś
  • zatargać czubami (drzew, sosen...), drzewami

Cytaty

- To jesteśmy na miejscu - powiedział, lecz dalszych jego słów nie usłyszałem, bo silny podmuch zatargał nagle drzewami, z szumem przesiewając się przez poplątane konary.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

Bo nagle zerwał się wiatr, zatargał czubami sosen, kazał im bić pokłony jezioru, którego jednak nie mogły przebłagać, bo w napadzie wściekłości pokryło się pianą wzburzonych fal.

źródło: NKJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1995

Przez całą noc niestrudzony wiatr targał budynkiem schroniska i otaczającymi go smrekami. Zatargał i mną, jak tylko opuściłem zaciszne ciepło jadalni.

źródło: NKJP: Internet

Ale inżynier Dopierała, przezywany Tylko do Przodu, już nic więcej nie powiedział. Coś nim we wnętrzu zatargało, skulił się, wyprostował, znowu skulił. Policzki wzdęły mu się niebezpiecznie i jeszcze tylko zdążył usta dłonią przycisnąć.

źródło: NKJP: Marek Nowakowski: Gdzie jest droga na walne?, 2007

Spokojny dotąd, dreszcz nim zatargał...

źródło: Internet: kukurychu.republika.pl/wiersz

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargam
 zatargamy
2 os. zatargasz
 zatargacie
3 os. zatarga
 zatargają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałem
+(e)m zatargał
 zatargałam
+(e)m zatargała
 zatargałom
+(e)m zatargało
 zatargaliśmy
+(e)śmy zatargali
 zatargałyśmy
+(e)śmy zatargały
2 os. zatargałeś
+(e)ś zatargał
 zatargałaś
+(e)ś zatargała
 zatargałoś
+(e)ś zatargało
 zatargaliście
+(e)ście zatargali
 zatargałyście
+(e)ście zatargały
3 os. zatargał
 zatargała
 zatargało
 zatargali
 zatargały

bezosobnik: zatargano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargajmy
2 os. zatargaj
 zatargajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałbym
bym zatargał
 zatargałabym
bym zatargała
 zatargałobym
bym zatargało
 zatargalibyśmy
byśmy zatargali
 zatargałybyśmy
byśmy zatargały
2 os. zatargałbyś
byś zatargał
 zatargałabyś
byś zatargała
 zatargałobyś
byś zatargało
 zatargalibyście
byście zatargali
 zatargałybyście
byście zatargały
3 os. zatargałby
by zatargał
 zatargałaby
by zatargała
 zatargałoby
by zatargało
 zatargaliby
by zatargali
 zatargałyby
by zatargały

bezosobnik: zatargano by

bezokolicznik: zatargać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zatargawszy

gerundium: zatarganie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zatargany

Składnia

bez ograniczeń + zatargać +
CZYM/KIM

3. sercem

Definicja

książk. 
dać się odczuć jako gwałtowne, męczące doznanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

  • gniew, krzyk, niepokój, strach, żal zatargał kimś; złość, żałość zatargała kimś
  • zatargać sercem

Cytaty

Gdzieś teraz w przestrzeni i przeszłości zagubieni, trwają i czuwają nade mną do tej chwili. Ile razy do dzisiaj popłoch i trwoga niesamowitej chwili zatarga mną, to ich przypomnienie wzbudza otuchę i od pożaru tej chwili ratuje i ocala.

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabel: opowiadania i reportaże, 2007

Kiedy Blond zerwał ostatnią przepaskę, triumfalnie odsłaniając pokaźnych rozmiarów męskość, całym jestestwem Koli zatargał ból, niby wspomnienie najwyższej rozkoszy.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001

Kiedy Minogar, Amassyd i Filonauta ujrzeli Dioptryka w nowej postaci, a poznali go tylko dzięki wspaniałym orderom, z których obecnie się składał, jeśli nie liczyć ogonka, zatargał nimi gniew straszny.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Bajki robotów, 1964

Posmutniał cały świat i Polska,
A ludzkim sercem żal zatargał.

