UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

usprawiedliwić

Chronologizacja

XV w., SStp

Pochodzenie

Od: sprawiedliwy

1. nieobecność

Definicja

uzasadnić czyjeś postępowanie, wyjaśniając, że dana osoba jest niewinna

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

usprawiedliwić nieobecność; zbrodnię, zdradę
usprawiedliwić coś jakimś faktem
usprawiedliwić moralnie
zrozumieć i usprawiedliwić
próba usprawiedliwienia;

Cytaty

	W sądzie cywilnym [...] nie stawia się jednak od stycznia 1994 r. Wczoraj usprawiedliwił nieobecność nagłym skierowaniem żony do szpitala. źródło: NKJP: Jacek Pawlicki: Porczyński kontra Morka, Gazeta Wyborcza, 1996-01-24
	[...] nastąpiło opóźnienie, co minister usprawiedliwił potem faktem, że musiał odbyć odprawę z kilkusetosobową grupą żołnierzy nowo powołanej Służby Kontrwywiadu Wojskowego [...]. źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Niewybuch, Polityka, 2006-10-07
	Czy spotkaliście się państwo z przypadkami, że to rodzice próbowali usprawiedliwić chorobą lenistwo dziecka lub swoje zaniedbania? źródło: NKJP: Milena Kochanowska: Asia ma dysleksję, a Ania oczy niebieskie, Gazeta Poznańska, 2005-02-26
	Niemal zawsze znajdują się jakieś poważne powody, żeby usprawiedliwić partyjnego kolegę lub przemilczać jego kolejne potknięcia, dopóki prokurator nie udowodni mu winy. źródło: NKJP: Jacek Żakowski: Coś w Polsce pękło, coś się skończyło, Gazeta Wyborcza, 1994-04-16
	Pan Jarzęcki usprawiedliwił żonę, że z powodu migreny nie mogła nam dotrzymać towarzystwa. źródło: NKJP: Zygmunt Zeydler-Zborowski: Czarny mercedes, 1958
	Katarzyna nauczyła się od dziecka nieprawdopodobnej obłudy oraz umiejętności kamuflowania własnych myśli, dzięki czemu z talentem odgrywała rolę wzgardzonej i poniżanej małżonki. To miało ją w jej oczach (i w opinii dworu) usprawiedliwić ze związków miłosnych z innymi mężczyznami. źródło: NKJP: Bogusław Mucha: Sześciomiesięczny car (Piotr III), Akant, 2010-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	usprawiedliwię	usprawiedliwimy
2 os.	usprawiedliwisz	usprawiedliwicie
3 os.	usprawiedliwi	usprawiedliwią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	usprawiedliwiłem +(e)m usprawiedliwił	usprawiedliwiłam +(e)m usprawiedliwiła	usprawiedliwiłom +(e)m usprawiedliwiło	usprawiedliwiliśmy +(e)śmy usprawiedliwili	usprawiedliwiłyśmy +(e)śmy usprawiedliwiły
2 os.	usprawiedliwiłeś +(e)ś usprawiedliwił	usprawiedliwiłaś +(e)ś usprawiedliwiła	usprawiedliwiłoś +(e)ś usprawiedliwiło	usprawiedliwiliście +(e)ście usprawiedliwili	usprawiedliwiłyście +(e)ście usprawiedliwiły
3 os.	usprawiedliwił	usprawiedliwiła	usprawiedliwiło	usprawiedliwili	usprawiedliwiły

bezosobnik: usprawiedliwiono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		usprawiedliwmy
2 os.	usprawiedliw	usprawiedliwcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	usprawiedliwiłbym bym usprawiedliwił	usprawiedliwiłabym bym usprawiedliwiła	usprawiedliwiłobym bym usprawiedliwiło	usprawiedliwilibyśmy byśmy usprawiedliwili	usprawiedliwiłybyśmy byśmy usprawiedliwiły
2 os.	usprawiedliwiłbyś byś usprawiedliwił	usprawiedliwiłabyś byś usprawiedliwiła	usprawiedliwiłobyś byś usprawiedliwiło	usprawiedliwilibyście byście usprawiedliwili	usprawiedliwiłybyście byście usprawiedliwiły
3 os.	usprawiedliwiłby by usprawiedliwił	usprawiedliwiłaby by usprawiedliwiła	usprawiedliwiłoby by usprawiedliwiło	usprawiedliwiliby by usprawiedliwili	usprawiedliwiłyby by usprawiedliwiły

bezosobnik: usprawiedliwiono by

bezokolicznik: usprawiedliwić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: usprawiedliwiwszy

gerundium: usprawiedliwienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	usprawiedliwienie	usprawiedliwienia
D.	usprawiedliwienia	usprawiedliwień
C.	usprawiedliwieniu	usprawiedliwieniom
B.	usprawiedliwienie	usprawiedliwienia
N.	usprawiedliwieniem	usprawiedliwieniami
Ms.	usprawiedliwieniu	usprawiedliwieniach
W.	usprawiedliwienie	usprawiedliwienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: usprawiedliwiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	usprawiedliwiony	usprawiedliwiony	usprawiedliwiony	usprawiedliwione	usprawiedliwiona
D.	usprawiedliwionego	usprawiedliwionego	usprawiedliwionego	usprawiedliwionego	usprawiedliwionej
C.	usprawiedliwionemu	usprawiedliwionemu	usprawiedliwionemu	usprawiedliwionemu	usprawiedliwionej
B.	usprawiedliwionego	usprawiedliwionego	usprawiedliwiony	usprawiedliwione	usprawiedliwioną
N.	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwioną
Ms.	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	usprawiedliwieni	usprawiedliwieni	usprawiedliwione	usprawiedliwione
D.	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych
C.	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym	usprawiedliwionym
B.	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych	usprawiedliwione
N.	usprawiedliwionymi	usprawiedliwionymi	usprawiedliwionymi	usprawiedliwionymi
Ms.	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych	usprawiedliwionych

odpowiednik aspektowy: usprawiedliwiać

Składnia

Rz osobowy	+	usprawiedliwić	+	KOGO/CO + (CZYM)
Rz osobowy	+	usprawiedliwić	+	KOGO + że ZDANIE
	+	usprawiedliwić	+	KOGO + (z CZEGO)

2. potrzeby