Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. prężyć
1. mięśnie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Połączenia
- sprężyć ramię; sprężone ciało
- sprężony do skoku
- sprężenie nóg
Cytaty
|
Jeźdźcy wyczuli napięcie i sprężyli ciała w oczekiwaniu na atak. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Smoczy pakt, 2003 |
|
|
Sprężył ciało, gotowy do odparcia niespodziewanego uderzenia, które jednak nie nadeszło. Za to dresy ryknęły śmiechem. źródło: Internet: granice.pl |
|
|
Sandżu cisnął się w przód, zrobił pół obrotu, sprężył nogi. Przywalony ciężarem, uderzył twarzą w żwir. źródło: Internet: Jerzy Krzysztoń: Opowiadania indyjskie, 1953 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
sprężę |
sprężymy |
|||
| 2 os. |
sprężysz |
sprężycie |
|||
| 3 os. |
spręży |
sprężą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sprężyłem +(e)m sprężył |
sprężyłam +(e)m sprężyła |
sprężyłom +(e)m sprężyło |
sprężyliśmy +(e)śmy sprężyli |
sprężyłyśmy +(e)śmy sprężyły |
| 2 os. |
sprężyłeś +(e)ś sprężył |
sprężyłaś +(e)ś sprężyła |
sprężyłoś +(e)ś sprężyło |
sprężyliście +(e)ście sprężyli |
sprężyłyście +(e)ście sprężyły |
| 3 os. |
sprężył |
sprężyła |
sprężyło |
sprężyli |
sprężyły |
bezosobnik: sprężono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
sprężmy |
|
| 2 os. |
spręż |
sprężcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sprężyłbym bym sprężył |
sprężyłabym bym sprężyła |
sprężyłobym bym sprężyło |
sprężylibyśmy byśmy sprężyli |
sprężyłybyśmy byśmy sprężyły |
| 2 os. |
sprężyłbyś byś sprężył |
sprężyłabyś byś sprężyła |
sprężyłobyś byś sprężyło |
sprężylibyście byście sprężyli |
sprężyłybyście byście sprężyły |
| 3 os. |
sprężyłby by sprężył |
sprężyłaby by sprężyła |
sprężyłoby by sprężyło |
sprężyliby by sprężyli |
sprężyłyby by sprężyły |
bezosobnik: sprężono by
bezokolicznik: sprężyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
sprężywszy
gerundium: sprężenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | sprężenie |
sprężenia |
| D. | sprężenia |
sprężeń |
| C. | sprężeniu |
sprężeniom |
| B. | sprężenie |
sprężenia |
| N. | sprężeniem |
sprężeniami |
| Ms. | sprężeniu |
sprężeniach |
| W. | sprężenie |
sprężenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: sprężony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | sprężony |
sprężony |
sprężony |
sprężone |
sprężona |
| D. | sprężonego |
sprężonego |
sprężonego |
sprężonego |
sprężonej |
| C. | sprężonemu |
sprężonemu |
sprężonemu |
sprężonemu |
sprężonej |
| B. | sprężonego |
sprężonego |
sprężony |
sprężone |
sprężoną |
| N. | sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężoną |
| Ms. | sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | sprężeni |
sprężeni |
sprężone |
sprężone |
| D. | sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
| C. | sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
| B. | sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
sprężone |
| N. | sprężonymi |
sprężonymi |
sprężonymi |
sprężonymi |
| Ms. | sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
odpowiednik aspektowy: sprężać
Składnia
|
+ | sprężyć | + |
CO
|
2. gaz
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | rozprężyć |
Połączenia
- sprężony gaz (ziemny), tlen; sprężona woda; sprężone powietrze
- mocno sprężony
- stopień sprężenia
Cytaty
|
Po tym, jak tarnowska spółka MPK zaczęła przestawiać swoją flotę na sprężony gaz ziemny, zaczęli pukać do jej drzwi producenci tego typu autobusów. źródło: NKJP: (ziob): Nowy gazowy autobus, Dziennik Polski, 2005-01-15 |
|
|
Zabierają oni do kompostowni wypełnione beczki, mieszają ich zawartość z miałem torfowym, opróżnione czyszczą sprężoną parą i odwożą z powrotem. źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007 |
|
|
Żeby wyprodukować jedną kilowatogodzinę, trzeba wydobyć spod ziemi 400 g węgla, przywieźć go ze Śląska (albo z Australii), zmielić na pył, spalić w kotle [...], zamieniając wodę na parę, podgrzać ją do 540 stopni, sprężyć do 140 atmosfer i jej energię, poprzez turbinę i generator, zmienić w prąd. źródło: NKJP: Siekierkiezada, Gazeta Wyborcza, 1992-01-07 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
sprężę |
sprężymy |
|||
| 2 os. |
sprężysz |
sprężycie |
|||
| 3 os. |
spręży |
sprężą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sprężyłem +(e)m sprężył |
sprężyłam +(e)m sprężyła |
sprężyłom +(e)m sprężyło |
sprężyliśmy +(e)śmy sprężyli |
sprężyłyśmy +(e)śmy sprężyły |
| 2 os. |
sprężyłeś +(e)ś sprężył |
sprężyłaś +(e)ś sprężyła |
sprężyłoś +(e)ś sprężyło |
sprężyliście +(e)ście sprężyli |
sprężyłyście +(e)ście sprężyły |
| 3 os. |
sprężył |
sprężyła |
sprężyło |
sprężyli |
sprężyły |
bezosobnik: sprężono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
sprężmy |
|
| 2 os. |
spręż |
sprężcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sprężyłbym bym sprężył |
sprężyłabym bym sprężyła |
sprężyłobym bym sprężyło |
sprężylibyśmy byśmy sprężyli |
sprężyłybyśmy byśmy sprężyły |
| 2 os. |
sprężyłbyś byś sprężył |
sprężyłabyś byś sprężyła |
sprężyłobyś byś sprężyło |
sprężylibyście byście sprężyli |
sprężyłybyście byście sprężyły |
| 3 os. |
sprężyłby by sprężył |
sprężyłaby by sprężyła |
sprężyłoby by sprężyło |
sprężyliby by sprężyli |
sprężyłyby by sprężyły |
bezosobnik: sprężono by
bezokolicznik: sprężyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
sprężywszy
gerundium: sprężenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | sprężenie |
sprężenia |
| D. | sprężenia |
sprężeń |
| C. | sprężeniu |
sprężeniom |
| B. | sprężenie |
sprężenia |
| N. | sprężeniem |
sprężeniami |
| Ms. | sprężeniu |
sprężeniach |
| W. | sprężenie |
sprężenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: sprężony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | sprężony |
sprężony |
sprężony |
sprężone |
sprężona |
| D. | sprężonego |
sprężonego |
sprężonego |
sprężonego |
sprężonej |
| C. | sprężonemu |
sprężonemu |
sprężonemu |
sprężonemu |
sprężonej |
| B. | sprężonego |
sprężonego |
sprężony |
sprężone |
sprężoną |
| N. | sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężoną |
| Ms. | sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | sprężeni |
sprężeni |
sprężone |
sprężone |
| D. | sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
| C. | sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
sprężonym |
| B. | sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
sprężone |
| N. | sprężonymi |
sprężonymi |
sprężonymi |
sprężonymi |
| Ms. | sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
sprężonych |
odpowiednik aspektowy: sprężać
Inne uwagi
Zwykle imb
Składnia
|
|
+ | sprężyć | + |
CO
|