UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

otaczać

Chronologizacja

1564, SPXVI

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	otaczam	otaczamy
2 os.	otaczasz	otaczacie
3 os.	otacza	otaczają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	otaczałem +(e)m otaczał	otaczałam +(e)m otaczała	otaczałom +(e)m otaczało	otaczaliśmy +(e)śmy otaczali	otaczałyśmy +(e)śmy otaczały
2 os.	otaczałeś +(e)ś otaczał	otaczałaś +(e)ś otaczała	otaczałoś +(e)ś otaczało	otaczaliście +(e)ście otaczali	otaczałyście +(e)ście otaczały
3 os.	otaczał	otaczała	otaczało	otaczali	otaczały

bezosobnik: otaczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę otaczał będę otaczać	będę otaczała będę otaczać	będę otaczało będę otaczać	będziemy otaczali będziemy otaczać	będziemy otaczały będziemy otaczać
2 os.	będziesz otaczał będziesz otaczać	będziesz otaczała będziesz otaczać	będziesz otaczało będziesz otaczać	będziecie otaczali będziecie otaczać	będziecie otaczały będziecie otaczać
3 os.	będzie otaczał będzie otaczać	będzie otaczała będzie otaczać	będzie otaczało będzie otaczać	będą otaczali będą otaczać	będą otaczały będą otaczać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		otaczajmy
2 os.	otaczaj	otaczajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	otaczałbym bym otaczał	otaczałabym bym otaczała	otaczałobym bym otaczało	otaczalibyśmy byśmy otaczali	otaczałybyśmy byśmy otaczały
2 os.	otaczałbyś byś otaczał	otaczałabyś byś otaczała	otaczałobyś byś otaczało	otaczalibyście byście otaczali	otaczałybyście byście otaczały
3 os.	otaczałby by otaczał	otaczałaby by otaczała	otaczałoby by otaczało	otaczaliby by otaczali	otaczałyby by otaczały

bezosobnik: otaczano by

bezokolicznik: otaczać

imiesłów przysłówkowy współczesny: otaczając

gerundium: otaczanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	otaczanie	otaczania
D.	otaczania	otaczań
C.	otaczaniu	otaczaniom
B.	otaczanie	otaczania
N.	otaczaniem	otaczaniami
Ms.	otaczaniu	otaczaniach
W.	otaczanie	otaczania

imiesłów przymiotnikowy czynny: otaczający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	otaczający	otaczający	otaczający	otaczające	otaczająca
D.	otaczającego	otaczającego	otaczającego	otaczającego	otaczającej
C.	otaczającemu	otaczającemu	otaczającemu	otaczającemu	otaczającej
B.	otaczającego	otaczającego	otaczający	otaczające	otaczającą
N.	otaczającym	otaczającym	otaczającym	otaczającym	otaczającą
Ms.	otaczającym	otaczającym	otaczającym	otaczającym	otaczającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	otaczający	otaczający	otaczające	otaczające
D.	otaczających	otaczających	otaczających	otaczających
C.	otaczającym	otaczającym	otaczającym	otaczającym
B.	otaczających	otaczających	otaczających	otaczające
N.	otaczającymi	otaczającymi	otaczającymi	otaczającymi
Ms.	otaczających	otaczających	otaczających	otaczających

imiesłów przymiotnikowy bierny: otaczany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	otaczany	otaczany	otaczany	otaczane	otaczana
D.	otaczanego	otaczanego	otaczanego	otaczanego	otaczanej
C.	otaczanemu	otaczanemu	otaczanemu	otaczanemu	otaczanej
B.	otaczanego	otaczanego	otaczany	otaczane	otaczaną
N.	otaczanym	otaczanym	otaczanym	otaczanym	otaczaną
Ms.	otaczanym	otaczanym	otaczanym	otaczanym	otaczanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	otaczani	otaczani	otaczane	otaczane
D.	otaczanych	otaczanych	otaczanych	otaczanych
C.	otaczanym	otaczanym	otaczanym	otaczanym
B.	otaczanych	otaczanych	otaczanych	otaczane
N.	otaczanymi	otaczanymi	otaczanymi	otaczanymi
Ms.	otaczanych	otaczanych	otaczanych	otaczanych

odpowiednik aspektowy: otoczyć

Pochodzenie

Zob. toczyć

1. murem miasto

Definicja

być usytuowanym na kolistej linii wokół czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

obiegać

Połączenia

mur, las, płot otacza coś
otaczać budynki, dolinę, dom, drzewo, miasto, plac, posesję, ognisko, stół, studnię, teren, wyspę; głowę; otaczać kołem, kręgiem, wałem;

Cytaty

	Stare Miasto otaczają Planty - pas zieleni - pełne uroku miejsce romantycznych spacerów, nawet zimą. źródło: NKJP: (KUP): Krakowski przystanek, Dziennik Łódzki, 2002-02-02
	Mur wielkim kołem otaczał całą miejscowość. Z tej odległości nic mogłem dostrzec przerwy ani bramy prowadzącej na zewnątrz. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Maria poznała więc Coś, czego my nie znamy. Została wyróżniona. Jej głowę otacza aureola, czyli nimb, świetlisty krąg, znak bliskości energii Bożych. źródło: NKJP: Ryszard Przybylski: Uśmiech Demokryta, 2009
	Prawe oko chłopaka otaczał fioletowy krąg, lewe skryła opuchlizna. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010
	W okresie normańsko-szwabskim cesarz Fryderyk II ufortyfikował miasto, otaczając je murami i wieżami [...], dzięki czemu stało się niezdobytą fortecą. źródło: NKJP: Miasto, Głos Ojca Pio, 2000

Składnia

otaczać

CO + CZYM

2. las z wielu stron

Definicja

znajdować się wokół kogoś lub czegoś z wielu stron

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Połączenia

ciemność, cisza, mrok, powietrze, przestrzeń, pustynia, rzeczywistość; przedmioty, wzgórza otaczają kogoś/coś

Cytaty

[...] siedem bocznych kaplic otaczało główną salę, [...]

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

[...] za dnia, łatwiej znajdzie drogę. Teraz zewsząd otaczała ją ciemność. Otuliła się kurtką, bo zaczęło jej dokuczać przenikliwe zimno.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008

Uciekł z Tybetu w 1960 roku. [...] Opisuje pory roku, zwykłe życie mieszkańców Krainy Śniegów pełne harmonii między ludźmi, zwierzętami i otaczającą ich przyrodą.

źródło: NKJP: Joanna Piotrowska: Tybet krwawi, Gazeta Wyborcza,

Składnia

otaczać

KOGO/CO

3. miasto wojskiem

Definicja

zbierać się wokół kogoś, tworząc zamykający się krąg, uniemożliwiający wyjście z niego komuś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

gromada, grupa, krąg, tłum otacza kogoś; ludzie, mężczyźni, osoby, żołnierze otaczają kogoś
otaczać kołem, kordonem, kręgiem, pierścieniem, wianuszkiem

Cytaty

Marszałek robi to, co w takiej chwili należy: zaprasza na konferencję starszyznę miasta, [...] i otacza budynek wojskiem.

źródło: NKJP: Józef Hen: Ja, Michał z Montaigne?, 2009

Palestyńczycy otaczają osadników, wśród których są uzbrojeni ludzie i kobiety z dziećmi. Wymiana ognia trwa kilka godzin, [...]

źródło: NKJP: Wojciech Jankowski: Nienawiść i smierć, Wieczór Wybrzeża, 2000-10-27

Otaczali go wojownicy z czerwonej sotni. Nie próbowali już zatrzymywać uciekających żołnierzy, dobierać sobie pomocników do ostatniej, śmiertelnej roboty.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Składnia

otaczać

KOGO + CZYM

4. osobę ramieniem

Definicja

obejmować kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

otaczać głowę, kibić; otaczać ręką, ramieniem

Cytaty

Eugenia szła skrajem szosy, wysoki, lekko zgarbiony mężczyzna otaczał ją ramieniem.

źródło: NKJP: Ida Fink: Ślady, 1996

Andrzeju, obejmij Gosię – mówi Jola. Staję jakoś niezręcznie, sztywno, nienaturalnie. Lekko z tyłu, w jakimś niepotrzebnym dystansie, nie przytulam się, tylko w dziwnym geście otaczam ręką moją żonę, moją dzieci rodzicielkę.

źródło: NKJP: Andrzej Horubała: Farciarz, 2003

Nawet nie próbowała protestować, kiedy wepchnąłem jej się z głową pod pachę, otaczając ręką kibić.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

Składnia

otaczać

KOGO/CO + CZYM

5. dobrzy ludzie kogoś

Definicja

pozostawać z kimś w jakichś stosunkach, wpływając na daną osobę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Cytaty

Lyllanę od dziecka otaczali ludzie, którzy utwierdzali ją w przekonaniu, że jest najpiękniejsza i najmądrzejsza ze wszystkich, i spełniali każdą zachciankę.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Jego stosunki z otaczającym go personelem były nacechowane kurtuazją, wolne od ceremonialnych reguł, ale dalekie od jakiejkolwiek poufałości.

źródło: NKJP: Jerzy Łukaszewski: CEL: EUROPA Dziewięć esejów o budowniczych jedności europejskiej, 2002

Zarówno on, jak i później jego zięć, Chaim Zelig Słonimski, nie byli zwolennikami stapiania się z Żydów z otaczającą ich społecznością.

źródło: NKJP: Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich, 2003

Składnia

otaczać

KOGO

6. dziecko opieką

Definicja

zaspokajać czyjeś potrzeby uczuciowe i okazywać troskę o daną osobę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

otaczać dzieci; otaczać czcią, miłością, opieką, szacunkiem, troską, uwielbieniem

Cytaty

	Pierwszy raz w życiu poczuła, że ktoś naprawdę otacza ją opieką. Choć nikt nie wróżył jej trwałego związku ze starszym chłopakiem, byli ze sobą już trzy lata. źródło: NKJP: Ariadna Lewańska: Sonata dla Natalii, 1965
	Otaczacie zmarłych czcią i pamięcią, marzycie o nieśmiertelności, w waszych mitach i legendach co i rusz ktoś zmartwychwstaje, zwycięża śmierć. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996
	Ludzi obdarzonych proroczym talentem otaczał powszechny szacunek, wierzono bowiem, iż dostąpili oni łaski bezpośredniego kontaktu ze Stwórcą. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
	W ich krakowskich czasach przyjaźnili się z Przybyszewskim i tworzyli grupę otaczającą go uwielbieniem. źródło: NKJP: Monika Żeromska: Wspomnienia, 2007

Składnia

otaczać

KOGO + CZYM

7. aura tajemnicy kogoś

Definicja

stwarzać wokół kogoś, czegoś jakąś atmosferę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

osnuwać, owiewać, spowijać

Połączenia

aura, tajemnica, życzliwość otacza kogoś

Cytaty

	[...] dzieją się rzeczy przerażające, otacza nas kłamstwo, niegodziwość i zbrodnia. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008
	Riala i Egga wieczorem chroniły się w namiocie, nikt im nie uchybiał, karmiono je i co ranek troskliwie wsadzano na wóz, jednak zamiast poprzedniej życzliwości otaczała je aura chłodu. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005
	Przez dziewiętnaście lat otaczała ją życzliwość: zachwycali się nią rodzice, rozpieszczali bracia, uśmiechała się do niej służba. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003
	Wziął na siebie odpowiedzialność za los Węgier. Przecież czuje otaczającą go niechęć [...] - ale on ma przed sobą cel, wielką sprawę, źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966
	Pomyślał, że chłopca otacza jakaś tajemnica. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999

Składnia

otaczać

KOGO + CO

8. kotlety w mące

Definicja

obracając jakąś rzecz w czymś sypkim powodować, że to coś przylgnie do niej ze wszystkich stron

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Cytaty

Formuję nożem okrągłe spłaszczone kotlety i otaczam je w bułce.

źródło: NKJP: Monika Babcia: Obiad z Expressem, Gazeta Poznańska, 2002-03-04

Składnia

otaczać

CO + w CZYM

Data ostatniej modyfikacji: 15.10.2018