UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

scheda

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. scheda
 schedy
D. schedy
 sched
C. schedzie
 schedom
B. schedę
 schedy
N. schedą
 schedami
Ms. schedzie
 schedach
W. schedo
 schedy

Pochodzenie

p.-łac. scheda 'zapis testamentowy'

z łac. scheda : sc(h)īda 'skrawek papieru, tabliczka z zapisem'

<  gr.  dial. schídē ‛odłupane drewno’ : schidzō 'rozdzielam'

1. po babci

Definicja

książk. 
majątek odziedziczony po jakiejś osobie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dziedzictwo, puścizna, spadek

Połączenia

  • ojcowska, rodzinna scheda; scheda spadkowa
  • scheda po babci, po dziadkach, po ojcu, po przodkach, po rodzicach
  • dzielić się schedą
  • zaliczyć/zaliczać coś na schedę

Cytaty

Scheda po babce - księżnej marszałkowej Lubomirskiej - przyznawała co prawda Arturowi prawo do zamieszkania z rodziną w zamku w Łańcucie, ale w tej rezydencji osiedlił się już z żoną, Józefiną z Czartoryskich, Alfred Potocki.

źródło: NKJP: Bogna Wernichowska: Kardy i kokardy Opowieść o hrabinach Potockich, 2009

Mąż jest właścicielem dużego gospodarstwa rolnego. [...] Nadal pije i gospodarstwo popada w ruinę. Wyprzedaje maszyny, po kawałku pozbywa się ziemi. Serce boli, patrząc na to, co on robi ze schedą po dziadkach.

źródło: NKJP: XX: Kurator dla męża, Dziennik Zachodni, 2001-09-07

Młodzi Bonerowie, nie bacząc na werdykt i królewskie pieczęcie, włamali się do domu w Krakowie, gdzie przechowywano skarby, schedę po nieboszczyku, i zabrali je.

źródło: NKJP: Wyrodne dzieci Temidy, Dziennik Polski, 2003-12-20

Pozamaterialną wartością Hlewina była nadzwyczaj bogata biblioteka, obejmująca kilka tysięcy tomów, [...] Część tych nieoszacowanej wartości zbiorów znalazła się później w Zabaszewiczach jako scheda po rodzicach Wandy ze Świdów Wańkowiczowej.

źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002

Sprzedał majątek po żonie i wypłacił synowi należną mu część schedy.

źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy : Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

Składnia

bez ograniczeń + scheda +
(po KIM)

2. po prezydencie

Definicja

książk. 
wysoka funkcja lub inne korzyści, które jakaś osoba pozostawia umierając albo odchodząc ze stanowiska

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Połączenia

  • partyjna, polityczna, trenerska scheda
  • kandydat, pretendenci do schedy
  • kandydat na schedę; spór, walka o schedę
  • objąć/obejmować, przejąć/przejmować, schedę po kimś
  • walczyć o schedę po kimś

Cytaty

Większy problem stanowiłby wybór prezydenta - żaden z polityków nie cieszy się tak dużą popularnością jak Tudjman. [...] trwają teraz zacięte spory o to, kto obejmie schedę po prezydencie. Największe na to szanse ma minister spraw zagranicznych, [...]

źródło: NKJP: Szukanie sukcesora, Dziennik Polski, 1999-11-24

W Autonomii Palestyńskiej trwa spór o schedę po Arafacie, choć przewodniczący wcale nie zamierza ustąpić.

źródło: NKJP: Roman Frister: Po drugiej stronie muru, Polityka, 2004-03-13

[...] przez dwadzieścia zasiadał w komisji egzaminacyjnej, najpierw był jej członkiem, potem zastępcą przewodniczącego komisji wojewódzkiej. Dzisiaj komisji tej przewodniczy jego syn Wojciech, który przejął schedę po ojcu.

źródło: NKJP: Iza Salamon: Sukcesem jest rodzina, Tygodnik Rybnicki, 2006-12-05

Składnia

bez ograniczeń + scheda +
(po KIM)

3. po komunizmie

Definicja

książk. 
coś, co pozostało po minionych czasach i wcześniejszych pokoleniach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dziedzictwo, spadek

Połączenia

  • kulturowa; komunistyczna scheda; scheda kulturalna
  • scheda po czasach komunizmu, sowieckich....; po komunizmie; po minionym okresie; po PRL-u

Cytaty

Tylko nieliczni tarnowianie płci brzydszej uważają, że Dzień Kobiet to relikt przeszłości i wstydliwa scheda po czasach komunizmu.

źródło: NKJP: (MIR): Wczoraj w Tarnowie królowały tulipany, Gazeta Krakowska, 2005-03-09

Zawodu można młodych nauczyć, ale złe nawyki, które mają starsi, trudno zmienić - [...] Alkoholizm i niesumienność to scheda po komunizmie, dlatego firma woli nawet zatrudniać ludzi bez doświadczenia.

źródło: NKJP: Rafał Ostrowski: Śmieci na złocie, Polityka, 2008-12-13

Spustoszenie ekonomiczne czy gospodarcze nie jest jeszcze najgorszą schedą po minionym okresie. Najgorsze jest spustoszenie moralne, z którym mamy do czynienia niemal na każdym kroku [...]

źródło: NKJP: Czytelnicy, Opinie dnia, Gazeta Poznańska, 2001-11-20

W schedzie po PRL-u wolna Rzeczpospolita odziedziczyła 170 państwowych zakładów wytwarzających napoje winiarskie; [...]

źródło: NKJP: Alpagi łyk, Dziennik Polski, 2001-11-03

Dziś dorobek kina niemego stanowi nie tylko cenną schedę kulturalną, ale i bogatą skarbnicę mistrzowsko zorganizowanych scen i zagranych ról.

źródło: NKJP: Świat się śmieje, Dziennik Polski, 2000-12-14

Składnia

bez ograniczeń + scheda +
(po CZYM)
Data ostatniej modyfikacji: 29.03.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN