UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

opasać

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

1. paskiem

Definicja

owinąć czymś długim i wąskim tak, żeby powstała stabilna całość

Pochodzenie

Zob. pas (część ciała)

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przepasać

Połączenia

  • opasany liną, rzemieniem, sznurem, wstążką, wstęgą

Cytaty

Zwycięzcę pasował ciupagą na harnasia starosta Andrzej Gąsienica-Makowski, który nałożył mu na głowę zbójnicki kołpak, opasał zbójnickim pasem i przypiął ozdobną spinkę.

źródło: NKJP: Harnaś roku, Dziennik Polski, 2001-08-07

[...] kobieta opasała szyję sznureczkiem z nanizaną owalną blaszką.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Tomek opasał misia sznurem i wolno opuścił na ziemię.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957

Tu i ówdzie przy spódnicach pojawiają się falbany, co wnosi do całości stroju więcej kobiecości. Taki efekt dają też koronki. Można z nich uszyć spódnicę, ale najszykowniej jest opasać ażurową chustą biodra.

źródło: NKJP: (KaK): Ekologia w falbanach, Gazeta Krakowska, 2003-03-16

Na głowie miałem słomkowy kapelusz opasany czerwoną wstążeczką.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, 1979

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasam
opaszę
opasamy
opaszemy
2 os. opasasz
opaszesz
opasacie
opaszecie
3 os. opasa
opasze
opasają
opaszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałem
+(e)m opasał
opasałam
+(e)m opasała
opasałom
+(e)m opasało
opasaliśmy
+(e)śmy opasali
opasałyśmy
+(e)śmy opasały
2 os. opasałeś
+(e)ś opasał
opasałaś
+(e)ś opasała
opasałoś
+(e)ś opasało
opasaliście
+(e)ście opasali
opasałyście
+(e)ście opasały
3 os. opasał
opasała
opasało
opasali
opasały

bezosobnik: opasano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasajmy
opaszmy
2 os. opasaj
opasz
opasajcie
opaszcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałbym
bym opasał
opasałabym
bym opasała
opasałobym
bym opasało
opasalibyśmy
byśmy opasali
opasałybyśmy
byśmy opasały
2 os. opasałbyś
byś opasał
opasałabyś
byś opasała
opasałobyś
byś opasało
opasalibyście
byście opasali
opasałybyście
byście opasały
3 os. opasałby
by opasał
opasałaby
by opasała
opasałoby
by opasało
opasaliby
by opasali
opasałyby
by opasały

bezosobnik: opasano by

bezokolicznik: opasać

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

opasawszy

gerundium: opasanie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasanie
opasania
D. opasania
opasań
C. opasaniu
opasaniom
B. opasanie
opasania
N. opasaniem
opasaniami
Ms. opasaniu
opasaniach
W. opasanie
opasania

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasany
opasany
opasany
opasane
opasana
D. opasanego
opasanego
opasanego
opasanego
opasanej
C. opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanej
B. opasanego
opasanego
opasany
opasane
opasaną
N. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasaną
Ms. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasani
opasani
opasane
opasane
D. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych
C. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
B. opasanych
opasanych
opasanych
opasane
N. opasanymi
opasanymi
opasanymi
opasanymi
Ms. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych

odpowiednik aspektowy: opasywać

Składnia

bez ograniczeń + opasać +
KOGO/CO + CZYM

2. o pasku

Definicja

stworzyć stabilną całość, będąc owiniętym wokół czegoś

Pochodzenie

Zob. pas (część ciała)

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przepasać

Cytaty

Odsunęła się wtedy na wyciągnięcie ręki i zaczęła ściągać z siebie chustę, która opasała jej biodra.

źródło: NKJP: Internet

- Gruby fartuch opasał jego wychudzone ciało [...].

źródło: Internet: opowi.pl

- Sznur opasał stopę na wysokości kostki.

źródło: Internet: upokorzona-dorota.blogspot.com

Gorset opasał ściśle kibić, podkreślając kształt figury [...].

źródło: Internet: naludowo.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasam
opaszę
opasamy
opaszemy
2 os. opasasz
opaszesz
opasacie
opaszecie
3 os. opasa
opasze
opasają
opaszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałem
+(e)m opasał
opasałam
+(e)m opasała
opasałom
+(e)m opasało
opasaliśmy
+(e)śmy opasali
opasałyśmy
+(e)śmy opasały
2 os. opasałeś
+(e)ś opasał
opasałaś
+(e)ś opasała
opasałoś
+(e)ś opasało
opasaliście
+(e)ście opasali
opasałyście
+(e)ście opasały
3 os. opasał
opasała
opasało
opasali
opasały

bezosobnik: opasano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasajmy
opaszmy
2 os. opasaj
opasz
opasajcie
opaszcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałbym
bym opasał
opasałabym
bym opasała
opasałobym
bym opasało
opasalibyśmy
byśmy opasali
opasałybyśmy
byśmy opasały
2 os. opasałbyś
byś opasał
opasałabyś
byś opasała
opasałobyś
byś opasało
opasalibyście
byście opasali
opasałybyście
byście opasały
3 os. opasałby
by opasał
opasałaby
by opasała
opasałoby
by opasało
opasaliby
by opasali
opasałyby
by opasały

bezosobnik: opasano by

bezokolicznik: opasać

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

opasawszy

gerundium: opasanie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasanie
opasania
D. opasania
opasań
C. opasaniu
opasaniom
B. opasanie
opasania
N. opasaniem
opasaniami
Ms. opasaniu
opasaniach
W. opasanie
opasania

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasany
opasany
opasany
opasane
opasana
D. opasanego
opasanego
opasanego
opasanego
opasanej
C. opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanej
B. opasanego
opasanego
opasany
opasane
opasaną
N. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasaną
Ms. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasani
opasani
opasane
opasane
D. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych
C. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
B. opasanych
opasanych
opasanych
opasane
N. opasanymi
opasanymi
opasanymi
opasanymi
Ms. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych

odpowiednik aspektowy: opasywać

Składnia

bez ograniczeń + opasać +
CO

3. fosą

Definicja

otoczyć czymś przylegającym

Pochodzenie

Zob. pas (część ciała)

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Połączenia

  • opasać ramionami
  • opasany fosą, murami

Cytaty

Niestety, słabo opalany dwór zaczął chłonąć wilgoć, wobec czego dyrektor gospodarstwa, a zarazem domorosły konserwator i budowniczy, postanowił opasać dwór tuż przy ziemi podmurowaniem [...].

źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001

[...] zaborca opasał miasto pierścieniem 18 fortów.

źródło: NKJP: Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska: przewodnik, 1989

Po piątkowej katastrofie budowlanej na miejscu zdarzenia zjawili się inspektorzy nadzoru. - Porobili zdjęcia, opasali chałupę biało-czerwoną taśmą - i tyle.

źródło: NKJP: (RAV): Katastrofa na Harendzie, Dziennik Polski, 2006-02-20

Funkcjonariusze w czarnych mundurach i pomarańczowo-żółtych kamizelkach szczelnym kordonem opasali budynek portu.

źródło: NKJP: Radosław Szewczyk: Ćwiczenia antyterrorystyczne, Gazeta Wrocławska 04/09, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasam
opaszę
opasamy
opaszemy
2 os. opasasz
opaszesz
opasacie
opaszecie
3 os. opasa
opasze
opasają
opaszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałem
+(e)m opasał
opasałam
+(e)m opasała
opasałom
+(e)m opasało
opasaliśmy
+(e)śmy opasali
opasałyśmy
+(e)śmy opasały
2 os. opasałeś
+(e)ś opasał
opasałaś
+(e)ś opasała
opasałoś
+(e)ś opasało
opasaliście
+(e)ście opasali
opasałyście
+(e)ście opasały
3 os. opasał
opasała
opasało
opasali
opasały

bezosobnik: opasano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasajmy
opaszmy
2 os. opasaj
opasz
opasajcie
opaszcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałbym
bym opasał
opasałabym
bym opasała
opasałobym
bym opasało
opasalibyśmy
byśmy opasali
opasałybyśmy
byśmy opasały
2 os. opasałbyś
byś opasał
opasałabyś
byś opasała
opasałobyś
byś opasało
opasalibyście
byście opasali
opasałybyście
byście opasały
3 os. opasałby
by opasał
opasałaby
by opasała
opasałoby
by opasało
opasaliby
by opasali
opasałyby
by opasały

bezosobnik: opasano by

bezokolicznik: opasać

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

opasawszy

gerundium: opasanie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasanie
opasania
D. opasania
opasań
C. opasaniu
opasaniom
B. opasanie
opasania
N. opasaniem
opasaniami
Ms. opasaniu
opasaniach
W. opasanie
opasania