źródło: Internet: szymanowscy.art.pl/wiersze

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargam
 zatargamy
2 os. zatargasz
 zatargacie
3 os. zatarga
 zatargają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałem
+(e)m zatargał
 zatargałam
+(e)m zatargała
 zatargałom
+(e)m zatargało
 zatargaliśmy
+(e)śmy zatargali
 zatargałyśmy
+(e)śmy zatargały
2 os. zatargałeś
+(e)ś zatargał
 zatargałaś
+(e)ś zatargała
 zatargałoś
+(e)ś zatargało
 zatargaliście
+(e)ście zatargali
 zatargałyście
+(e)ście zatargały
3 os. zatargał
 zatargała
 zatargało
 zatargali
 zatargały

bezosobnik: zatargano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargajmy
2 os. zatargaj
 zatargajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałbym
bym zatargał
 zatargałabym
bym zatargała
 zatargałobym
bym zatargało
 zatargalibyśmy
byśmy zatargali
 zatargałybyśmy
byśmy zatargały
2 os. zatargałbyś
byś zatargał
 zatargałabyś
byś zatargała
 zatargałobyś
byś zatargało
 zatargalibyście
byście zatargali
 zatargałybyście
byście zatargały
3 os. zatargałby
by zatargał
 zatargałaby
by zatargała
 zatargałoby
by zatargało
 zatargaliby
by zatargali
 zatargałyby
by zatargały

bezosobnik: zatargano by

bezokolicznik: zatargać

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

zatargawszy

gerundium: zatarganie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zatargany

Składnia

bez ograniczeń + zatargać +
KIM/CZYM

4. zakupy

Definicja

pot. 
zanieść (spowodować przemieszczanie się) z trudem coś lub kogoś ciężkiego

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zataszczyć

Połączenia

  • zatargać telewizor, zakupy
  • zatargać kogoś/coś do domu, do samochodu
  • zatargać kogoś/coś na dach, na szczyt
  • zatargać kogoś/coś w odpowiednie miejsce

Cytaty

Może będę chociaż mógł zatargać te rodzinne zakupy na koniec wsi... – Nie trzeba – mówi, gdy proponuję pomoc, i wychodzi cicho ze sklepu.

źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Hermańce, 2008

Od chodnika przed starym Centralem przedreptałam w towarzystwie pana Edwarda Nabiałka, który chętnie pomógł mi zatargać telewizor aż na przystanek tramwajowy w stronę Widzewa.

źródło: NKJP: Agnieszka Gospodarczyk: Z telewizorem po Pietrynie, Express Ilustrowany, 2003-08-22

Musimy go gdzieś zatargać i trochę rozgrzać. To nie będzie więcej niż dwa kilometry i cały czas z górki. Gdy zarzucaliśmy sobie jego ramiona na karki, coś tam mamrotał, ale się nie opierał.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1955

Kiedy już prawie całe ciało Kasprzaka - oprócz głowy - spoczywało na bruku, Mock wyskoczył z auta, obszedł je dokoła i chwycił pod pachy leżącego, który rzucał się jak ryba, zawieszony między kanapą a jezdnią. Wtedy Popielski chwycił go za nogi i kiwnął głową. Na tę niemą komendę unieśli go obaj i z trudem zatargali w stronę bramy.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009

Bożena Kaczmarek tak właśnie zrobiła, gdy na schodach własnego domu skręciła nogę. Ból nie pozwalał jej stąpnąć. Mąż rad nie rad musiał ją zatargać, a miał co dźwigać [...].

źródło: NKJP: Danuta Pawlicka: Zdrowie na stopie, Gazeta Poznańska, 2006-10-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargam
 zatargamy
2 os. zatargasz
 zatargacie
3 os. zatarga
 zatargają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałem
+(e)m zatargał
 zatargałam
+(e)m zatargała
 zatargałom
+(e)m zatargało
 zatargaliśmy
+(e)śmy zatargali
 zatargałyśmy
+(e)śmy zatargały
2 os. zatargałeś
+(e)ś zatargał
 zatargałaś
+(e)ś zatargała
 zatargałoś
+(e)ś zatargało
 zatargaliście
+(e)ście zatargali
 zatargałyście
+(e)ście zatargały
3 os. zatargał
 zatargała
 zatargało
 zatargali
 zatargały

bezosobnik: zatargano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargajmy
2 os. zatargaj
 zatargajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałbym
bym zatargał
 zatargałabym
bym zatargała
 zatargałobym
bym zatargało
 zatargalibyśmy
byśmy zatargali
 zatargałybyśmy
byśmy zatargały
2 os. zatargałbyś
byś zatargał
 zatargałabyś
byś zatargała
 zatargałobyś
byś zatargało
 zatargalibyście
byście zatargali
 zatargałybyście
byście zatargały
3 os. zatargałby
by zatargał
 zatargałaby
by zatargała
 zatargałoby
by zatargało
 zatargaliby
by zatargali
 zatargałyby
by zatargały

bezosobnik: zatargano by

bezokolicznik: zatargać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zatargawszy

gerundium: zatarganie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zatargany

odpowiednik aspektowy: targać

Składnia

bez ograniczeń + zatargać +
KOGO/CO + (DOKĄD)

5. do klubu

Definicja

pot. 
spowodować, że dana osoba poszła gdzieś pod wpływem czyjejś perswazji lub siły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaciągnąć

Połączenia

  • zatargać kogoś za ucho dokądś, za włosy dokądś
  • zatargać kogoś siłą dokądś

Cytaty

Umówiłaś się z Gieńkiem-Żyletą, bujasz! - A tak, z Żyletą!... - I co, zatargał cię? - Owszem, zatargał. - W krzaki?... - W krzaki. - Bujasz... - Żebym tak wolności nie doczekała!

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

- No... podejrzewam! - przewrócił oczami chłopak, a potem dodał - Stawiam ci drinka! [...] No więc zatargał mnie do klubu. Tyle że nie do byle jakiego! Jednego z najbardziej popularnych w mieście. Osobiście, chciałam skupić się na nauce, ale nie mogłam mu odmówić...

źródło: Internet: partyzankaa.blogspot.com

Bramki zapiszczały po raz kolejny i wtedy to już czułam na sobie spojrzenia ludzi ze sklepu, z pasażu handlowego, z parkingu, dzielnicy, miasta i kontynentu. Doprawdy jak w filmie. Ochroniarz cały czas ściskając moje ramię, zatargał mnie do pokoiku kierownika.

źródło: Internet: m.piekielni.pl

Wiem, jestem [...] nieodpowiedzialna, wiem. Chciałabym, żeby mnie ktoś zatargał za kudły do lekarza.

źródło: Internet: kowbojki.pl/forum

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargam
 zatargamy
2 os. zatargasz
 zatargacie
3 os. zatarga
 zatargają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałem
+(e)m zatargał
 zatargałam
+(e)m zatargała
 zatargałom
+(e)m zatargało
 zatargaliśmy
+(e)śmy zatargali
 zatargałyśmy
+(e)śmy zatargały
2 os. zatargałeś
+(e)ś zatargał
 zatargałaś
+(e)ś zatargała
 zatargałoś
+(e)ś zatargało
 zatargaliście
+(e)ście zatargali
 zatargałyście
+(e)ście zatargały
3 os. zatargał
 zatargała
 zatargało
 zatargali
 zatargały

bezosobnik: zatargano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zatargajmy
2 os. zatargaj
 zatargajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zatargałbym
bym zatargał
 zatargałabym
bym zatargała
 zatargałobym
bym zatargało
 zatargalibyśmy
byśmy zatargali
 zatargałybyśmy
byśmy zatargały
2 os. zatargałbyś
byś zatargał
 zatargałabyś
byś zatargała
 zatargałobyś
byś zatargało
 zatargalibyście
byście zatargali
 zatargałybyście
byście zatargały
3 os. zatargałby
by zatargał
 zatargałaby
by zatargała
 zatargałoby
by zatargało
 zatargaliby
by zatargali
 zatargałyby
by zatargały

bezosobnik: zatargano by

bezokolicznik: zatargać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zatargawszy

gerundium: zatarganie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zatargany

Składnia

bez ograniczeń + zatargać +
KOGO + (DOKĄD)
Data ostatniej modyfikacji: 22.08.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN