UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tendencja

Chronologizacja

SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

łac. śred. tendentia 'dążność, skłonność'

1. dążność

Definicja

dążność do czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dążność, inklinacja, skłonność

Połączenia

  • aktualna, panująca, powszechna; niekorzystna tendencja; tendencje demokratyczne, niepodległościowe, pacyfistyczne; integracyjne, separatystyczne; homoseksualne
  • tendencja do rozpowszechniania, do ukazywania, do utrwalenia, do utrzymania czegoś
  • tendencja w literaturze, w muzyce, w sztuce; w modzie; w budownictwie, w gospodarce, w handlu, w polityce, w przemyśle; w dziedzinie czegoś/jakiejś, w zakresie czegoś/jakimś
  • zgodny z tendencją
  • jakieś tendencje dominują, nasilają się

Cytaty

Regionalizacja kraju [...] stanowiła odpowiedź na silne tendencje separatystyczne występujące w różnych regionach Włoch.

źródło: NKJP: ABC Reformy, Panorama Wieliczki, 1998

Obecnie panuje tendencja do ukazywania brzydoty w malarstwie [...].

źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą: rozmowy z artystami, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tendencja
 tendencje
D. tendencji
 tendencji
 neut
tendencyj
 char
C. tendencji
 tendencjom
B. tendencję
 tendencje
N. tendencją
 tendencjami
Ms. tendencji
 tendencjach
W. tendencjo
 tendencje

Składnia

bez ograniczeń + tendencja +
w + CZYM
bez ograniczeń + tendencja +
do + CZEGO

2. prawidłowość rozwoju

Definicja

istniejąca w danym czasie prawidłowość rozwoju czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kierunek, nurt, prąd, trend

Połączenia

  • rosnąca, spadkowa, wzrostowa, zniżkowa; ogólnopolska, światowa; trwała, wieloletnia; dobra, negatywna, niepokojąca, pozytywna; modna, nowa, nowoczesna; obecna, współczesna; silna, wyraźna, zauważalna; generalna, globalna, obowiązująca, powszechna tendencja; tendencja gospodarcza; demograficzna; rozwojowa; rynkowa; artystyczna, ekonomiczna, polityczna, społeczna
  • tendencja koniunktury, rozwoju, spadku, wzrostu; cen, notowań
  • tendencja do spadku, do wzrostu; do zarabiania pieniędzy
  • tendencje i kierunki; tendencje i mody; trendy i tendencje
  • tendencja powróciła, trwała/trwa, uległa wzrostowi, utrzymuje się, zmieniła się/zmienia się
  • odwrócić, wyznaczyć/wyznaczać, zahamować, zmienić; zauważyć tendencję

Cytaty

Ogólną tendencją rozwoju życia publicznego w średniowieczu było rozszerzenie jego podstaw, instytucjonalizacja elity władzy i poszanowanie prawa.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

Program prywatyzacji nie był zharmonizowany z pozostałymi częściami procesu transformacji, co nie zapewniało mu dostatecznej spójności. Dla procesu prywatyzacji ważne znaczenie miały negatywne tendencje utrzymujące się w zakresie pogarszającej się sytuacji finansowej i płatniczej wielu przedsiębiorstw.

źródło: NKJP: Ewa Małecka: Ograniczenia decyzji przedsiębiorstwa w procesie transformacji systemowej, 1998

Tendencja cen jest wzrostowa i może być tak, że cena litra gazu sięgnie 50 procent ceny litra benzyny [...].

źródło: NKJP: (JaS): Gaz gazuje!, Echo Dnia, 2004-05-24

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tendencja
 tendencje
D. tendencji
 tendencji
 neut
tendencyj
 char
C. tendencji
 tendencjom
B. tendencję
 tendencje
N. tendencją
 tendencjami
Ms. tendencji
 tendencjach
W. tendencjo
 tendencje

Składnia

bez ograniczeń + tendencja +
w + CZYM
bez ograniczeń + tendencja +
do + CZEGO
bez ograniczeń + tendencja +
CZEGO

3. idea

Definicja

idea przekazywana przez autora w utworze literackim, opracowaniu naukowym, wystąpieniu publicznym, niewyrażona wprost, ale zamierzona celowo

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  teza
hiperonimy:  idea

Połączenia

  • szlachetna tendencja
  • tendencja autora, pisarza, twórcy; dzieła, utworu

Cytaty

Schleiermacher zwraca uwagę na fakt, że nie zawsze można odpowiedzieć na pytanie o intencję względnie tendencję autora, bo często nie posiadamy wystarczających danych, często też autor próbuje ukryć swoje zamiary.

źródło: NKJP: Witold P. Glinkowski, Adam Nowaczyk, Józef Piórczyński (red.): Rozum w dziejach: księga jubileuszowa profesora Ryszarda Panasiuka, 2001

Na zdrowy rozum można by przyjąć, że szlachetne tendencje przyświecające pisaniu tego ustępu sprowadza się do scharakteryzowania działalności każdego, kto prezentuje swoją, a nie cudzą rację [...].

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 13.09.2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tendencja
 tendencje
D. tendencji
 tendencji
 neut
tendencyj
 char
C. tendencji
 tendencjom
B. tendencję
 tendencje
N. tendencją
 tendencjami
Ms. tendencji
 tendencjach
W. tendencjo
 tendencje

Składnia

bez ograniczeń + tendencja +
KOGO/CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 27.01.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN