UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żąć

Chronologizacja

1420,

1. zboże

Definicja

ścinać zboże lub inne rośliny za pomocą odpowiedniego narzędzia lub maszyn

Pochodzenie

psł. *žęti, *žьnǫ 'ciąć, ścinać ostrym narzędziem'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:

kosić, siec, zżynać

Połączenia

żąć jęczmień, zboże
żąć sierpem

Cytaty

	Pamiętam, jak w gospodarstwie rodziców dziadkowie i rodzice żęli zboże sierpem, a przez całą zimę młócono je cepami. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.11.1996
	Baby już żęły kiepski, rzadki owies wyłożony tu i ówdzie przez lipcowe deszcze albo przez dzikie zwierzęta. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987
	Stawisko nigdy nie było majątkiem ziemskim, duży kawał ogrodu i trochę łąk, a przed samym domem rosło zawsze pole żyta. Ci, co je uprawiali i żęli, przychodzili na poczęstunek. źródło: NKJP: Maria Iwaszkiewicz: Z pamięci, 2006
	[...] ludzie wyskakiwali z domów, patrzyli na te dziwa, co same żną, wiążą i wyrzucają snopy, tylko ustawiaj ich, człowieku, w kopki. źródło: NKJP: Halina Auderska: Babie lato, 1974

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	żnę	żniemy
2 os.	żniesz	żniecie
3 os.	żnie	żną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żąłem +(e)m żął	żęłam +(e)m żęła	żęłom +(e)m żęło	żęliśmy +(e)śmy żęli	żęłyśmy +(e)śmy żęły
2 os.	żąłeś +(e)ś żął	żęłaś +(e)ś żęła	żęłoś +(e)ś żęło	żęliście +(e)ście żęli	żęłyście +(e)ście żęły
3 os.	żął	żęła	żęło	żęli	żęły

bezosobnik: żęto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę żął będę żąć	będę żęła będę żąć	będę żęło będę żąć	będziemy żęli będziemy żąć	będziemy żęły będziemy żąć
2 os.	będziesz żął będziesz żąć	będziesz żęła będziesz żąć	będziesz żęło będziesz żąć	będziecie żęli będziecie żąć	będziecie żęły będziecie żąć
3 os.	będzie żął będzie żąć	będzie żęła będzie żąć	będzie żęło będzie żąć	będą żęli będą żąć	będą żęły będą żąć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		żnijmy
2 os.	żnij	żnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żąłbym bym żął	żęłabym bym żęła	żęłobym bym żęło	żęlibyśmy byśmy żęli	żęłybyśmy byśmy żęły
2 os.	żąłbyś byś żął	żęłabyś byś żęła	żęłobyś byś żęło	żęlibyście byście żęli	żęłybyście byście żęły
3 os.	żąłby by żął	żęłaby by żęła	żęłoby by żęło	żęliby by żęli	żęłyby by żęły

bezosobnik: żęto by

bezokolicznik: żąć

imiesłów przysłówkowy współczesny: żnąc

gerundium: żęcie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żęcie	żęcia
D.	żęcia	żęć
C.	żęciu	żęciom
B.	żęcie	żęcia
N.	żęciem	żęciami
Ms.	żęciu	żęciach
W.	żęcie	żęcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: żnący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żnący	żnący	żnący	żnące	żnąca
D.	żnącego	żnącego	żnącego	żnącego	żnącej
C.	żnącemu	żnącemu	żnącemu	żnącemu	żnącej
B.	żnącego	żnącego	żnący	żnące	żnącą
N.	żnącym	żnącym	żnącym	żnącym	żnącą
Ms.	żnącym	żnącym	żnącym	żnącym	żnącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żnący	żnący	żnące	żnące
D.	żnących	żnących	żnących	żnących
C.	żnącym	żnącym	żnącym	żnącym
B.	żnących	żnących	żnących	żnące
N.	żnącymi	żnącymi	żnącymi	żnącymi
Ms.	żnących	żnących	żnących	żnących

imiesłów przymiotnikowy bierny: żęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żęty	żęty	żęty	żęte	żęta
D.	żętego	żętego	żętego	żętego	żętej
C.	żętemu	żętemu	żętemu	żętemu	żętej
B.	żętego	żętego	żęty	żęte	żętą
N.	żętym	żętym	żętym	żętym	żętą
Ms.	żętym	żętym	żętym	żętym	żętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żęci	żęci	żęte	żęte
D.	żętych	żętych	żętych	żętych
C.	żętym	żętym	żętym	żętym
B.	żętych	żętych	żętych	żęte
N.	żętymi	żętymi	żętymi	żętymi
Ms.	żętych	żętych	żętych	żętych

odpowiednik aspektowy: zżąć

Składnia

żąć

CO + (CZYM)

2. ścierkę

Definicja

przest.

wyciskać wodę z czegoś mokrego

Pochodzenie

psł. *žęti, *žьmǫ 'gnieść, cisnąć, ugniatać, wygniatać, wyciskać'

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wyżymać

Cytaty

- Co do mnie, to wiesz chyba od dawna, że nigdy na niego nie liczyłem.
A Weronka pochyliwszy się nad balią: - Ja bym was za waszą dobroć... - syknęła i ścierkę, żmąc, dalej wykręcała, aż jej żyły na rękach do łokcia nabrzmiały.
- Za co? - żachnęła się Kachna. - Co za głupstwa pleciesz?

źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	żmę	żmiemy
2 os.	żmiesz	żmiecie
3 os.	żmie	żmą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żąłem +(e)m żął	żęłam +(e)m żęła	żęłom +(e)m żęło	żęliśmy +(e)śmy żęli	żęłyśmy +(e)śmy żęły
2 os.	żąłeś +(e)ś żął	żęłaś +(e)ś żęła	żęłoś +(e)ś żęło	żęliście +(e)ście żęli	żęłyście +(e)ście żęły
3 os.	żął	żęła	żęło	żęli	żęły

bezosobnik: żęto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę żął będę żąć	będę żęła będę żąć	będę żęło będę żąć	będziemy żęli będziemy żąć	będziemy żęły będziemy żąć
2 os.	będziesz żął będziesz żąć	będziesz żęła będziesz żąć	będziesz żęło będziesz żąć	będziecie żęli będziecie żąć	będziecie żęły będziecie żąć
3 os.	będzie żął będzie żąć	będzie żęła będzie żąć	będzie żęło będzie żąć	będą żęli będą żąć	będą żęły będą żąć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		żmijmy
2 os.	żmij	żmijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	żąłbym bym żął	żęłabym bym żęła	żęłobym bym żęło	żęlibyśmy byśmy żęli	żęłybyśmy byśmy żęły
2 os.	żąłbyś byś żął	żęłabyś byś żęła	żęłobyś byś żęło	żęlibyście byście żęli	żęłybyście byście żęły
3 os.	żąłby by żął	żęłaby by żęła	żęłoby by żęło	żęliby by żęli	żęłyby by żęły

bezosobnik: żęto by

bezokolicznik: żąć

imiesłów przysłówkowy współczesny: żmąc

gerundium: żęcie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żęcie	żęcia
D.	żęcia	żęć
C.	żęciu	żęciom
B.	żęcie	żęcia
N.	żęciem	żęciami
Ms.	żęciu	żęciach
W.	żęcie	żęcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: żmący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żmący	żmący	żmący	żmące	żmąca
D.	żmącego	żmącego	żmącego	żmącego	żmącej
C.	żmącemu	żmącemu	żmącemu	żmącemu	żmącej
B.	żmącego	żmącego	żmący	żmące	żmącą
N.	żmącym	żmącym	żmącym	żmącym	żmącą
Ms.	żmącym	żmącym	żmącym	żmącym	żmącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żmący	żmący	żmące	żmące
D.	żmących	żmących	żmących	żmących
C.	żmącym	żmącym	żmącym	żmącym
B.	żmących	żmących	żmących	żmące
N.	żmącymi	żmącymi	żmącymi	żmącymi
Ms.

imiesłów przymiotnikowy bierny: żęty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żęty	żęty	żęty	żęte	żęta
D.	żętego	żętego	żętego	żętego	żętej
C.	żętemu	żętemu	żętemu	żętemu	żętej
B.	żętego	żętego	żęty	żęte	żętą
N.	żętym	żętym	żętym	żętym	żętą
Ms.	żętym	żętym	żętym	żętym	żętej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żęci	żęci	żęte	żęte
D.	żętych	żętych	żętych	żętych
C.	żętym	żętym	żętym	żętym
B.	żętych	żętych	żętych	żęte
N.	żętymi	żętymi	żętymi	żętymi
Ms.	żętych	żętych	żętych	żętych

odpowiednik aspektowy: wyżąć

Data ostatniej modyfikacji: 13.04.2018