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasany
opasany
opasany
opasane
opasana
D. opasanego
opasanego
opasanego
opasanego
opasanej
C. opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanej
B. opasanego
opasanego
opasany
opasane
opasaną
N. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasaną
Ms. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasani
opasani
opasane
opasane
D. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych
C. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
B. opasanych
opasanych
opasanych
opasane
N. opasanymi
opasanymi
opasanymi
opasanymi
Ms. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych

odpowiednik aspektowy: opasywać

Składnia

bez ograniczeń + opasać +
CO + CZYM

4. o fosie

Definicja

znaleźć się w przestrzennej przyległości dookoła czegoś

Pochodzenie

Zob. pas (część ciała)

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Połączenia

  • opasać budynek, miasto

Cytaty

Mur obronny, dodatkowo chroniony fosą wodną, opasał cały teren od północy, wschodu i południa.

źródło: NKJP: Internet

3515 metrów liczył łańcuch z bibułkowych i kartonowych żonkili, w jaki połączono mniejsze łańcuchy, wykonane przez dzieci z 16 krakowskich szkół podstawowych. Opasał on w sobotę krakowski Rynek, na którym zorganizowano imprezę mającą propagować wiedzę o krakowskim Hospicjum św. Łazarza [...].

źródło: NKJP: Żonkile na Rynku, Dziennik Polski, 2001-05-14

Wieża miała być ustawiona na dachu rozety, który znajduje się na wysokości 26 metrów nad ziemią, sama wieża miała mieć 5 metrów plus iglica 3,1 metra. Rusztowanie musiało więc opasać wieżę i oprzeć się na skosach dachu.

źródło: NKJP: asz: Wieża z kogutem, Trybuna Śląska, 2003-11-19

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasam
opaszę
opasamy
opaszemy
2 os. opasasz
opaszesz
opasacie
opaszecie
3 os. opasa
opasze
opasają
opaszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałem
+(e)m opasał
opasałam
+(e)m opasała
opasałom
+(e)m opasało
opasaliśmy
+(e)śmy opasali
opasałyśmy
+(e)śmy opasały
2 os. opasałeś
+(e)ś opasał
opasałaś
+(e)ś opasała
opasałoś
+(e)ś opasało
opasaliście
+(e)ście opasali
opasałyście
+(e)ście opasały
3 os. opasał
opasała
opasało
opasali
opasały

bezosobnik: opasano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasajmy
opaszmy
2 os. opasaj
opasz
opasajcie
opaszcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałbym
bym opasał
opasałabym
bym opasała
opasałobym
bym opasało
opasalibyśmy
byśmy opasali
opasałybyśmy
byśmy opasały
2 os. opasałbyś
byś opasał
opasałabyś
byś opasała
opasałobyś
byś opasało
opasalibyście
byście opasali
opasałybyście
byście opasały
3 os. opasałby
by opasał
opasałaby
by opasała
opasałoby
by opasało
opasaliby
by opasali
opasałyby
by opasały

bezosobnik: opasano by

bezokolicznik: opasać

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

opasawszy

gerundium: opasanie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasanie
opasania
D. opasania
opasań
C. opasaniu
opasaniom
B. opasanie
opasania
N. opasaniem
opasaniami
Ms. opasaniu
opasaniach
W. opasanie
opasania

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasany
opasany
opasany
opasane
opasana
D. opasanego
opasanego
opasanego
opasanego
opasanej
C. opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanej
B. opasanego
opasanego
opasany
opasane
opasaną
N. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasaną
Ms. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasani
opasani
opasane
opasane
D. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych
C. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
B. opasanych
opasanych
opasanych
opasane
N. opasanymi
opasanymi
opasanymi
opasanymi
Ms. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych

odpowiednik aspektowy: opasywać

Składnia

bez ograniczeń + opasać +
CO

5. zwierzę

Definicja

roln. 
tuczyć zwierzę hodowlane

Pochodzenie

Zob. paść (krowy na łące)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Cytaty

Kupuję cielęta w wieku 3-4 tygodni i opasam je do wagi 500-600 kg.

