UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

siekać

rzadziej siec

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. siekam
 siekamy
2 os. siekasz
 siekacie
3 os. sieka
 siekają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. siekałem
+(e)m siekał
 siekałam
+(e)m siekała
 siekałom
+(e)m siekało
 siekaliśmy
+(e)śmy siekali
 siekałyśmy
+(e)śmy siekały
2 os. siekałeś
+(e)ś siekał
 siekałaś
+(e)ś siekała
 siekałoś
+(e)ś siekało
 siekaliście
+(e)ście siekali
 siekałyście
+(e)ście siekały
3 os. siekał
 siekała
 siekało
 siekali
 siekały

bezosobnik: siekano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę siekał
będę siekać
 będę siekała
będę siekać
 będę siekało
będę siekać
 będziemy siekali
będziemy siekać
 będziemy siekały
będziemy siekać
2 os. będziesz siekał
będziesz siekać
 będziesz siekała
będziesz siekać
 będziesz siekało
będziesz siekać
 będziecie siekali
będziecie siekać
 będziecie siekały
będziecie siekać
3 os. będzie siekał
będzie siekać
 będzie siekała
będzie siekać
 będzie siekało
będzie siekać
 będą siekali
będą siekać
 będą siekały
będą siekać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. siekajmy
2 os. siekaj
 siekajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. siekałbym
bym siekał
 siekałabym
bym siekała
 siekałobym
bym siekało
 siekalibyśmy
byśmy siekali
 siekałybyśmy
byśmy siekały
2 os. siekałbyś
byś siekał
 siekałabyś
byś siekała
 siekałobyś
byś siekało
 siekalibyście
byście siekali
 siekałybyście
byście siekały
3 os. siekałby
by siekał
 siekałaby
by siekała
 siekałoby
by siekało
 siekaliby
by siekali
 siekałyby
by siekały

bezosobnik: siekano by

bezokolicznik: siekać

imiesłów przysłówkowy współczesny: siekając

gerundium: siekanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: siekający

imiesłów przymiotnikowy bierny: siekany

odpowiednik aspektowy: posiekać

Pochodzenie

Zob.  siec 

1. kapustę

Definicja

ciąć na bardzo małe kawałki, wykonując szybkie ruchy ostrym narzędziem

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ciąć

Połączenia

  • siekać cebulę, czosnek, grzyby, jajka, jarzyny, kapustę, marchew, margarynę, mięso, pora, seler, szczypiorek, warzywa
  • siekać maszynką, nożem, tasakiem
  • siekać do sałatki, do surówki, do zupy; do miski
  • siekać na desce, na stolnicy
  • siekać w kostkę; w sieczkarni
  • siekać drobno, grubo
  • trzeba siekać
  • siekać i dodawać do czegoś, siekać i mleć, siekać i podsmażać, siekać i smażyć, siekać i szklić, siekać i zalewać czymś; kroić i siekać, obierać i siekać
  • siekany kotlet, sznycel, zraz; koperek, szczypiorek; siekana cebula, marchewka, natka, pietruszka, polędwica, wątróbka, wołowina; siekane mięso; siekane daktyle, migdały, orzechy

Cytaty

Piotr od rana siedział z nią w kuchni, oprawiał ryby, kleił uszka i siekał jarzyny.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003

Ligoniowa z włosami ciasno owiązanymi chustką siekała tasakiem mięso.

źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996

Patrzyłem z zachwytem, jak ładnie ujmuje w palce bladoszarą filiżankę [...], jak wydyma usta, ostrożnie dmuchając na mleko [...] i zręcznie sieka nożem świeżo umyte warzywa, które ułożyła na stolnicy.

źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995

Na naszym rynku nie ma odpowiednich urządzeń do rozdrabniania pokarmów. Mięso jest więc siekane specjalną włoską maszyną, inne produkty - miksowane zwykłymi robotami kuchennymi.

źródło: NKJP: Szpital od kuchni, Dziennik Polski - Kraj, 1998-03-25

Pani Szymbartowa uspokojona przecięła zimny siekany kotlet z obiadu, [...] jedną połowę położyła przed Ewcią, a drugą przed małżonkiem.

źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szaleństwa Panny Ewy, 1957

Składnia

bez ograniczeń + siekać +
CO + (CZYM)

2. kulami

Definicja

niszczyć lub ranić na skutek wielu uderzeń

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  niszczyć, ranić

Połączenia

  • siekać ordyńców, pogan
  • siekać kulami, mieczem

Cytaty

Zaciekłość rycerstwa była tak duża, że siekano ordyńców na przestrzeni 90 kilometrów i dopiero zapadające ciemności przerwały pościg Chmieleckiego gdzieś koło Chocimierza.

źródło: NKJP: Tępe ostrze Kantymira, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-11-02

Skazanego obwiązywano trzciną i palono lub siekano tępym mieczem.

źródło: NKJP: Najbardziej „zwariowani” władcy, 2005-06-20, Internet

Ciężarówka była jedynie dziesięć, dwanaście metrów od niego i nadal prowadzono z niej morderczy ostrzał. [...] Strzelec jakby na to nie zważał. Walił, ile fabryka dała, siekając kulami już leżące ciała, szatkując ruiny.

źródło: Internet: lastinn.inf

Usiadłem w wygodnym fotelu gościnnym, na wprost dużego obrazu, przedstawiającego lisowczyka o surowym obliczu, gotowego siekać, palić i gwałcić.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

A pośrodku placu, obok szyn, tam gdzie zrobiło się zupełnie pusto, wokół porzuconej otwartej walizy, z której podmuch wywiał muślinowe strzępy nocnych koszul - podskakiwały grudy śniegu siekane odłamkami.

źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995

Składnia

Rzosobowy + siekać +
KOGO/CO + (CZYM)

3. o gradzie

Definicja

uderzać gęsto, powodując wiele drobnych uszkodzeń

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

  • grad, wiatr siekał
  • siekać niemiłosiernie

Cytaty

Grad siekał i strącał liście z drzew, rozbijał przydomowe szklarnie, dziurawił dachy, wbijał w ziemię kiełkujące ziemniaki i kwiaty na rabatkach, niszczył doniczki.

źródło: NKJP: Gradowe piekło, Dziennik Polski - Podkarpacie, 2003-05-14

Po osadzeniu ok. pięciu słabych punktów hakowych Zbyszek wystartował do klasycznego wspinania. Powoli szarzało, wiatr w porywach siekał nas niemiłosiernie, wystawionych na krawędzi filara.

źródło: NKJP: Jan Muskat, Marcin Szyndler: Sodoma i Gomora, 1999, prasa

Zacinał deszcz, grad siekał trawę, alejami rwały strumienie wody.

źródło: NKJP: Beata Pawlak: Inwazja, Gazeta Wyborcza, 1992-07-01

Składnia

Rznieżywotny + siekać +
KOGO/CO

4. zdania

Definicja

dzielić na małe i liczne części

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  szatkować
hiperonimy:  rozdrabniać

Cytaty

Siekanie wypowiedzi oponentów na drobne kawałki i opatrywanie ich lepszymi lub gorszymi bon motami, nie jest dobrym sposobem prowadzenia dyskusji.

źródło: Internet: gexe.pl/forum

Apeluję do Szanownej Redakcji, żeby „coś” zrobiła z reklamą Smart Conect, która sieka zdania i wyrzyna wyrazy.

źródło: Internet: pardon.pl/dyskusja

Składnia

bez ograniczeń + siekać +
CO + (na CO)
Data ostatniej modyfikacji: 19.05.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN