UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

czyścić

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *čistiti

1. z brudu

Definicja

usuwać skądś brud, śmieci

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	oczyszczać, wyczyszczać
	antonimy:	brudzić, ciaprać
	hiperonimy:	sprzątać

Połączenia

czyścić zęby; buty, dywan, garnitur; komin, okno, rów, samochód, srebra
czyścić z kurzu
środek czyszczący

Cytaty

	Szykowałem się na weselisko Jaśka, karmiąc owsem i słodkim sianem konie, czyszcząc popiołem blaszki na uprzęży, kupując z białej skóry lejce i zamawiając na woźnicę najszykowniejszego parobka ze wsi. źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1968
	Z własnej inicjatywy czyścił rano buty wszystkim starym i chorym ciotkom, wujom i innym osobom mieszkającym tłumnie w naszym domu. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994
	Rzadko ten lub ów czyści stary pistolet lub karabin, zawija w natłuszczone szmaty i chowa w suchych zakamarkach piwnic. źródło: NKJP: Paweł Zielewski: Arsenał w stodole, Gazeta Wyborcza, 1992-02-14
	Czyściłem z ziemi ostrze pługu. źródło: NKJP: W studni grób, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2003-11-04
	Najmłodszy, sześcioletni Andriej, usnął na kolanach Hadiżat. Kobieta zauważyła, że chodzą po nim wszy. Zaczęła go czyścić. źródło: NKJP: Dzieci czeczeńskich wojen, Dziennik Polski - Pejzaż, 2000-10-06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	czyszczę	czyścimy
2 os.	czyścisz	czyścicie
3 os.	czyści	czyszczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czyściłem +(e)m czyścił	czyściłam +(e)m czyściła	czyściłom +(e)m czyściło	czyściliśmy +(e)śmy czyścili	czyściłyśmy +(e)śmy czyściły
2 os.	czyściłeś +(e)ś czyścił	czyściłaś +(e)ś czyściła	czyściłoś +(e)ś czyściło	czyściliście +(e)ście czyścili	czyściłyście +(e)ście czyściły
3 os.	czyścił	czyściła	czyściło	czyścili	czyściły

bezosobnik: czyszczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę czyścił będę czyścić	będę czyściła będę czyścić	będę czyściło będę czyścić	będziemy czyścili będziemy czyścić	będziemy czyściły będziemy czyścić
2 os.	będziesz czyścił będziesz czyścić	będziesz czyściła będziesz czyścić	będziesz czyściło będziesz czyścić	będziecie czyścili będziecie czyścić	będziecie czyściły będziecie czyścić
3 os.	będzie czyścił będzie czyścić	będzie czyściła będzie czyścić	będzie czyściło będzie czyścić	będą czyścili będą czyścić	będą czyściły będą czyścić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		czyśćmy
2 os.	czyść	czyśćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czyściłbym bym czyścił	czyściłabym bym czyściła	czyściłobym bym czyściło	czyścilibyśmy byśmy czyścili	czyściłybyśmy byśmy czyściły
2 os.	czyściłbyś byś czyścił	czyściłabyś byś czyściła	czyściłobyś byś czyściło	czyścilibyście byście czyścili	czyściłybyście byście czyściły
3 os.	czyściłby by czyścił	czyściłaby by czyściła	czyściłoby by czyściło	czyściliby by czyścili	czyściłyby by czyściły

bezosobnik: czyszczono by

bezokolicznik: czyścić

imiesłów przysłówkowy współczesny: czyszcząc

gerundium: czyszczenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	czyszczenie	czyszczenia
D.	czyszczenia	czyszczeń
C.	czyszczeniu	czyszczeniom
B.	czyszczenie	czyszczenia
N.	czyszczeniem	czyszczeniami
Ms.	czyszczeniu	czyszczeniach
W.	czyszczenie	czyszczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: czyszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czyszczący	czyszczący	czyszczący	czyszczące	czyszcząca
D.	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącej
C.	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącej
B.	czyszczącego	czyszczącego	czyszczący	czyszczące	czyszczącą
N.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącą
Ms.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyszczący	czyszczący	czyszczące	czyszczące
D.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczących
C.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym
B.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczące
N.	czyszczącymi	czyszczącymi	czyszczącymi	czyszczącymi
Ms.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: czyszczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czyszczony	czyszczony	czyszczony	czyszczone	czyszczona
D.	czyszczonego	czyszczonego	czyszczonego	czyszczonego	czyszczonej
C.	czyszczonemu	czyszczonemu	czyszczonemu	czyszczonemu	czyszczonej
B.	czyszczonego	czyszczonego	czyszczony	czyszczone	czyszczoną
N.	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczoną
Ms.	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyszczeni	czyszczeni	czyszczone	czyszczone
D.	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych
C.	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym
B.	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych	czyszczone
N.	czyszczonymi	czyszczonymi	czyszczonymi	czyszczonymi
Ms.	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych

odpowiedniki aspektowe: oczyścić , wyczyścić

Składnia

	+	czyścić	+	KOGO/CO + (CZYM) + (z CZEGO)
	+	czyścić	+	CO + (KOMU)

2. tekst

Definicja

usuwać skądś przedmioty lub osoby niepożądane

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

pozbywać się, usuwać

Cytaty

[...] z polityczno-ekologicznych powodów czyścili ojczyznę z pomników ofiar faszyzmu.

źródło: NKJP: Internet

Muszę powiedzieć, że to czyszczenie tekstu nie do końca nam się udało, i chciałem zgłosić dwie autopoprawki.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.08.1995

Serbia czyściła zdobyte ziemie i zabijała ludzi, Chorwacja to samo.

źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Kiedy otworzą miasto, Gazeta Wyborcza, 1994-03-04,

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	czyszczę	czyścimy
2 os.	czyścisz	czyścicie
3 os.	czyści	czyszczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czyściłem +(e)m czyścił	czyściłam +(e)m czyściła	czyściłom +(e)m czyściło	czyściliśmy +(e)śmy czyścili	czyściłyśmy +(e)śmy czyściły
2 os.	czyściłeś +(e)ś czyścił	czyściłaś +(e)ś czyściła	czyściłoś +(e)ś czyściło	czyściliście +(e)ście czyścili	czyściłyście +(e)ście czyściły
3 os.	czyścił	czyściła	czyściło	czyścili	czyściły

bezosobnik: czyszczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę czyścił będę czyścić	będę czyściła będę czyścić	będę czyściło będę czyścić	będziemy czyścili będziemy czyścić	będziemy czyściły będziemy czyścić
2 os.	będziesz czyścił będziesz czyścić	będziesz czyściła będziesz czyścić	będziesz czyściło będziesz czyścić	będziecie czyścili będziecie czyścić	będziecie czyściły będziecie czyścić
3 os.	będzie czyścił będzie czyścić	będzie czyściła będzie czyścić	będzie czyściło będzie czyścić	będą czyścili będą czyścić	będą czyściły będą czyścić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		czyśćmy
2 os.	czyść	czyśćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czyściłbym bym czyścił	czyściłabym bym czyściła	czyściłobym bym czyściło	czyścilibyśmy byśmy czyścili	czyściłybyśmy byśmy czyściły
2 os.	czyściłbyś byś czyścił	czyściłabyś byś czyściła	czyściłobyś byś czyściło	czyścilibyście byście czyścili	czyściłybyście byście czyściły
3 os.	czyściłby by czyścił	czyściłaby by czyściła	czyściłoby by czyściło	czyściliby by czyścili	czyściłyby by czyściły

bezosobnik: czyszczono by

bezokolicznik: czyścić

imiesłów przysłówkowy współczesny: czyszcząc

gerundium: czyszczenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	czyszczenie	czyszczenia
D.	czyszczenia	czyszczeń
C.	czyszczeniu	czyszczeniom
B.	czyszczenie	czyszczenia
N.	czyszczeniem	czyszczeniami
Ms.	czyszczeniu	czyszczeniach
W.	czyszczenie	czyszczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: czyszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czyszczący	czyszczący	czyszczący	czyszczące	czyszcząca
D.	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącej
C.	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącej
B.	czyszczącego	czyszczącego	czyszczący	czyszczące	czyszczącą
N.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącą
Ms.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyszczący	czyszczący	czyszczące	czyszczące
D.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczących
C.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym
B.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczące
N.	czyszczącymi	czyszczącymi	czyszczącymi	czyszczącymi
Ms.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: czyszczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czyszczony	czyszczony	czyszczony	czyszczone	czyszczona
D.	czyszczonego	czyszczonego	czyszczonego	czyszczonego	czyszczonej
C.	czyszczonemu	czyszczonemu	czyszczonemu	czyszczonemu	czyszczonej
B.	czyszczonego	czyszczonego	czyszczony	czyszczone	czyszczoną
N.	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczoną
Ms.	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyszczeni	czyszczeni	czyszczone	czyszczone
D.	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych
C.	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym	czyszczonym
B.	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych	czyszczone
N.	czyszczonymi	czyszczonymi	czyszczonymi	czyszczonymi
Ms.	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych	czyszczonych

odpowiedniki aspektowe: oczyścić , wyczyścić

Składnia

czyścić

CO + (z CZEGO)

3. sejf

Definicja

pot.

zabierać lub usuwać skąd wszystko

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Połączenia

czyścić konto

Cytaty

Pisały, bo podrywał nad wyraz skutecznie, później czyścił konta oraz szkatułki z biżuterią i znikał.

źródło: NKJP: MON: Prawda ekranu, Gazeta Poznańska, 2003-12-13

Każdy dziś czyści półki z zapasów.

źródło: NKJP: Beata Sypuła: Pustki przed obniżką, Dziennik Zachodni, 2002-09-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	czyszczę	czyścimy
2 os.	czyścisz	czyścicie
3 os.	czyści	czyszczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czyściłem +(e)m czyścił	czyściłam +(e)m czyściła	czyściłom +(e)m czyściło	czyściliśmy +(e)śmy czyścili	czyściłyśmy +(e)śmy czyściły
2 os.	czyściłeś +(e)ś czyścił	czyściłaś +(e)ś czyściła	czyściłoś +(e)ś czyściło	czyściliście +(e)ście czyścili	czyściłyście +(e)ście czyściły
3 os.	czyścił	czyściła	czyściło	czyścili	czyściły

bezosobnik: czyszczono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę czyścił będę czyścić	będę czyściła będę czyścić	będę czyściło będę czyścić	będziemy czyścili będziemy czyścić	będziemy czyściły będziemy czyścić
2 os.	będziesz czyścił będziesz czyścić	będziesz czyściła będziesz czyścić	będziesz czyściło będziesz czyścić	będziecie czyścili będziecie czyścić	będziecie czyściły będziecie czyścić
3 os.	będzie czyścił będzie czyścić	będzie czyściła będzie czyścić	będzie czyściło będzie czyścić	będą czyścili będą czyścić	będą czyściły będą czyścić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		czyśćmy
2 os.	czyść	czyśćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	czyściłbym bym czyścił	czyściłabym bym czyściła	czyściłobym bym czyściło	czyścilibyśmy byśmy czyścili	czyściłybyśmy byśmy czyściły
2 os.	czyściłbyś byś czyścił	czyściłabyś byś czyściła	czyściłobyś byś czyściło	czyścilibyście byście czyścili	czyściłybyście byście czyściły
3 os.	czyściłby by czyścił	czyściłaby by czyściła	czyściłoby by czyściło	czyściliby by czyścili	czyściłyby by czyściły

bezosobnik: czyszczono by

bezokolicznik: czyścić

imiesłów przysłówkowy współczesny: czyszcząc

gerundium: czyszczenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	czyszczenie	czyszczenia
D.	czyszczenia	czyszczeń
C.	czyszczeniu	czyszczeniom
B.	czyszczenie	czyszczenia
N.	czyszczeniem	czyszczeniami
Ms.	czyszczeniu	czyszczeniach
W.	czyszczenie	czyszczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: czyszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czyszczący	czyszczący	czyszczący	czyszczące	czyszcząca
D.	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącego	czyszczącej
C.	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącemu	czyszczącej
B.	czyszczącego	czyszczącego	czyszczący	czyszczące	czyszczącą
N.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącą
Ms.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyszczący	czyszczący	czyszczące	czyszczące
D.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczących
C.	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym	czyszczącym
B.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczące
N.	czyszczącymi	czyszczącymi	czyszczącymi	czyszczącymi
Ms.	czyszczących	czyszczących	czyszczących	czyszczących

odpowiednik aspektowy: wyczyścić

Składnia

Rz_osobowy

czyścić

4. kogoś

Definicja

pot.

mieć biegunkę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przeczyszczać

Cytaty

Aż mi się dzieci pochorowały - swędziały je oczy, czyściło je. Lekarka powiedziała, że to od tej wody.

źródło: NKJP: BZ: Gorsi, Tygodnik Podhalański nr 36, 1997

Przypuszczam, że spirytus podrzucił mi pielęgniarz Gniady z zemsty za to, że zamiast od bólu głowy dałem mu na przeczyszczenie. Kiedy go czyściło, zrobiłem mu trepanację i napchałem do głowy gazet. Myślę, że bredzę.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
3 os.	czyści

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			czyściło

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
3 os.			czyściłoby by czyściło

bezokolicznik: czyścić

odpowiednik aspektowy: przeczyścić

Składnia

czyścić

KOGO

Frazeologizmy

ktoś czyści talerz

Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023