UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

usprawiedliwiać

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Od: sprawiedliwy

1. nieobecność

Definicja

uzasadniać czyjeś postępowanie, wyjaśniając, że dana osoba jest niewinna

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

usprawiedliwiać przestępców, sprawców; bierność, działania, postawę, zachowanie; morderstwo, napad, przemoc, terror, zbrodnie; agresję, nienawiść; absencję,
usprawiedliwiać coś chorobą
łatwo, trudno usprawiedliwiać
próbować usprawiedliwiać
tłumaczyć i usprawiedliwiać
próba usprawiedliwiania; okoliczności usprawiedliwiające coś

Cytaty

	Przestępstwo [...] jest zawsze przestępstwem. Nic go nie usprawiedliwia. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Nie usprawiedliwiam sprawców, ale bieda powoduje, że ludzie kradną zwierzęta, aby je sprzedać i mieć za co zrobić świąteczną kolację [...]. źródło: NKJP: (OLA): Ukradli ptaki, Gazeta Poznańska, 2003-12-16
	„Czy ten młody człowiek mógłby przestać grać?” I wyszła. Ojciec, spurpurowiały, ruszył za nią i w biegu usprawiedliwiał mamę, że od śmierci Romusi nie gra, że fortepian przypomina jej córkę, że strasznie przeprasza i że zrobiło się późno... skandal straszny. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2008
	Rodzice usprawiedliwiają nieobecność zwolnieniami lekarskimi. Czas pokaże, czy rodzice wykażą się odpowiedzialnością za los swoich dzieci. źródło: NKJP: Aneta Zientara, Dla dobra dzieci, Wieści Podwarszawskie, 2005-03-27

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	usprawiedliwiam	usprawiedliwiamy
2 os.	usprawiedliwiasz	usprawiedliwiacie
3 os.	usprawiedliwia	usprawiedliwiają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	usprawiedliwiałem +(e)m usprawiedliwiał	usprawiedliwiałam +(e)m usprawiedliwiała	usprawiedliwiałom +(e)m usprawiedliwiało	usprawiedliwialiśmy +(e)śmy usprawiedliwiali	usprawiedliwiałyśmy +(e)śmy usprawiedliwiały
2 os.	usprawiedliwiałeś +(e)ś usprawiedliwiał	usprawiedliwiałaś +(e)ś usprawiedliwiała	usprawiedliwiałoś +(e)ś usprawiedliwiało	usprawiedliwialiście +(e)ście usprawiedliwiali	usprawiedliwiałyście +(e)ście usprawiedliwiały
3 os.	usprawiedliwiał	usprawiedliwiała	usprawiedliwiało	usprawiedliwiali	usprawiedliwiały

bezosobnik: usprawiedliwiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę usprawiedliwiał będę usprawiedliwiać	będę usprawiedliwiała będę usprawiedliwiać	będę usprawiedliwiało będę usprawiedliwiać	będziemy usprawiedliwiali będziemy usprawiedliwiać	będziemy usprawiedliwiały będziemy usprawiedliwiać
2 os.	będziesz usprawiedliwiał będziesz usprawiedliwiać	będziesz usprawiedliwiała będziesz usprawiedliwiać	będziesz usprawiedliwiało będziesz usprawiedliwiać	będziecie usprawiedliwiali będziecie usprawiedliwiać	będziecie usprawiedliwiały będziecie usprawiedliwiać
3 os.	będzie usprawiedliwiał będzie usprawiedliwiać	będzie usprawiedliwiała będzie usprawiedliwiać	będzie usprawiedliwiało będzie usprawiedliwiać	będą usprawiedliwiali będą usprawiedliwiać	będą usprawiedliwiały będą usprawiedliwiać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		usprawiedliwiajmy
2 os.	usprawiedliwiaj	usprawiedliwiajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	usprawiedliwiałbym bym usprawiedliwiał	usprawiedliwiałabym bym usprawiedliwiała	usprawiedliwiałobym bym usprawiedliwiało	usprawiedliwialibyśmy byśmy usprawiedliwiali	usprawiedliwiałybyśmy byśmy usprawiedliwiały
2 os.	usprawiedliwiałbyś byś usprawiedliwiał	usprawiedliwiałabyś byś usprawiedliwiała	usprawiedliwiałobyś byś usprawiedliwiało	usprawiedliwialibyście byście usprawiedliwiali	usprawiedliwiałybyście byście usprawiedliwiały
3 os.	usprawiedliwiałby by usprawiedliwiał	usprawiedliwiałaby by usprawiedliwiała	usprawiedliwiałoby by usprawiedliwiało	usprawiedliwialiby by usprawiedliwiali	usprawiedliwiałyby by usprawiedliwiały

bezosobnik: usprawiedliwiano by

bezokolicznik: usprawiedliwiać

imiesłów przysłówkowy współczesny: usprawiedliwiając

gerundium: usprawiedliwianie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	usprawiedliwianie	usprawiedliwiania
D.	usprawiedliwiania	usprawiedliwiań
C.	usprawiedliwianiu	usprawiedliwianiom
B.	usprawiedliwianie	usprawiedliwiania
N.	usprawiedliwianiem	usprawiedliwianiami
Ms.	usprawiedliwianiu	usprawiedliwianiach
W.	usprawiedliwianie	usprawiedliwiania

imiesłów przymiotnikowy czynny: usprawiedliwiający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	usprawiedliwiający	usprawiedliwiający	usprawiedliwiający	usprawiedliwiające	usprawiedliwiająca
D.	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającej
C.	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającej
B.	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiający	usprawiedliwiające	usprawiedliwiającą
N.	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającą
Ms.	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	usprawiedliwiający	usprawiedliwiający	usprawiedliwiające	usprawiedliwiające
D.	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających
C.	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym
B.	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiające
N.	usprawiedliwiającymi	usprawiedliwiającymi	usprawiedliwiającymi	usprawiedliwiającymi
Ms.	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających

imiesłów przymiotnikowy bierny: usprawiedliwiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	usprawiedliwiany	usprawiedliwiany	usprawiedliwiany	usprawiedliwiane	usprawiedliwiana
D.	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwianej
C.	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianej
B.	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwiany	usprawiedliwiane	usprawiedliwianą
N.	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianą
Ms.	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	usprawiedliwiani	usprawiedliwiani	usprawiedliwiane	usprawiedliwiane
D.	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych
C.	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym
B.	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwiane
N.	usprawiedliwianymi	usprawiedliwianymi	usprawiedliwianymi	usprawiedliwianymi
Ms.	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych

odpowiednik aspektowy: usprawiedliwić

Składnia

Rz osobowy	+	usprawiedliwiać	+	KOGO/CO + (CZYM)
Rz osobowy	+	usprawiedliwiać	+	KOGO + że ZDANIE
	+	usprawiedliwiać	+	KOGO + (z CZEGO)

2. potrzeby

Definicja

uzasadniać jakieś decyzje lub działania uważane z czyjegoś punktu widzenia za niekorzystne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

usprawiedliwiać decyzję; brak czegoś; konieczność czegoś

Cytaty

Budki do likwidacji wybiera firma Netia i Dialog. Wszystkie trzy firmy usprawiedliwiają likwidacje budek ograniczeniem kosztów. Wychodzą z założenia, że teraz prawie każdy ma aparat stacjonarny i nawet na największych odludziach jest zasięg sieci komórkowej.

źródło: NKJP: Telefony idą na złom, Tygodnik Rybnicki, 2007-03-20

Żadna okoliczność nie usprawiedliwia odmowy leczenia.

źródło: NKJP: (KAB), Zła terapia?, Gazeta Wrocławska, 2003-08-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	usprawiedliwiam	usprawiedliwiamy
2 os.	usprawiedliwiasz	usprawiedliwiacie
3 os.	usprawiedliwia	usprawiedliwiają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	usprawiedliwiałem +(e)m usprawiedliwiał	usprawiedliwiałam +(e)m usprawiedliwiała	usprawiedliwiałom +(e)m usprawiedliwiało	usprawiedliwialiśmy +(e)śmy usprawiedliwiali	usprawiedliwiałyśmy +(e)śmy usprawiedliwiały
2 os.	usprawiedliwiałeś +(e)ś usprawiedliwiał	usprawiedliwiałaś +(e)ś usprawiedliwiała	usprawiedliwiałoś +(e)ś usprawiedliwiało	usprawiedliwialiście +(e)ście usprawiedliwiali	usprawiedliwiałyście +(e)ście usprawiedliwiały
3 os.	usprawiedliwiał	usprawiedliwiała	usprawiedliwiało	usprawiedliwiali	usprawiedliwiały

bezosobnik: usprawiedliwiano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę usprawiedliwiał będę usprawiedliwiać	będę usprawiedliwiała będę usprawiedliwiać	będę usprawiedliwiało będę usprawiedliwiać	będziemy usprawiedliwiali będziemy usprawiedliwiać	będziemy usprawiedliwiały będziemy usprawiedliwiać
2 os.	będziesz usprawiedliwiał będziesz usprawiedliwiać	będziesz usprawiedliwiała będziesz usprawiedliwiać	będziesz usprawiedliwiało będziesz usprawiedliwiać	będziecie usprawiedliwiali będziecie usprawiedliwiać	będziecie usprawiedliwiały będziecie usprawiedliwiać
3 os.	będzie usprawiedliwiał będzie usprawiedliwiać	będzie usprawiedliwiała będzie usprawiedliwiać	będzie usprawiedliwiało będzie usprawiedliwiać	będą usprawiedliwiali będą usprawiedliwiać	będą usprawiedliwiały będą usprawiedliwiać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		usprawiedliwiajmy
2 os.	usprawiedliwiaj	usprawiedliwiajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	usprawiedliwiałbym bym usprawiedliwiał	usprawiedliwiałabym bym usprawiedliwiała	usprawiedliwiałobym bym usprawiedliwiało	usprawiedliwialibyśmy byśmy usprawiedliwiali	usprawiedliwiałybyśmy byśmy usprawiedliwiały
2 os.	usprawiedliwiałbyś byś usprawiedliwiał	usprawiedliwiałabyś byś usprawiedliwiała	usprawiedliwiałobyś byś usprawiedliwiało	usprawiedliwialibyście byście usprawiedliwiali	usprawiedliwiałybyście byście usprawiedliwiały
3 os.	usprawiedliwiałby by usprawiedliwiał	usprawiedliwiałaby by usprawiedliwiała	usprawiedliwiałoby by usprawiedliwiało	usprawiedliwialiby by usprawiedliwiali	usprawiedliwiałyby by usprawiedliwiały

bezosobnik: usprawiedliwiano by

bezokolicznik: usprawiedliwiać

imiesłów przysłówkowy współczesny: usprawiedliwiając

gerundium: usprawiedliwianie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	usprawiedliwianie	usprawiedliwiania
D.	usprawiedliwiania	usprawiedliwiań
C.	usprawiedliwianiu	usprawiedliwianiom
B.	usprawiedliwianie	usprawiedliwiania
N.	usprawiedliwianiem	usprawiedliwianiami
Ms.	usprawiedliwianiu	usprawiedliwianiach
W.	usprawiedliwianie	usprawiedliwiania

imiesłów przymiotnikowy czynny: usprawiedliwiający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	usprawiedliwiający	usprawiedliwiający	usprawiedliwiający	usprawiedliwiające	usprawiedliwiająca
D.	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającej
C.	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającemu	usprawiedliwiającej
B.	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiającego	usprawiedliwiający	usprawiedliwiające	usprawiedliwiającą
N.	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającą
Ms.	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	usprawiedliwiający	usprawiedliwiający	usprawiedliwiające	usprawiedliwiające
D.	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających
C.	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym	usprawiedliwiającym
B.	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiające
N.	usprawiedliwiającymi	usprawiedliwiającymi	usprawiedliwiającymi	usprawiedliwiającymi
Ms.	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających	usprawiedliwiających

imiesłów przymiotnikowy bierny: usprawiedliwiany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	usprawiedliwiany	usprawiedliwiany	usprawiedliwiany	usprawiedliwiane	usprawiedliwiana
D.	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwianej
C.	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianemu	usprawiedliwianej
B.	usprawiedliwianego	usprawiedliwianego	usprawiedliwiany	usprawiedliwiane	usprawiedliwianą
N.	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianą
Ms.	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	usprawiedliwiani	usprawiedliwiani	usprawiedliwiane	usprawiedliwiane
D.	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych
C.	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym	usprawiedliwianym
B.	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwiane
N.	usprawiedliwianymi	usprawiedliwianymi	usprawiedliwianymi	usprawiedliwianymi
Ms.	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych	usprawiedliwianych

odpowiednik aspektowy: usprawiedliwić

Składnia

Rz osobowy	+	usprawiedliwiać	+	CO + (CZYM)
Rz nieżywotny	+	usprawiedliwiać	+	CO

Data ostatniej modyfikacji: 26.06.2014