źródło: Internet: portalhodowcy.pl

Zwierzęta można również opasać ziarnem z innych zbóż, np. pszenicą lub owsem [...].

źródło: Internet: veterynaria.pl

Opasane zwierzęta otrzymują latem paszę zieloną na pastwisku lub w oborze do woli, przy odpowiednim uzupełnieniu paszami suchymi.

źródło: Internet: mieszalniapasz.pl

To jest opłacalne, ale tylko wtedy, jak w takim systemie opasamy byczki od 100 do 300 kg.

źródło: Internet: agrofoto.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasam
opasamy
2 os. opasasz
opasacie
3 os. opasa
opasają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałem
+(e)m opasał
opasałam
+(e)m opasała
opasałom
+(e)m opasało
opasaliśmy
+(e)śmy opasali
opasałyśmy
+(e)śmy opasały
2 os. opasałeś
+(e)ś opasał
opasałaś
+(e)ś opasała
opasałoś
+(e)ś opasało
opasaliście
+(e)ście opasali
opasałyście
+(e)ście opasały
3 os. opasał
opasała
opasało
opasali
opasały

bezosobnik: opasano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę opasał
będę opasać
będę opasała
będę opasać
będę opasało
będę opasać
będziemy opasali
będziemy opasać
będziemy opasały
będziemy opasać
2 os. będziesz opasał
będziesz opasać
będziesz opasała
będziesz opasać
będziesz opasało
będziesz opasać
będziecie opasali
będziecie opasać
będziecie opasały
będziecie opasać
3 os. będzie opasał
będzie opasać
będzie opasała
będzie opasać
będzie opasało
będzie opasać
będą opasali
będą opasać
będą opasały
będą opasać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasajmy
2 os. opasaj
opasajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasałbym
bym opasał
opasałabym
bym opasała
opasałobym
bym opasało
opasalibyśmy
byśmy opasali
opasałybyśmy
byśmy opasały
2 os. opasałbyś
byś opasał
opasałabyś
byś opasała
opasałobyś
byś opasało
opasalibyście
byście opasali
opasałybyście
byście opasały
3 os. opasałby
by opasał
opasałaby
by opasała
opasałoby
by opasało
opasaliby
by opasali
opasałyby
by opasały

bezosobnik: opasano by

bezokolicznik: opasać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opasając

gerundium: opasanie

rodzaj gramatyczny: ndk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasanie
opasania
D. opasania
opasań
C. opasaniu
opasaniom
B. opasanie
opasania
N. opasaniem
opasaniami
Ms. opasaniu
opasaniach
W. opasanie
opasania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opasający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasający
opasający
opasający
opasające
opasająca
D. opasającego
opasającego
opasającego
opasającego
opasającej
C. opasającemu
opasającemu
opasającemu
opasającemu
opasającej
B. opasającego
opasającego
opasający
opasające
opasającą
N. opasającym
opasającym
opasającym
opasającym
opasającą
Ms. opasającym
opasającym
opasającym
opasającym
opasającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasający
opasający
opasające
opasające
D. opasających
opasających
opasających
opasających
C. opasającym
opasającym
opasającym
opasającym
B. opasających
opasających
opasających
opasające
N. opasającymi
opasającymi
opasającymi
opasającymi
Ms. opasających
opasających
opasających
opasających

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasany
opasany
opasany
opasane
opasana
D. opasanego
opasanego
opasanego
opasanego
opasanej
C. opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanemu
opasanej
B. opasanego
opasanego
opasany
opasane
opasaną
N. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasaną
Ms. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
opasanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasani
opasani
opasane
opasane
D. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych
C. opasanym
opasanym
opasanym
opasanym
B. opasanych
opasanych
opasanych
opasane
N. opasanymi
opasanymi
opasanymi
opasanymi
Ms. opasanych
opasanych
opasanych
opasanych

Składnia

bez ograniczeń + opasać +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 27.04.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj